Σινικός* προδιαγράφεται ο 21ος αιώνας. Η Κίνα, η οποία τις τελευταίες δεκαετίες έχει αναδειχθεί σε οικονομική και γεωπολιτική δύναμη παγκόσμιας εμβέλειας, μέχρι τα μέσα της επόμενης δεκαετίας αναμένεται να εκτοπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες από τη θέση της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου.

Η Κίνα είναι η τρίτη μεγαλύτερη χώρα σε έκταση (κοντά 10 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα) μετά τη Ρωσία και τον Καναδά. Ο πληθυσμός της ανέρχεται σε ένα δισεκατομμύριο τριακόσια τριάντα εκατομμύρια, που αντιπροσωπεύει το ένα πέμπτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Ποτέ στο παρελθόν μια χώρα δεν συγκέντρωσε ένα τόσο υψηλό ποσοστό των κατοίκων του Πλανήτη μας.

Ήδη, η Κίνα έχει πάρει τη θέση της Ιαπωνίας ως η δεύτερη σε μέγεθος οικονομία του Πλανήτη, και εκτόπισε τη Γερμανία ως πρώτη χώρα σε εξαγωγές προϊόντων.
Οι ρυθμοί ανάπτυξής της είναι ιλιγγιώδεις, και δεν περιορίζονται μόνο στον οικονομικό τομέα, αλλά επεκτείνονται και στον τεχνολογικό και στρατιωτικό.
Η οικονομική μεγέθυνση της Κίνας τα τελευταία χρόνια κυμάνθηκε στο 9-10% ετησίως, σε σύγκριση με το 3% των αναπτυγμένων χωρών και, παρά την παγκόσμια οικονομική κρίση, συνεχίζεται αμείωτη.

Στο απίστευτο ποσό των κοντά τριών τρισεκατομμυρίων δολαρίων Αμερικής ανέρχονται τα αποθέματα ξένου συναλλάγματος της Κίνας, ποσό που αποτελεί παγκόσμιο ρεκόρ.

Η Κίνα έφτασε στο σημείο να αγοράζει κρατικά ομόλογα των Ηνωμένων Πολιτειών, και άλλων χωρών με εξωτερικό χρέος, για να έχουν τη δυνατότητα να χρηματοδοτούν τις εισαγωγές κινεζικών προϊόντων. Με άλλα λόγια, η οικονομία των χωρών αυτών, και ιδιαίτερα των Η.Π.Α., είναι εξαρτημένη από την χρηματοπιστωτική πολιτική της Κίνας.

Ο Φρανσουά Ζιλιέν, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris VII-Denis Diderot, και αναγνωρισμένος σινολόγος**, σε άρθρο του σε ένθετο της αθηναϊκής εφημερίδας Το Βήμα (15-8-2010), γράφει μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα για την Κίνα:
«Με τον αδιάκοπο κυκλωτικό τρόπο συμπεριφοράς της αλλάζει την Ιστορία, αλλά με τον σιωπηλό τρόπο που γίνεται δεν μας εξεγείρει. Ασκεί επίδραση και κανείς δεν αντιμιλά, κανείς δεν μπορεί να αντιδράσει και να την αντιμετωπίσει».

Ο Ναπολέων Μαραβέγιας, Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε άρθρο του στην αθηναϊκή εφημερίδα Ελευθεροτυπία (10/10/2010) θέτει τα ακόλουθα ενδιαφέροντα ερωτήματα:
«Παρατηρώντας την ανάπτυξη της Κίνας, τίθενται δύο τουλάχιστον κρίσιμα ερωτήματα: το πρώτο ερώτημα αφορά το μέλλον αυτής της παγκόσμιας πρωτοτυπίας, όπου ένα κομμουνιστικό πολιτικό καθεστώς συμβιώνει με τη ραγδαία ανάπτυξη του καπιταλιστικού οικονομικού συστήματος με όλα τα θετικά και τα αρνητικά χαρακτηριστικά που συνοδεύουν την ανάπτυξη αυτή. Το δεύτερο ερώτημα αφορά στη δυναμική αυτού του ιδιότυπου συστήματος. Αν, δηλαδή, στο εσωτερικό του κινέζικου πολιτικο-οικονομικού συστήματος ενυπάρχουν στοιχεία μιας «ιμπεριαλιστικής» δυναμικής ή αν το μέγεθος της χώρας και οι αναπτυξιακές δυνατότητες που προσφέρονται στο εσωτερικό της είναι ικανές να αποτρέψουν επεκτατικές διαθέσεις».

