Με ένα όνειρο ξύπναγε και κοιμόταν από μικρό παιδί ο Βαγγέλης Γρυπιώτης. Να φτιάξει το δικό του στόλο. Να πιάσει την σανίδα στο χέρι του και να την κάνει καρίνα. Να δέσει πανιά σε κατάρτια, να σμιλεύσει ταλιαμάδες και να πετσώσει κουβέρτες.

Από τα 10 του χρόνια, ο Βαγγέλης έτρεχε στα πειραιώτικα καρνάγια. Καθόταν με τις ώρες εκεί χαζεύοντας τα μαστόρια να χτίζουν ψαροκάικα και ιστιοφόρα. Τα άλλα παιδιά πήγαιναν στις αλάνες να παίξουν μπάλα, και εκείνος βαθιά ερωτευμένος με τη θάλασσα και τα καράβια της χάζευε τους τεχνίτες και τη μαεστρία τους. Που και που η τύχη του χαμογελούσε. Τα μαστόρια του έδιναν ένα πινέλο για να «τα πασαλείψει» και εκείνος απολάμβανε την κάθε στιγμή.
Η ζωή, η ανάγκη για επιβίωση δεν επέτρεψαν στον Βαγγέλη να βουτήξει στο όνειρό του, να του δώσει σάρκα και οστά, τότε. Γυμναστής έγινε. «Το όνειρο έπρεπε να περιμένει» λέει σήμερα. Και όσο το όνειρο αυτό ήταν δυνατόν να περιμένει, περίμενε. Λίγα χρόνια μετά, όμως, άρχισε στην κυριολεξία να κυβερνά την σκέψη του και την ανήσυχη καλλιτεχνική του φύση.

Τότε ξεκίνησε μία πρωτοφανής δημιουργική πορεία για τον γυμναστή που σήμερα θεωρείται από τους καλύτερους μικροναυπηγούς όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό. Χρειάστηκαν 25 χρόνια για να χτίσει τον ιστορικό του στόλο. Χρειάστηκαν χιλιάδες ώρες έρευνας και δουλειάς. Χρειάστηκε οι άνθρωποί του, η οικογένειά του να καταλάβουν και να στηρίξουν την «τρέλα» του όπως χαρακτηριστικά λέει συγκινημένος. Σήμερα, όμως, τα πολυβραβευμένα του έργα -τριήρεις, γαλέρες, πειρατικά και άλλα πλοία- θεωρούνται μοναδικά από ιστορικής αλλά και καλλιτεχνικής άποψης.

Αυτόν τον καιρό ο στόλος του Βαγγέλη Γρυπιώτη έχει «ρίξει» άγκυρα στα δικά μας τα νερά. Το Ελληνικό Μουσείο της Μελβούρνης έως τον Φλεβάρη θα φιλοξενεί τα 20 ιστορικά πλοία της συλλογής του Βαγγέλη. Η έκθεση που φέρει τον τίτλο «Ταξίδι στα Κύματα της Ιστορίας» είναι αναμφισβήτητα μία έκθεση που θα ενθουσιάσει μικρούς, μεγάλους, σχετικούς και άσχετους και αυτό γιατί σπάνια μπορεί να δει κανείς «μινιατούρες» πλοίων που έχουν κατασκευαστεί μετά από ενδελεχή μελέτη των ιστορικών δεδομένων της εποχής τους και με τόση μαεστρία και λεπτομέρεια.

ΕΝΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΠΑΝΙΟ ΠΑΖΛ

Ο Βαγγέλης Γρυπιώτης ξεκίνησε την κατασκευή των θαυμαστών του πλοίων με μόνα εργαλεία του κάποια ιστορικά συγγράμματα, έναν αγιάτρευτο έρωτα για την θάλασσα και την απόφαση να παντρέψει την ιστορία με την μικροναυπηγική.

