Απεριόριστες είναι οι δυνατότητες της ελληνικής γλώσσας να δημιουργεί νέες σύνθετες λέξεις, που περιγράφουν με ακρίβεια τα νέα επιτεύγματα του ανθρώπου στις επιστήμες, θετικές ή θεωρητικές, και στις τέχνες.

Μια τέτοια λέξη, η οποία δεν έχει ακόμη καταχωρηθεί στα λεξικά, αλλά χρησιμοποιείται σε επιστημονικές μελέτες, είναι ο όρος οικοκτονία, ο οποίος σχηματίζεται από το ουσιαστικό οίκος (σπίτι) και το ρήμα της αρχαίας ελληνικής κτείνω (σκοτώνω, θανατώνω).

Ο όρος οικοκτονία (ecocide) σχηματίσθηκε κατ’ αναλογία με τη σύνθετη λέξη γενοκτονία (genocide) και σημαίνει καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.
Τα τελευταία χρόνια και ένας άλλος όρος σχηματίσθηκε με πρώτο συνθετικό τη λέξη οίκος και δεύτερο συνθετικό τη λέξη σύστημα. Πρόκειται για τη σύνθετη λέξη οικοσύστημα, η οποία αναφέρεται στην φυσική ή οικολογική ενότητα που συγκροτείται από τα είδη οργανισμών, που ζουν σε ορισμένη περιοχή, και από το περιβάλλον στο οποίο ζουν.

Άλλη σύνθετη λέξη που σχηματίσθηκε με παρόμοιο τρόπο, και συγγενεύει νοηματικά με τις δύο προαναφερμένες, είναι η οικολογία, η οποία αναφέρεται στον κλάδο των βιολογικών επιστημών που ερευνά τις σχέσεις των ζωντανών οργανισμών μεταξύ τους, και με το περιβάλλον τους.
Συνώνυμος όρος με το οικοσύστημα είναι ο βιότοπος, από τις λέξεις βίος (ζωή) και τόπος, ο οποίος δηλώνει το περιβάλλον που διαθέτει όλες τις απαραίτητες συνθήκες για την ύπαρξη φυτικών και ζωικών οργανισμών.

Οικοκτονία είναι ο όρος που τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούν οι επιστήμονες για να περιγράψουν την περιβαλλοντική κατάρρευση που προκαλείται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, και από τη διοργάνωση των σύγχρονων κοινωνιών.

Αυτή η απερίσκεπτη από τη μια, αλλά και ηθελημένη από την άλλη, τάση της ανθρωπότητας προς την καταστροφή του περιβάλλοντος, με άλλα λόγια του κοινού μας οίκου, της κατοικίας μας, είναι το σημερινό θέμα της στήλης. Με μια ιδιαιτερότητα: τον λόγο θα δώσω σε ειδικούς επιστήμονες, οι οποίοι έχουν μελετήσει το θέμα επισταμένως.

ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΟΥΜΕ ΤΟΝ ΦΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ

Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Βασιλικού Βοτανικού Μουσείου της Βρετανίας, το ένα πέμπτο των φυτών του κόσμου κινδυνεύει με εξαφάνιση.
 Ερευνητές του Βοτανικού Μουσείου εξέτασαν 4.000 εξέτασαν είδη-δείγματα πέντε κύριων ομάδων φυτών και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι 22% από αυτά πρέπει να χαρακτηρισθούν «απειλούμενα». Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων του Βοτανικού Μουσείου τα διάφορα είδη φυτών που υπάρχουν στον Πλανήτη μας υπολογίζονται γύρω στις 380.000.

Οι βοτανολόγοι εκτιμούν πως οι κύριες αιτίες για την πιθανή εξάλειψη ενός τόσο μεγάλου ποσοστού του φυτικού κόσμου είναι η καταστροφή των βιοτόπων τους από τον άνθρωπο – για παράδειγμα αποψίλωση δασών, μετατροπή παρθένων περιοχών σε καλλιεργήσιμες και κατοικήσιμες, καθώς και από φυσικά φαινόμενα, όπως η ερημοποίηση μεγάλων εκτάσεων από τις κλιματικές αλλαγές, αλλά και πυρκαγιές και πλημμύρες που προκαλούνται από τα ακραία καιρικά φαινόμενα των τελευταίων δεκαετιών.

