Οι φετινές εκδηλώσεις μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, που κάθε χρόνο διοργανώνει η Συντονιστική Επιτροπή Ποντιακών Σωματείων Μελβούρνης, είχαν κάποιες ιδιαιτερότητες, γι’ αυτό έκρινα πως απαιτείται μια εκτενέστερη κάλυψη από ότι θα μπορούσε να γίνει σε άλλο χώρο του Νέου Κόσμου.
Ζητώ, λοιπόν, συγνώμη από τους αναγνώστες της στήλης, που διακόπτω τη συζήτηση του θέματος για το κατά πόσο η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους της Ελλάδας είναι αναπόφευκτη. Στο ζήτημα αυτό θα επανέλθω την ερχόμενη εβδομάδα.

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων για τη γενοκτονία που κοινοποιήθηκε από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης αρχίζει ως ακολούθως:
«Η Συντονιστική Επιτροπή τιμά τη μνήμη της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, της Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης με το ακόλουθο πρόγραμμα».
Στο παρελθόν, στις ανακοινώσεις γινόταν λόγος μόνο για τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Φέτος προστέθηκαν και οι Έλληνες της υπόλοιπης Μικράς Ασίας και της Ανατολικής Θράκης.

Οι ανακοινώσεις στο παρελθόν, που αναφέρονταν μόνο στη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, δεν ήταν λανθασμένες. Είναι ευνόητο, τα ποντιακά σωματεία να θέτουν στο επίκεντρο των εκδηλώσεών τους τις διώξεις που είχε υποστεί ο ποντιακός ελληνισμός της Μικράς Ασίας από τους Νεότουρκους και το Κεμαλικό καθεστώς, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου (1914-1918), και κατά την περίοδο 1919-1923.

Εξάλλου, υπάρχει και η απόφαση του Ελληνικού Κοινοβουλίου το 1994, με την οποία η 19η Μαΐου αναγνωρίζεται ως Ημέρα Μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, γιατί την ημερομηνία εκείνη ο Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα, πόλη του Πόντου, για να αρχίσει τη δεύτερη, και σκληρότερη, φάση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.

Παρόλα αυτά, δεδομένου ότι στη Μελβούρνη δεν φαίνεται να υπάρχουν σωματεία ομογενών, οι πρόγονοι των οποίων κατάγονταν από την Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη, για να διοργανώσουν εκδηλώσεις και για εκείνες τις πτυχές της γενοκτονίας, η διευρυμένη αναφορά στις ανακοινώσεις της Συντονιστικής Επιτροπής των Ποντιακών Σωματείων τονίζει την εθνική διάσταση της γενοκτονίας.
Επιπλέον, το θέμα της δικής μου ομιλίας, που θα δώσω την ερχόμενη Κυριακή στην Ποντιακή Κοινότητα, είναι ενδεικτικό αυτής της διευρυμένης προσέγγισης στο θέμα της γενοκτονίας: «Οι διωγμοί και η γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης από το 1908 έως το 1923».
Οι παραπάνω είναι κάποιες από τις ιδιαιτερότητες στις φετινές εκδηλώσεις για τη γενοκτονία. Μια άλλη ιδιαιτερότητα σχετίζεται με την ομιλία που έδωσε ο κ. Πάνος Καϊσίδης, προσκεκλημένος επισκέπτης από την Ελλάδα, την περασμένη Κυριακή με θέμα «Επιπτώσεις της γενοκτονίας στον πολιτισμό των Ποντίων».
Αυτή, από ότι γνωρίζω, είναι η πρώτη ομιλία που δόθηκε, στην οποία ο ομιλητής επικέντρωσε την προσοχή του στο πώς επηρεάστηκε ο πολιτισμός των Ποντίων από τους διωγμούς και τις εκτοπίσεις που είχαν υποστεί.
Μια άλλη ιδιομορφία που παρατήρησα στην ομιλία του κ. Καϊσίδη ήταν η παρατήρησή του ότι, λίγα χρόνια μετά από τις πράξεις γενοκτονίας από τους Τούρκους εις βάρος των Ελλήνων του Πόντου, και στη Σοβιετική Ένωση, κατά την περίοδο του σταλινισμού, οι Πόντιοι διώχθηκαν με τρόπο που ισοδυναμούσε με γενοκτονία.