Πράγματι, η Κίνα αποτελεί ένα άνευ προηγουμένου πολιτικό και οικονομικό σύστημα.
Από τη μια έχουμε την άσκηση εξουσίας από ένα και μοναδικό κόμμα, ενώ από την άλλη όχι μόνο λειτουργούν ιδιωτικές επιχειρήσεις, αλλά και ενθαρρύνονται οι μεγαλύτερες πολυεθνικές εταιρίες να δημιουργήσουν βιομηχανικές μονάδες στην Κίνα για την ανάληψη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.

Με άλλα λόγια, η Κίνα δεν είχε δυσκολία να δημιουργήσει ένα ερμαφρόδιτο πολιτικό και οικονομικό μόρφωμα, με το να συνυπάρχουν, και να συνεργάζονται αρμονικά, η κομουνιστική ιδεολογία με την καπιταλιστική πρακτική.

Η εμπέδωση του καπιταλισμού στον οικονομικό τομέα της Κίνας συνοδεύεται και από κοινωνικές ανακατατάξεις που δεν συνάδουν με το πολιτειακό της καθεστώς, γνωστό ως Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Για παράδειγμα, η οικονομική ανάπτυξη της χώρας συνοδεύεται από μια ραγδαία διεύρυνση της μεσαίας τάξης, και με την ανάδυση ενός μεγάλου αριθμού εκατομμυριούχων, οι οποίοι στις ημέρες μας υπολογίζονται στις 500.000.

ΠΡΩΤΟΦΑΝΗΣ Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Η Κίνα διαφέρει από τις άλλες υπερδυνάμεις, του παρελθόντος ή της εποχής μας, στο ότι η οικονομική της ισχύς δεν περιορίζεται μόνο σε έναν συγκεκριμένο τομέα, αλλά καλύπτει ένα ευρύ φάσμα οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως:
1. Ως αγοράστρια πρώτων υλών από άλλες χώρες.
2. Ως προμηθεύτρια βιομηχανικών προϊόντων σε άλλες χώρες.
3. Ως επενδύτρια στην οικονομία άλλων χωρών με τα τεράστια αποθέματα ξένου συναλλάγματος που διαθέτει.

Για παράδειγμα, το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών μεταλλεύματος σιδήρου και λιγνίτη της Αυστραλίας προορίζεται για την Κίνα. Στην περίπτωση αυτή η Κίνα δεν ενεργεί απλώς ως εισαγωγέας, αλλά και ως επενδύτρια χώρα, με μετοχές στις μεγάλες εξορυκτικές εταιρίες, αλλά και με κινεζικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό.

 Ιδιαίτερα αισθητή είναι η οικονομική παρουσία της Κίνας στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Για παράδειγμα, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, στην Αφρική υπάρχουν περισσότερα από 1000 αναπτυξιακά έργα που γίνονται με κινεζικά κεφάλαια, και με συμμετοχή 750.000 Κινέζων εργατών.
Για την εξασφάλιση πρώτων υλών, η Κίνα χρηματοδοτεί στην Αφρική έργα υποδομής μεγαλύτερης αξίας από εκείνην που προσφέρουν τα δυτικά κράτη στο σύνολό τους.

Σχεδόν με όλες τις αφρικανικές χώρες η Κίνα έχει συνάψει οικονομικές και εμπορικές συνεργασίες, στις οποίες δραστηριοποιούνται πάνω από 900 κινεζικές επιχειρήσεις. Ο ανεκμετάλλευτος ορυκτός πλούτος της Αφρικής αποτελεί πολύτιμη πηγή για την ραγδαία αναπτυσσόμενη οικονομία της Κίνας.

Στην Λατινική Αμερική η Κίνα έχει συνάψει συμφωνίες για την προμήθεια πετρελαίου για μεγάλα χρονικά διαστήματα, με τη χορήγηση δανείων και άλλων οικονομικών συμβάσεων με δελεαστικούς όρους για τις πετρελαιοφόρους χώρες.

Από την πλευρά της, η Κίνα ελέγχει το 95% της παγκόσμιας παραγωγής μιας σειράς ορυκτών, τα οποία είναι γνωστά ως «σπάνιες γαίες».
Τα ορυκτά αυτά, τα περισσότερα από τα γνωστά αποθέματα των οποίων βρίσκονται στην Κίνα, διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στα περισσότερα προϊόντα της νέας τεχνολογίας, όπως επεξεργαστές ηλεκτρονικών υπολογιστών, επίπεδες οθόνες, λέιζερ, μικροσκοπικοί μαγνήτες, μπαταρίες υβριδικών αυτοκινήτων, εξαρτήματα για ανεμογεννήτριες, κλπ. Οι άλλες χώρες εξαρτώνται από την προμήθεια αυτών των ορυκτών από την Κίνα.