Ο διευθυντής του Βοτανικού Μουσείου του Κιου στο Λονδίνο, Καθηγητής Στίβεν Χόπερ, λέει ότι η μελέτη του Βασιλικού Βοτανικού Μουσείου θα προσφέρει μέτρο σύγκρισης για επόμενες καταγραφές απειλούμενων ειδών. «Δεν μπορούμε να επαναπαυτούμε και να παρακολουθήσουμε αμέτοχοι την εξαφάνιση πολλών ειδών φυτών. Τα φυτά είναι η βάση κάθε ζωής στη Γη, προσφέροντας καθαρό αέρα, νερό, τρόφιμα και καύσιμο. Κάθε ανάσα μας οφείλεται σε φυτική λειτουργία. Όλοι είμαστε εξαρτημένοι από τα φυτά», λέει ο Καθηγητής Χόπερ. Αθηναϊκή εφημερίδα Η Καθημερινή, 30/9/2010.
Όταν λάβουμε υπόψη πως το κλίμα συνιστά έναν παγκόσμιο κοινό πόρο, και πως ανάμεσα στις κλιματικές, τις οικονομικές, τις κοινωνικές κρίσεις υπάρχει μια σχέση αλληλεπίδρασης, τότε συνειδητοποιούμε την ανάγκη για τη λήψη από την παγκόσμια κοινότητα μέτρων με κριτήριο την αποτελεσματικότητά τους, αλλά και το βαθμό κατά τον οποίο είναι δίκαια, αναφορικά με τις ιδιάζουσες συνθήκες που επικρατούν στις διάφορες χώρες.

Προς αυτήν την κατεύθυνση κινείται το άρθρο με τίτλο «Αμφίδρομη σχέση οικονομίας και περιβάλλοντος» του Ευτύχιου Σαρτζετάκη, Καθηγητή Οικονομικών του Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Το άρθρο αυτό δημοσιεύθηκε στην ειδική έκδοση Το Βήμα των Ιδεών, της αθηναϊκής εφημερίδας Το Βήμα, 4/4/2009.
Ακολουθούν αποσπάσματα από το εν λόγω άρθρο:
Είναι πλέον πέρα από κάθε αμφισβήτηση ότι ακόμη και προβλήματα πολυσύνθετα όπως οι κλιματικές αλλαγές οφείλονται στην ανθρώπινη δραστηριότητα. Για πολλά χρόνια είχαμε την ψευδαίσθηση ότι η συνεχής μεγέθυνση της οικονομικής δραστηριότητας είναι δυνατή και ως εκ τούτου θέσαμε ως πρωταρχικό στόχο τη μεγέθυνση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος.

Έχοντας απορροφηθεί από αυτή την προσπάθεια παραβλέψαμε δύο σημαντικούς περιορισμούς τους οποίους θέτει το οικοσύστημα: την περιορισμένη ποσότητα φυσικών πόρων που μπορεί να μας παρέχει και την επίσης περιορισμένη δυνατότητα αφομοίωσης των ρύπων που δημιουργούνται από την παραγωγική διαδικασία και την κατανάλωση. Για πολλά χρόνια οι περιορισμοί αυτοί δεν μας ανησυχούσαν με συστηματικό τρόπο, δεν ήταν δηλαδή δεσμευτικοί και έτσι δεν λαμβάνονταν υπόψη. Τις τελευταίες όμως δεκαετίες είναι εμφανέστατοι και επιβάλλουν επαναπροσδιορισμό των στόχων.

{…} Ενώ ως παραγωγοί και ως καταναλωτές απολαμβάνουμε τα οφέλη από την παραγωγή και την κατανάλωση των προϊόντων, δεν επωμιζόμαστε αντίστοιχα και το πλήρες κοινωνικό κόστος, παραβλέποντας ότι η παραγωγική διαδικασία και η κατανάλωση δημιουργούν ρύπους. Αυτό συμβαίνει γιατί οι αγορές δεν παρέχουν τα απαραίτητα κίνητρα για την ελαχιστοποίηση της ρύπανσης. Τουναντίον, κάθε επιχείρηση έχει κίνητρο να ρυπαίνει στον μέγιστο δυνατό βαθμό, ελαχιστοποιώντας το κόστος της και μετακυλίοντας το κόστος από τη ρύπανση και την προσπάθεια καθαρισμού στους άλλους και στις επόμενες γενιές.