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ

Η ομιλία του κ. Πάνου Καϊσίδη με το παραπάνω θέμα δόθηκε την περασμένη Κυριακή, 15 Μαΐου, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Ποντιακής Κοινότητας.
Πριν από την ομιλία, ο Πρόεδρος της Ποντιακής Κοινότητας Μελβούρνης και Βικτωρίας, κ. Απόστολος Αλεξιάδης, και ο Συντονιστής της Επιτροπής Ποντιακών Σωματείων Μελβούρνης για τις εκδηλώσεις Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, κ Σπύρος Κοροσίδης, μετά από το καλωσόρισμα των επισήμων προσκεκλημένων και των παρευρισκόμενων ομογενών, αναφέρθηκαν με συντομία στο σκοπό των εκδηλώσεων.
Ο κ. Αλεξιάδης τόνισε πως, μετά από την αναγνώριση της 19ης Μαΐου από το Ελληνικό Κοινοβούλιο ως Ημέρας Μνήμης για τους αδικοχαμένους Έλληνες του Πόντου, το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε εμείς είναι ενωμένοι και αγαπημένοι να συνεχίσουμε τον αγώνα για την αναγνώριση της γενοκτονίας από την κυβέρνηση της Τουρκίας.

Ο κ. Κοροσίδης παρατήρησε πως «Λαός χωρίς ιστορικές μνήμες, ξεκόβει από τις ρίζες του, είναι καταδικασμένος σε μαρασμό, και χαμό, και μοιάζει με δένδρο που ο κορμός του χάνει την επαφή του με τις ρίζες του, μένει χωρίς χυμούς και μαραίνεται». Επίσης ο κ. Κοροσίδης αναγνώρισε την προσφορά στον καταδιωκόμενο ελληνισμό, και την τελική θυσία, Μητροπολιτών όπως ο Σμύρνης Χρυσόστομος, ο οποίος αρνήθηκε την προστασία των Γάλλων, και μαρτύρησε ως παράδειγμα αυτοθυσίας και ηρωισμού.

Στον χαιρετισμό του ο εκπρόσωπος του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στη Μελβούρνη, κ. Ευάγγελος Γώγος, συγχάρηκε την Συντονιστική Επιτροπή για το εθνικό έργο που επιτελεί, και την άρτια διοργάνωση των εκδηλώσεων, καλωσόρισε τον ομιλητή της ημέρας, κ. Πάνο Καϊσίδη, και ευχήθηκε καλή επιτυχία στις άλλες εκδηλώσεις.

Στον δικό του χαιρετισμό, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Μελβούρνης και Βικτωρίας, κ. Βασίλης Παπαστεργιάδης, παρατήρησε πως η γενοκτονία που οι Τούρκοι απεργάστηκαν κατά των Ελλήνων του Πόντου, παράλληλα με το θάνατο 353.000 ατόμων, αποτέλεσε και μεγάλο πλήγμα στον υψηλού επιπέδου πολιτισμό που είχαν αναπτύξει οι Πόντιοι στο πέρασμα των χιλιετηρίδων.
Ο κ. Πάνος Καϊσίδης, ο οποίος έδωσε την εναρκτήρια ομιλία στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τη γενοκτονία, με τις ιδιότητες του δημοσιογράφου, του συγγραφέα, του εκδότη ποντιακών περιοδικών, του ιστορικού ερευνητή, και συνεργάτη της Εγκυκλοπαίδειας του Ποντιακού Ελληνισμού, έχει ασχοληθεί με διάφορες πτυχές του Ποντιακού Ελληνισμού, και έχει ερευνήσει εις βάθος τους λόγους που οδήγησαν, και τις μεθόδους που χρησιμοποίησαν οι Τούρκοι, στο πρόγραμμά τους για τη δίωξη, και σε μεγάλο βαθμό αφανισμό, των Ελλήνων του μαρτυρικού Πόντου.

Στην ομιλία του της περασμένης Κυριακής ο κ. Καϊσίδης επικεντρώθηκε στις επιπτώσεις που είχε η γενοκτονία στον πολιτισμό των Ποντίων, αλλά αναφέρθηκε και στις διώξεις που υπέστησαν οι Πόντιοι της Σοβιετικής Ένωσης.

Ακολουθούν ορισμένα αποσπάσματα από την ομιλία του κ. Καϊσίδη.