«Γύρισα από στρατιώτης και γνωρίζοντας ότι δεν είχα την δυνατότητα να αρχίσω να κατασκευάζω κάτι τότε μιας και χρειαζόμουν χρήματα αλλά και χρόνο, άρχισα την έρευνα. Μάζευα οτιδήποτε έπεφτε στο χέρι μου, χάρτες, συγγράμματα, δημοσιεύματα και διάβαζα… μυθιστοριογραφία και ιστορία που σχετίζονταν με στόλους και την θάλασσα» λέει στο «Νέο Κόσμο» ο Βαγγέλης και συμπληρώνει… «δεν είχε φτάσει η ώρα μου. Ήθελα όταν θα άρχιζα να είμαι έτοιμος, να μπορώ να δοθώ και να μπορώ να δημιουργήσω πιστά μοντέλα».

Και δεν είναι μόνο πιστά μοντέλα οι τριακόντοροι, οι τριήρεις οι γαλέρες, οι δρόμωνες και τα γαλιόνια, που με ασύλληπτη υπομονή και αγάπη «έχτισε» ο Βαγγέλης. Είναι και σπάνια μοντέλα.
Όπως χαρακτηριστικά γράφει ο αρχιτέκτονας Νίκος Βασιλόπουλος στον πρόλογο του οδηγού της ίδιας έκθεσης που παρουσιάστηκε πέρυσι στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη Άνδρου, «…πρόκειται για εξαιρετικής λεπτομέρειας και σπανιότατης ακρίβειας αντίγραφα ιστιοφόρων, τέτοιων που στα μεγαλύτερα ναυτικά μουσεία του κόσμου σπάνια κανείς συναντά…».
«Η αγάπη μου για την ιστορία με οδήγησε στην κατασκευή σπανίων πλοίων» λέει ο Βαγγέλης. «Διαβάζοντας για την εκστρατεία του Νικηφόρου Φωκά να απελευθερώσει την Κρήτη από τους Άραβες για παράδειγμα, διαπίστωσα ότι γινόταν αναφορά σε πλοία όπως ο δρόμων, το χελάνδιο, κ.α., τύπους πλοίων που ο κόσμος δεν γνώριζε και ούτε και εγώ ήξερα πως ήταν. Βλέπεις το μόνο που ξέραμε εκείνη την εποχή ήταν τα πλοία που μας παρουσίαζε το Χόλυγουντ μέσα από τις πειρατικές ταινίες. Υπήρχε, λοιπόν, μία ναυτική ιστορία που κανένας δεν γνώριζε και ήθελα να την εξερευνήσω και να την γνωρίσω στον κόσμο».

Πώς, όμως, κατάφερε να σχεδιάσει αυτά τα πλοία των οποίων να σημειωθεί δεν υπήρχαν καν σχέδια. «Με βοηθό τον Όμηρο, τον Αριστοφάνη και πληροφορίες μελετητών όπως ο Μόρισον, ο Κόουτς και άλλων. Αυτοί οι άνθρωποι άρχισαν να συναρμολογούν τα στοιχεία για να βγάλουν τις αναλογίες ενός πλοίου και με βοήθησαν και εμένα κομμάτι, κομμάτι να συνθέσω το παζλ που ο υπόλοιπος κόσμος αποκαλεί σχέδιο» λέει ο Βαγγέλης.

Και αυτό το παζλ χρειάστηκαν τουλάχιστον πέντε χρόνια για να το ολοκληρώσει ο «θαλασσόλυκος της ιστορίας» Βαγγέλης. «Ακόμα και οι κόρες μου, που γνώριζαν τη μεγάλη αγάπη μου, κυνηγούσαν ‘κομμάτια’ για να ολοκληρωθεί το παζλ» προσθέτει ο ίδιος.

Ακόμα όμως και αν ο επισκέπτης της έκθεσης δεν γνωρίζει όλες αυτές τις λεπτομέρειες θα πρέπει να είναι έτοιμος για μία άλλη μεγάλη έκπληξη επισκεπτόμενός την.

ΜΙΝΙΑΤΟΥΡΕΣ ΠΟΥ ΜΑΓΕΥΟΥΝ

Είναι αδύνατον, πιστεύω, να περιγράψει κανείς τα πλοία του Βαγγέλη. Η μοναδικότητά τους δεν κρύβεται στα κατάρτια και την καρίνα τους – που στην κυριολεξία έλκουν σαν μαγνήτης τον επισκέπτη να τα χαϊδέψει, να νοιώσει τη ζεστασιά, την πλαστικότητα και την ζωντάνια της καρυδιάς, της οξιάς ή του μαονιού.