{…} Οι δύο παράλληλα εξελισσόμενες παγκόσμιες κρίσεις χτυπούν την πόρτα μας και αλλάζουν τη μορφή του παγκόσμιου χωριού. Καλούμαστε να προστατεύσουμε το σπίτι μας, ελαχιστοποιώντας τη ζημιά βραχυχρόνια και κάνοντας τις απαραίτητες προσαρμογές, ώστε να βελτιώσουμε τη θέση μας στο παγκόσμιο χωριό μακροχρόνια. Η πολυπλοκότητα και των δύο κρίσεων αυξάνει τις απαιτήσεις σε επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού, επιλογής των εργαλείων πολιτικής παρέμβασης, αξιόπιστης δέσμευσης για την εφαρμογή των πολιτικών μηχανισμών συντονισμού και εφαρμογής των πολιτικών και επίτευξης ευρείας κοινωνικής συναίνεσης.

ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ Η ΟΙΚΟΚΤΟΝΙΑ

Ιωάννης Καράκωστας, Καθηγητής Αστικού Δικαίου, και Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε άρθρο του με τίτλο «Οικολογία, περιβάλλον και δίκαιο» διερευνά τις νομικές διαστάσεις του περιβαλλοντικού ζητήματος, ως αναγκαίο πλαίσιο για τον έλεγχο του κεφαλαίου στην ασύδοτη εκμετάλλευση των μη ανανεώσιμων φυσικών πόρων, και για την πρόληψη της μόλυνσης του περιβάλλοντος και της ατμόσφαιρας.
Και το άρθρο του Καθηγητή Καράκωστα δημοσιεύθηκε στο Το Βήμα των Ιδεών, της αθηναϊκής εφημερίδας Το Βήμα, 4/4/2009.

Παραθέτω δύο αποσπάσματα:
«Το περιβάλλον και η προστασία του από τις καταστροφικές επιδράσεις της τεχνολογικής προόδου, της απρογραμμάτιστης οικονομικής ανάπτυξης και του σύγχρονου καταναλωτικού τρόπου ζωής, αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής επεξεργασίας, τόσο των θετικών επιστημών που μελετούν τη σύσταση, τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των στοιχείων του, όσο και των κοινωνικών επιστημών που ασχολούνται κυρίως με τη σχέση του ανθρώπου προς το φυσικό και το τεχνητό περιβάλλον. Επιπλέον αποτελεί αντικείμενο νομικής ρύθμισης μέσω κανόνων δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο. Ταυτόχρονα, η προστασία του περιβάλλοντος έχει αναχθεί σε μείζον πολιτικό ζήτημα, συνυφασμένο με τις πολιτικές επιλογές και σε άλλους τομείς, όπως η οικονομία, η ανάπτυξη και η απασχόληση».

{…} «Το δίκαιο του περιβάλλοντος είτε θεωρηθεί ιδιαίτερος κλάδος του δικαίου είτε πλέγμα κανόνων διάσπαρτων σε όλους τους κλάδους του δικαίου οι οποίοι εκφράζουν και πραγματώνουν τη συνταγματική αρχή της προστασίας του περιβάλλοντος, και ο έλεγχος της εφαρμογής του από τον δικαστή δεν μπορεί χωρίς τη συνδρομή και άλλων παραγόντων να αποτελέσει τη λύση. Δεν αρκεί η συχνά αποσπασματική και χωρίς γενικότερο προσανατολισμό νομοθέτηση, αλλά απαιτείται κυρίως αλλαγή των κοινωνικών και πολιτικών αξιών και προτεραιοτήτων, ώστε να πάψει το δίκαιο του περιβάλλοντος να αντιμετωπίζεται ως περιττό εμπόδιο στην οικονομική ανάπτυξη».

Επανέρχομαι στο θέμα των κλιματικών αλλαγών, γιατί με ανακούφιση παρατηρώ πως, ο στρουθοκαμηλισμός που επέδειξαν τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα πριν από τις εκλογές της 21ης Αυγούστου, εγκαταλείπεται από την Κυβέρνηση της Τζούλιας Γκίλαρντ, έστω και κάτω από την πίεση των Πράσινων.
Η απόφαση της Κυβέρνησης να προβεί στη σύσταση μιας Επιτροπής για την εξέταση των μέτρων που πρέπει να ληφθούν για τη μείωση των βλαβερών αερίων που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα αποτελεί ένα ελπιδοφόρο ξεκίνημα στον μαραθώνιο για τη σωτηρία του ανθρώπινου πολιτισμού, όπως διαμορφώθηκε τις τελευταίες χιλιετίες.

Και ας μην ξεχνάμε, πως από τον καθένα μας εξαρτάται αν επιτρέψουμε στους οικοκτόνους να καταστρέψουν τον κοινό μας οίκο, τον Πλανήτη Γη, για να ικανοποιήσουν την ακόρεστη δίψα τους για αθέμιτο πλουτισμό.