«Τούρκοι και Ρώσοι εφάρμοσαν στην περίπτωση της εξόντωσης του (ποντιακού) ελληνισμού την παλιά συνταγή που λέει όταν έναν λαό τον εξαφανίζεις ή τον υποδουλώνεις ευκολότερα και πιο αποτελεσματικά, εξοντώνοντας από την αρχή τους ηγέτες του. Οι Τούρκοι εξόντωσαν πρωτίστως τους πολιτικούς και κοινωνικούς παράγοντες των Ποντίων, μην έχοντας πολλή επίγνωση ότι στον ανθό του ελληνισμού που κρεμούσαν στην Αμάσεια ή έσφαζαν στις πόλεις και στα χωριά, συγκαταλέγονταν και πολλοί πνευματικοί άνθρωποι».

{…} «Η επί αιώνες, μετά την κατάκτηση, καταστροφή των μνημείων πολιτισμού από τους Τούρκους στον Πόντο, πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις κατά την περίοδο 1915-1923. Οι Τούρκοι κατέστρεψαν βιβλιοθήκες και αρχεία συλλόγων, πυρπόλησαν εκκλησίες και σχολεία, μέσα στα οποία έκαψαν ζωντανούς ηλικιωμένους, μητέρες και παιδιά. Μεγάλο κακό έκαναν και στους κώδικες των εκκλησιών, όπου ήταν αποτυπωμένη η θρησκευτική, αλλά και πολιτιστική ζωή των Ελλήνων του Πόντου».

{…} «Χωρίς να υπάρχει καμιά πρόθεση να αποδυναμωθεί ο αγώνας για την αναγνώριση της γενοκτονίας του ποντιακού ελληνισμού από τους Τούρκους, θα πρέπει να γίνει, έστω σύντομη, αναφορά και στη μεγάλη γενοκτονία των Ποντίων από τους Ρώσους, κατά την περίοδο του σταλινισμού. Η αναφορά γίνεται μόνο για τις επιπτώσεις στον πολιτισμό των Ποντίων από τις διώξεις και τις δολοφονίες που έκαναν οι Ρώσοι».
Η εκδήλωση έκλεισε με διάβασμα από την λογοτέχνιδα Ντίνα Αμανατίδου του ποιήματός της «Ιερές Μνήμες», αφιερωμένο στη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου. Το ποίημα αυτό περιλαμβάνεται στην ποιητική της συλλογή «Ικεσίες και Εικασίες», Εκδόσεις Τσώνη, Μελβούρνη 2000.
Αισθητή ήταν η συγκίνηση που διακατείχε τους παρευρισκόμενους κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης του ποιήματος, στροφή από το οποίο ακολουθεί:
Περνούν τα χρόνια βιαστικά,
μα οι Πόντιοι δεν ξεχνάνε,
στην Παναγία Σουμελά
ποθούνε για να πάνε.
Και πράγματι, πέρσι τον δεκαπενταύγουστο έγινε λειτουργία στο Μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά, χοροστατούντος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, μετά από 88 χρόνια. Μεγάλος αριθμός Ποντίων έζησε τις συγκινητικές εκείνες στιγμές εκ του σύνεγγυς, ενώ οι υπόλοιποι τις παρακολουθήσαμε από τα τηλεοπτικά προγράμματα, αναλογιζόμενοι τα επιτεύγματα των προγόνων μας, και κάτω από αντίξοες συνθήκες…
Οι επόμενες εκδηλώσεις για τη γενοκτονία είναι οι ακόλουθες:
Κυριακή, 22 Μαΐου 2011, ώρα 4.00 μ.μ., ομιλία από τον γράφοντα, με θέμα: «Οι διωγμοί και η γενοκτονία των Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης από το 1908 έως το 1923».

Κυριακή, 29 Μαΐου 2011, ώρα 4 μ.μ., απονομή των βραβείων και διπλωμάτων συμμετοχής στον Μαθητικό Διαγωνισμό για τον Πόντο. Και οι δύο εκδηλώσεις θα γίνουν στο κτίριο της Ποντιακής Κοινότητας, 345 Victoria St., Brunswick.
Δεν αναφέρθηκα στην ομιλία του κ. Πάνου Καϊσίδη «Η γενοκτονία μέσα από τις εφημερίδες και τα περιοδικά των Ποντίων 1918-1921», γιατί θα έχει ήδη γίνει την Τετάρτη, 18/5, πριν την έκδοση της Πέμπτης του Νέου Κόσμου.