Από τη μια πλευρά, οι αναπτυσσόμενες χώρες κλείνουν τα εργοστάσια που παράγουν ενέργεια από καύση άνθρακα ανησυχώντας για τη ρύπανση και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Από την άλλη, εξάγουν όλο και περισσότερο κάρβουνο προς την Ασία, ιδίως προς την Κίνα.

Στα λιμάνια του Καναδά, της Αυστραλίας, της Ινδονησίας, της Κολομβίας και της Νότιας Αφρικής, φορτηγά πλοία περιμένουν τη σειρά τους για να φορτώσουν κάρβουνο με προορισμό την Κίνα, η οποία εν μια νυκτί, το 2009, μετατράπηκε από εξαγωγέα σε εισαγωγέα.

Παραδοσιακά, ο άνθρακας καίγεται κοντά στο σημείο εξόρυξης, όμως τα τελευταία χρόνια οι εξαγωγές σε μακρινές αποστάσεις έχουν αυξηθεί εξαιτίας της καλπάζουσας κινεζικής οικονομίας, η οποία απορροφά τα 3 από τα 6 δισ. τόνους της παγκόσμιας κατανάλωσης. Έτσι, οι ρύποι τους οποίους προσπαθούν να περιορίσουν οι πλούσιες χώρες απελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα, ενώ τα πλοία που διασχίζουν τον πλανήτη ρυπαίνουν ακόμα περισσότερο. Η τιμή του άνθρακα έχει διπλασιαστεί τα τελευταία πέντε χρόνια, ανανεώνοντας το ενδιαφέρον για την εξόρυξη και την αναζήτηση κοιτασμάτων σε όλο τον κόσμο.

«Είναι το χειρότερο δυνατό σενάριο», λέει ο Ντέιβιντ Γρέιαμ Κάζο, εκπρόσωπος της περιβαλλοντικής οργάνωσης Σιέρα Κλαμπ, που τα τελευταία χρόνια έχει εμποδίσει με τις κινητοποιήσεις της 139 προτεινόμενα εργοστάσια καύσης άνθρακα στις ΗΠΑ. «Δεν θέλουμε να καίγεται ο άνθρακας εδώ αλλά ούτε και αλλού. Ό,τι έχουμε πετύχει υποσκάπτεται». Στην Αυστραλία, περιβαλλοντικές ομάδες έχουν κατ’ επανάληψη παρεμποδίσει φορτηγά τρένα με άνθρακα προς εξαγωγή, ενώ η πρωθυπουργός Γκίλαρντ υποσχέθηκε οικονομική επιβάρυνση για τις εταιρείες που ρυπαίνουν.

Όμως, το καλοκαίρι μια αυστραλιανή εταιρεία υπέγραψε συμβόλαιο ύψους 60 δισ. δολαρίων με την κρατική κινεζική εταιρεία CPID για την παροχή άνθρακα σε κινεζικούς θερμοηλεκτρικούς σταθμούς, από το γιγάντιο σύμπλεγμα ορυχείων που λέγεται Τσάινα Φερστ, στην αυστραλιανή ενδοχώρα. Ήταν το μεγαλύτερο εξαγωγικό συμβόλαιο στην ιστορία της Αυστραλίας.

Σε αυτή τη σχέση αγάπης και μίσους των ανεπτυγμένων χωρών με τον άνθρακα, βοηθάει ο κανονισμός σύμφωνα με τον οποίο η ρύπανση μετριέται με βάση το πού καίγεται ο άνθρακας, όχι το πού εξορύσσεται.

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ

Η Κίνα διαθέτει άφθονα κοιτάσματα άνθρακα, αλλά παρ’ όλα αυτά προχωρεί σε εισαγωγές επειδή ο άνθρακας π.χ. από τη Μοντάνα ή το Γουαϊόμιγκ των ΗΠΑ έχει χαμηλότερη περιεκτικότητα σε θείο από τον άνθρακα πολλών κινεζικών κοιτασμάτων. Έτσι, τα εργοστάσια μπορούν να καίνε περισσότερο κάρβουνο χωρίς να υπερβαίνουν τα τοπικά όρια ρύπανσης.

Επίσης, είναι πολλές φορές ευκολότερο να φτάσει ο άνθρακας στις ακτές της Κίνας, όπου υπάρχει η ζήτηση, από τα λιμάνια στην άλλη άκρη της Γης, παρά από τα ορυχεία της κινεζικής ενδοχώρας.

Πέρυσι, οι ΗΠΑ εξήγαγαν μόλις 2.714 τόνους άνθρακα με προορισμό την Κίνα. Όμως, μόνο το πρώτο εξάμηνο φέτος ο αριθμός αυτός έφθασε τους 2,9 εκατ. τόνους – τεράστια άνοδος, αλλά ελάχιστο κλάσμα των κινεζικών εισαγωγών.