Ακούγεται σαν φήμη ότι ο βασιλιάς των κοσμηματοποιών του 20ού αιώνα ήταν ο Πίτερ Καρλ Φαμπερζέ, ο αμίμητος κοσμηματοπώλης των τσάρων. Αλλά 100 χρόνια από τώρα, ποιος θα μπορεί να διεκδικήσει ένα παρόμοιο τίτλο γι’ αυτόν τον αιώνα από τους σύγχρονους κοσμηματοπώλες;
«Το πρώτο όνομα –και έχω βαρεθεί να το λέω– είναι JAR», είπε ο Φρανσουά Κιριέλ, ειδικός στα κοσμήματα του οίκου Christie’s, αναφερόμενος στον Joel Arthur Rosenthal, τον αινιγματικό Αμερικανό καλλιτέχνη, του οποίου το παρισινό ατελιέ εκτινάσσει στις δημοπρασίες δύο και τρεις φορές τα κοσμήματα πάνω από την αξία τους.
Μπορεί να είναι πολύ νωρίς για να οριοθετήσουμε τη συγκεκριμένη περίοδο μέσα σε χωριστές ημερομηνίες και να περιγράψουμε τα χαρακτηριστικά της –όπως τα διαμάντια και οι καθαρές, γεωμετρικές γραμμές που χαρακτήριζαν το κίνημα Αρ Ντεκό στις δεκαετίες του ’20 και του ’30– αλλά οι περισσότεροι γνώστες συμφωνούν ότι μια διάθεση να αγκαλιάσουν αντισυμβατικά υλικά αποτελεί σημάδι του κοσμηματοποιού του 21ου αιώνα.
Ελαφριά μέταλλα, για παράδειγμα, είναι δημοφιλή ανάμεσα σε ένα τρίο από αναγνωρισμένους σχεδιαστές στο Χονγκ Κονγκ: την Michelle Ong του Carnet, που είναι γνωστή για τα μοδάτα, εμπνευσμένα από δαντέλα περιβραχιόνια με διαμάντια και καρφίτσες, τον Edmund Chin από το Etcetera, ο οποίος θεωρείται γνώστης στο δέσιμο των λίθων και τον Wallace Chan τον αλχημιστή, για τον τρόπο που δουλεύει το τιτάνιο.
Ενα πρόσφατο πρωινό στη Νέα Υόρκη, ο Τζέιμς ντε Ζιβανσί, ανιψιός του ινδάλματος της μόδας, έδειξε ένα μονόπετρο δαχτυλίδι που είχε σχεδιάσει. «Εδώ προσπαθούμε να κάνουμε τη διαφορά. Υπάρχει τέτοια αξία στο διαμάντι και αυτό που προσπαθώ να πω είναι “έτσι το βλέπω εγώ”. Δεν είμαι η ζωγραφιά, είμαι η κορνίζα».
Δεν συμμερίζονται όλοι οι συνάδελφοί του, πάντως, την άποψη του κ. Ζιβανσί. «Δεν ήθελα ποτέ να ξέρω την αξία των διαμαντιών», είπε ο Ντάνιελ Μπρας, Αμερικανός σχεδιαστής, του οποίου η φιλοσοφική προσέγγιση στην κατασκευή κοσμημάτων γεφυρώνει το χάσμα ανάμεσα στο κόσμημα και την τέχνη. Με αφορμή μία από τις πιο διάσημες δημιουργίες του, το «Bunny Bangle» με ροζ διαμάντια, είπε ότι η γνώση της αξίας κάθε πέτρας θα τον αποθάρρυνε από το να την χρησιμοποιήσει.
Ο κ. Μπρας φτιάχνει ευρείας αποδοχής κομμάτια, αλλά και απίστευτα επιτηδευμένα. «Λατρεύω την ιδέα της βέρας», είπε. «Tι κι αν δεν τις φοράς και αντ’ αυτού τις αποθηκεύεις και μία φορά τον χρόνο ενώνεις τη μία με την άλλη;»
Υπάρχουν όμως και η Cartier και η Van Cleef & Arpels, που διαμόρφωσαν το ντιζάιν κοσμημάτων του περασμένου αιώνα. Η Cartier δανείζεται από το παρελθόν της, προσφέροντας νέα σχέδια σε χαρακτηριστικά μοτίβα και τεχνικές. «Νιώθουμε ότι πρέπει να κάνουμε κάτι με ένα συγκεκριμένο τρόπο», είπε ο Πιερ Ραϊνέρο, διευθυντής εικόνας, στυλ και κληρονομιάς της Cartier. «Η ιδέα είναι να δημιουργήσουμε επιθυμητά κοσμήματα».
Ενα σπάνιο και όμορφο κόσμημα θα αντέξει στο τεστ του χρόνου. Ο κ. Ρόζενταλ για παράδειγμα, ευγενικά απέρριψε μέσω e-mail αίτημα να μιλήσει για τα κοσμήματά του: «Δεν είμαι υπέρ των λέξεων για ό, τι κάνω, πιστεύοντας ότι ένας καλλιτέχνης θα πρέπει να είναι επαγγελματίας και να σωπαίνει».