Κρύβεται στις γαλαρίες με τους πάγκους των κωπηλατών, στα αμπάρια τους που είναι φορτωμένα με πήλινους αμφορείς που ο Βαγγέλης έχει φτιάξει μόνος του, στα μαγειρεία με τα σκεύη τους, σε κάθε τμήμα του πλοίου. Με ασύλληπτη λεπτομέρεια και σεβασμό στις κοινωνίες, τον πολιτισμό και την ζωή των ναυτικών των τελευταίων 2.500 χρόνων, ο Βαγγέλης τοποθετεί κάθε αντικείμενο στη θέση που του πρέπει. Κουβάδες, πιθάρια, κανόνια, βαρέλια, κιβώτια, όπλα, πυρομαχικά, δοχεία, άγκυρες, αλυσίδες, ταπετσαρίες, εικονίσματα αγίων, κρεβάτια, τραπέζια, καθίσματα, σκεύη, πιάτα, ποτήρια, κούπες συνθέτουν τα καταστρώματά του στόλου του.

Και τα κατασκευάζει όλα μόνος του. Το αποτέλεσμα μαγικό. «Είναι χρονοβόρα διαδικασία, αλλά όταν αγαπάς κάτι και δίνεσαι σ’ αυτό, χάνεις και την αίσθηση του χρόνου» μου λέει.
Για να καταλάβει κανείς το μόχθο του καλλιτέχνη αξίζει να αναφερθεί ότι ένα από τα 20 πλοία του, και φέρνω ως παράδειγμα ένα ισπανικό γαλιόνι που συμπεριλαμβάνεται στην έκθεση χρειάστηκε 32 μήνες με 30 ώρες την εβδομάδα δουλειά για ολοκληρωθεί. Και σαν να μην φτάνει αυτή η ηράκλεια προσπάθεια, προσθέτει: «Όταν τα φτιάχνω τα ζυγίζω κιόλας για να έχουν πλευστότητα και αυτό παίρνει τον χρόνο του βέβαια. Υπάρχουν φορές που αναγκάζομαι να τα ξηλώσω και να φτιάξω το σκελετό από την αρχή με πολύ πιο ελαφρά ξύλα. Ίσως αν μόνο τα κατασκεύαζα να με έπαιρνε έξι μήνες».

Τα πλοία του Βαγγέλη κόσμησαν ελληνικά γραμματόσημα το 2010, δέχθηκαν διθυραμβικές κριτικές από ιστορικούς και ειδικούς μικροναυπηγούς από πολλά Πανεπιστήμια του εξωτερικού, αλλά φέτος είναι η πρώτη φορά που «αρμενίζουν» εκτός Ελλάδας. Η έκθεση «Ταξιδεύοντας στα κύματα της Ιστορίας» μετά τη Μελβούρνη θα ταξιδέψει στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη. Το κοινό της Μελβούρνης έχει την μοναδική ευκαιρία να την απολαύσει έως τον Φλεβάρη. «Νοιώθω συγκίνηση και δικαίωση» λέει ο Βαγγέλης καθώς κοιτά τα καράβια του κάτω από ξένους ουρανούς.

Και μην φανταστείτε ότι το όνειρο του Βαγγέλη τελειώνει εδώ. Στα μελλοντικά του σχέδια περιλαμβάνεται η εξερεύνηση της ναυτικής κουλτούρας της Άπω Ανατολής. Πλωτά κινέζικα κάστρα, θωρακισμένες κορεατικές χελώνες και πλοία των σαμουράι έχουν μπει τώρα στο ραντάρ της δημιουργικής φύσης του Βαγγέλη Γρυπιώτη. Και το ταξίδι συνεχίζει…

* Για περισσότερες πληροφορίες και ώρες λειτουργίας της έκθεσης «Ταξίδι στα Κύματα της Ιστορίας» μπορείτε να τηλεφωνείστε στο (03) 86159016