Στη σημερινή πολυπολιτισμική Αυστραλία και στο πλαίσιο των σημαντικών αλλαγών στα δεδομένα των οικογενειακών σχέσεων στην παγκόσμια κοινότητα, δεν είναι ασύνηθες για έναν ή και τους δύο γονείς ενός παιδιού να διατηρούν δεσμούς με κάποια χώρα εκτός της Αυστραλίας.

Το ζήτημα της διεθνούς απαγωγής παιδιού από γονέα έχει γνωρίσει πρόσφατα εκτεταμένη κάλυψη στα εγχώρια ΜΜΕ, ενώ εκτιμάται ότι κάθε εβδομάδα 2-3 παιδιά απομακρύνονται παρανόμως από την Αυστραλία από έναν γονέα τους.

Σε τέτοιες περιπτώσεις, η Διεθνής Σύμβαση της Χάγης για τα Αστικά Θέματα της Διεθνούς Απαγωγής Παιδιών προσδιορίζει την κύρια νομική διαδικασία που μπορούν να ακολουθήσουν οι γονείς, εφόσον το απαχθέν παιδί βρίσκεται σε κράτος που έχει υπογράψει τη σύμβαση.

Την εν λόγω Σύμβαση, η οποία αριθμεί επί του παρόντος 95 συμβαλλόμενα κράτη, επικύρωσε η Αυστραλία το 1986 και η Ελλάδα λίγα χρόνια αργότερα, το 1992.

Προκειμένου ένας γονιός να μπορεί να υποβάλλει αίτηση για την επιστροφή παιδιού στην Αυστραλία σύμφωνα με τη Σύμβαση της Χάγης, το παιδί πρέπει να είναι ηλικίας κάτω των 16 ετών και η Αυστραλία να υπήρξε η χώρα «συνήθους κατοικίας» του ακριβώς πριν την μετακίνηση ή κατακράτησή του σε κράτος που έχει υπογράψει τη Σύμβαση της Χάγης. Ο γονιός που επιδιώκει την επιστροφή του παιδιού οφείλει επίσης να αποδείξει ότι είχε δικαίωμα επιμέλειας του παιδιού σύμφωνα με την αυστραλιανή νομοθεσία κατά το διάστημα ακριβώς πριν την απομάκρυνσή του από την Αυστραλία.

Για να το πούμε διαφορετικά, το καθοριστικό στοιχείο δεν είναι το θέμα της δικαστικής διαφοράς, αλλά το πού θα επιλυθεί τελικώς η διαφορά. Ουσιαστικά, η Σύμβαση της Χάγης τέθηκε σε ισχύ με σκοπό να αποφευχθούν πρακτικές απομάκρυνσης των παιδιών από τον οικογενειακό κύκλο και μετακίνησης που δεν λαμβάνει πρωτίστως υπόψη το συμφέρον του παιδιού.

Κατά της αίτησης επιστροφής ενός παιδιού μπορεί να προβληθούν διάφοροι λόγοι, όπως για παράδειγμα ο σοβαρός κίνδυνος έκθεσης του παιδιού σε φυσική ή ψυχική δοκιμασία σε ενδεχόμενο επιστροφής του.

Άλλοι λόγοι που μπορούν να οδηγήσουν σε απόρριψη του αιτήματος επιστροφής είναι η απόδειξη προσαρμογής του παιδιού στη χώρα μετακίνησης ή η προηγηθείσα συναίνεση ή εκ των υστέρων έγκριση για την απομάκρυνση του παιδιού από τον γονέα που επιδιώκει την επιστροφή.

Η δικηγορική εταιρεία Nicholes Family Lawyers χειρίστηκε με επιτυχία την εκπροσώπηση πελάτη σε ανάλογη υπόθεση. Η υπόθεση State Central Authority & Papastavrou [2008] FamCA 1120, αφορούσε μια μητέρα ελληνικής καταγωγής γεννημένη στην Αυστραλία, η οποία δεν εξαναγκάστηκε να επιστρέψει τα παιδιά της στην Ελλάδα αφότου μετακόμισε μαζί τους στην Αυστραλία. Σε μια απόφαση-σταθμό του Οικογενειακού Δικαστηρίου της Αυστραλίας, κρίθηκε ότι τα παιδιά θα διέτρεχαν σοβαρό κίνδυνο για την ψυχική τους υγεία σε περίπτωση επιστροφής τους στην Ελλάδα.

Η μητέρα είχε παντρευτεί τον πατέρα των παιδιών αφότου μετακόμισε στην Ελλάδα ως ενήλικη. Τα δύο παιδιά που απέκτησαν γεννήθηκαν και έζησαν στην Ελλάδα, έως ότου η μητέρα αποφάσισε να ταξιδέψει στην Αυστραλία για να υποβληθεί σε ιατρική θεραπεία, ύστερα από τραυματισμό που υπέστη λόγω επανειλημμένων περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, με θύτη τον σύζυγο.

Ο ομογενής δικηγόρος Στέφαν Παντελλής

Η Sally Nicholes, διευθυντικό στέλεχος της δικηγορικής εταιρείας Nicholes Family Lawyers

Ο σύζυγος είχε συναινέσει στο ταξίδι της γυναίκας στην Αυστραλία μαζί με τα παιδιά, όμως η ίδια αποφάσισε να παραμείνει εκεί μόνιμα, δεδομένου ότι δεν αισθανόταν ασφαλής να επιστρέψει στοn σύζυγό της στην Ελλάδα.

Κατόπιν ο σύζυγος υπέβαλε αίτηση σύμφωνα με τη Σύμβαση της Χάγης για την επιστροφή των παιδιών στην Ελλάδα.