Ως εκ τούτου, διεθνείς ανησυχίες έχει προκαλέσει η απόφαση του Πεκίνου να περικόψει κατά το ένα δέκατο τις εξαγωγές σε ορυκτά σπάνιων γαιών, καθότι οι άλλες χώρες δεν θα έχουν επαρκείς ποσότητες για τις τεχνολογικές τους ανάγκες.

ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΑΛΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Η οικονομική ισχύς της Κίνας συνοδεύεται και από σημαντικές εξελίξεις στο χώρο της παιδείας και της τεχνολογίας.
Ενώ στο παρελθόν η Κίνα στηριζόταν στην εισαγόμενη τεχνολογία, τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει με επιτυχία να αναπτύσσει την δική της τεχνολογία, επενδύοντας τεράστια ποσά σε όλες τις βαθμίδες της παιδείας και στην επιστημονική έρευνα. Σημαντικός παράγοντας στην τεχνολογική εξέλιξη της Κίνας είναι και οι εκατοντάδες χιλιάδες νέων Κινέζων που σπουδάζουν σε πανεπιστήμια προηγμένων δυτικών χωρών.
Όμως και στην ίδια την Κίνα αλματώδης είναι η πρόοδος που σημειώνεται σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, με τα τεράστια ποσά που επενδύει στην εκπαίδευση των νέων.

Το 2010, για παράδειγμα, 500 Κινέζοι μαθητές πήραν μέρος στο αποκαλούμενο Πρόγραμμα για την Παγκόσμια Αξιολόγηση των Σπουδαστών, έρευνα που γίνεται κάθε τρία χρόνια σε 65 χώρες. Οι μαθητές αυτοί αποδείχθηκαν πολύ πιο ικανοί στις επιστήμες και στα μαθηματικά, σε σύγκριση με μαθητές από τις άλλες προηγμένες χώρες.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδας Το Βήμα (3/12/2010), νέο ρεκόρ ταχύτητας σημείωσε κινεζική επιβατική υπερταχεία αμαξοστοιχία επιτυγχάνοντας, σε δοκιμαστική διαδρομή, να κινηθεί με 486 χιλιόμετρα την ώρα.
Το 1949, χρονιά που επικράτησε το κομουνιστικό κίνημα, η Κίνα είχε 55 δημόσιες βιβλιοθήκες. Σήμερα ο αριθμός τους πλησιάζει τις 2800, οι περισσότερες από τις οποίες κατασκευάστηκαν την τελευταία 20ετία.

Σε 1,5 τρισεκατομμύριο δολάρια Αμερικής θα ανέλθουν οι επενδύσεις της Κίνας στα επόμενα πέντε χρόνια σε βιομηχανικούς κλάδους στρατηγικής σημασίας, για να επισπεύσει τη μετάβαση της οικονομίας της από την παραγωγή φθηνών προϊόντων για εξαγωγή στην παροχή τεχνολογιών υψηλής αξίας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Κίνα έχει δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ανάδειξή της ως την μεγαλύτερη οικονομία σε λίγα χρόνια. Το ερώτημα που σίγουρα απασχολεί την διεθνή κοινότητα, και ιδιαίτερα τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι αν την οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη της Κίνας ακολουθήσει και αντίστοιχη στρατιωτική, προοπτική που θα την καταστήσει την υπερδύναμη του κόσμου στο προσεχές μέλλον.

Ανασταλτικός παράγοντας σε αυτήν την πορεία ίσως αποδειχθεί η γήρανση του πληθυσμού της Κίνας στις επόμενες δεκαετίες, με όλες τις οικονομικές επιπτώσεις, ενόψει της κρατικής πολιτικής του ενός παιδιού κατά οικογένεια που εφαρμόζεται από τη δεκαετία του 1970.

Σημειώσεις
*Σινικός. Αυτός που σχετίζεται με την Κίνα ή με τους Κινέζους. Παραδείγματα: σινική μελάνη, σινικό τείχος.
**Σινολόγος. Ο επιστήμονας που έχει ως αντικείμενό του τη μελέτη της γλώσσας, της ιστορίας και του πολιτισμού της Κίνας.