Η αναμενόμενη κίνηση για το οικογενειακό δικαστήριο θα ήταν να διατάξει την επιστροφή των παιδιών στην Ελλάδα, προκειμένου τα ελληνικά δικαστήρια να αποφανθούν για την άσκηση γονικής μέριμνας σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία. Ωστόσο, με μια πρωτοποριακή απόφαση, το Οικογενειακό Δικαστήριο της Αυστραλίας έκρινε πως παρ’ ότι η μητέρα έδρασε παράνομα, δεν θα εξαναγκαζόταν να επιστρέψει τα τέκνα στην Ελλάδα, διότι υπήρχε «σοβαρός κίνδυνος» έκθεσής τους σε βλάβη.

Η απόφαση βασίστηκε κατά μεγάλο μέρος σε αποδεικτικά στοιχεία που προήλθαν από πρόσωπο με εξειδίκευση σε θέματα ελληνικού δικαίου, σύμφωνα με τα οποία οι αστυνομικές αρχές στην Ελλάδα δεν προστατεύουν επαρκώς θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Το δικαστήριο έλαβε ακόμη υπόψη του το γεγονός ότι η μητέρα αντιμετώπιζε ενδεχόμενο φυλάκισης εάν επέστρεφε στην Ελλάδα, λόγω παραβίασης της εγχώριας νομοθεσίας. Ενώπιον του δικαστηρίου παρουσιάστηκαν και στοιχεία ιατρικής φύσεως αποδεικνύοντας ότι η μητέρα διέτρεχε θανάσιμο κίνδυνο σε πιθανή επόμενη επίθεση σωματικής βίας από το σύζυγό της, κάτι το οποίο έπαιξε επίσης έπαιξε ρόλο στην έκδοση της σχετικής απόφασης.

Αυτό που καθιστά την υπόθεση και την απόφαση σπάνια είναι το γεγονός ότι η μητέρα προέβαλε επιτυχώς τον ισχυρισμό ότι δεν θα τύχαινε επαρκούς προστασίας από ενδοικογενειακή βία στην Ελλάδα. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Sydney Morning Herald Sun, ο πρώην ανώτατος δικαστικός του Οικογενειακού Δικαστηρίου της Αυστραλίας, Alastair Nicholson, χαρακτήρισε την υπόθεση ασυνήθιστη, δεδομένου ότι είναι δύσκολο να επιχειρηματολογήσει κανείς πως χώρες με παρόμοια συστήματα δικαίου δεν προστατεύουν τους πολίτες τους από ενδοικογενειακή βία. Κατά τη γνώμη του μάλιστα, στις περισσότερες υποθέσεις θα ήταν δύσκολο να εφαρμοστεί.»Θεωρείται συνήθως δεδομένο ότι η χώρα θα χειριστεί κατάλληλα μια καταγγελία» φέρεται να δήλωσε ο κ. Nicholson. «Ωστόσο, όταν τα στοιχεία αποδεικνύουν πως αυτό δεν ισχύει, τότε η ερμηνεία της Σύμβασης παραμένει βεβαίως ανοιχτή».

* Η Sally Nicholes είναι διευθυντικό στέλεχος της δικηγορικής εταιρείας Nicholes Family Lawyers και έχει στο ενεργητικό της πολλά χρόνια εμπειρίας σε ζητήματα διεθνούς απαγωγής παιδιών. Μεταξύ άλλων, έχει λάβει πιστοποιητικό αναγνώρισης από το Εθνικό Κέντρο των ΗΠΑ για Αγνοούμενα και Κακοποιημένα Παιδιά και από την Αυστραλιανή Ομοσπονδιακή Αστυνομία για την εργασία της σε υπόθεση που κατέληξε στον επιτυχή εντοπισμό ενός απαχθέντος παιδιού. H κ. Nicholes διαθέτει επίσης εκτεταμένη εμπειρία σε αιτήσεις ειδικών ιατρικών διαδικασιών, εφέσεις, εξωδικαστικούς συμβιβασμούς για ζητήματα οικογενειακού δικαίου αλλά και οικονομικής φύσεως. Πρόσφατα παρουσίασε μαζί με την δικαστή Alexandra Harland, του Federal Circuit Court της Αυστραλίας και τον Δρ. Robert Simon, άρθρο με θέμα την «Αντιμετώπιση ζητημάτων κουλτούρας στο πλαίσιο λήψης αποφάσεων που αποβλέπουν στο συμφέρον του παιδιού» στο 4ο ετήσιο Συνέδριο του Association of Family & Conciliation Courts.

* Ο Στέφαν Παντελλής είναι συνεργάτης της δικηγορικής εταιρίας Nicholes Family Lawyers και εξειδικεύεται σε θέματα οικογενειακού δικαίου και πρόληψης ενδοοικογενειακής βίας, με εμπειρία τόσο ως ελεύθερος επαγγελματίας όσο και στον τομέα των κοινοτικών υπηρεσιών. Τα ενδιαφέροντά του καλύπτουν τους τομείς πολύπλοκων γονεϊκών διαφορών, συμπεριλαμβανομένων υποθέσεων διεθνούς απαγωγής παιδιών υπό τη Σύμβαση της Χάγης, καθώς και διαφορές οικονομικής φύσεως μεταξύ έγγαμων και de facto ζευγαριών με ανάμειξη τρίτων μερών ως πιστωτών. Ο κ. Παντελλής μπορεί να εξυπηρετήσει ελληνικής καταγωγής πελάτες στη μητρική τους γλώσσα, και είναι επίσης μέλος του Συλλόγου Ελληνοαυστραλών Δικηγόρων καθώς και της Ομάδας Ειδικών Διεθνούς Οικογενειακού Δικαίου της δικηγορικής εταιρείας Nicholes Family Lawyers.