Το έθιμο των Μωμόγερων και το θεατρικό έργο «Η Μανασία ‘κί σύρκεται» θα παρουσιάσει τον Φεβρουάριο ο Mορφωτικός Ποντιακός Σύλλογος Αγίου Δημητρίου – Ρυακίου στο Φεστιβάλ «Αντίποδες» της Μελβούρνης, όπου έρχεται με τη (συμβολική) στήριξη του υπουργείου Εξωτερικών και μετά από πρόσκληση της Ποντιακής Εστίας της Μελβούρνης.

Για τις ανάγκες του ταξιδιού το υπουργείο Εξωτερικών ενέκρινε προς τον Μορφωτικό Ποντιακό σύλλογο Αγίου Δημητρίου-Ρυακίου το ποσό των 8.500 ευρώ.

Η περιοδεία όμως στηρίζεται και από τους ακόλουθους ομογενείς.

*Τμήμα Ηλικιωμένων της Ποντιακής Εστίας

*Άγιοι Ανάργυροι (Greek Language Centre).

*Αθανασιάδης Σάκης, Χαλκίδης Αλέξανδρος, Χαλκίδης Γεώργιος, Ιασωνίδης Παναγιώτης, Καλυμνιός Κωνσταντίνος, Καζαντζίδης Χρίστος, Κιθαρίδης Γιώργος, Καλαϊδόπουλος Σαμ, Νανιάκου Κώστα, Παναγιωτίδης Χρήστος, Παταρίδης Δημήτρης, Παταρίδης Γιάννης, Παταρίδης Κώστας, Μέριμνα Ποντίων Κυρίων, Νational Australia Bank, Νεολαία, Χορευτικά συγκροτήματα, χοροδιδάσκαλοι, μουσικοί, Θαλαλέως Κωνσταντίνος, Τρικιλίδης Νικόλαος, Τσαπραϊλίδης Κώστας, Bank of Sydney κ.ά.

Με δηλώσεις του ο πρόεδρος του συλλόγου Θεόδωρος Κουσαλίδης μίλησε για το ταξίδι στην Αυστραλία και την ενίσχυση από το υπουργείο.

«Μετά από πρόσκληση της Ποντιακής Εστίας Μελβούρνης να συμμετέχουμε στο Φεστιβάλ “Αντίποδες” της Μελβούρνης, τον Φεβρουάριο του 2018, ο Σύλλογος απευθύνθηκε για οικονομική βοήθεια στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας. Έπειτα από συζήτηση για το θέμα, η Περιφέρεια μας είπε πως δεν μπορεί να επιχορηγήσει τέτοιες δράσεις γιατί δεν συμπεριλαμβάνονται στις επιλέξιμες δαπάνες της. Ωστόσο, ο Περιφερειάρχης Θοδωρής Καρυπίδης μαζί με την τότε Αντιπεριφερειάρχη Οικονομικών Μαρία Καρυπίδου, με δικές τους ενέργειες, μεσολάβησαν και απευθυνθήκαμε στη Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού» είπε ο Θεόδωρος Κουσαλίδης.

«Το υπουργείο Εξωτερικών ενέκρινε το αίτημά μας και έτσι, μια ομάδα, περίπου, 25-30 ατόμων του Συλλόγου, θα βρεθούμε εκεί για να παρουσιάσουμε το έθιμο των Μωμόγερων, καθώς και το θεατρικό έργο του συλλόγου “Η μανασία ‘κί σύρκεται…”. Έπειτα από την ένταξη του εθίμου των Μωμόγερων στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της UNESCO, με αυτήν τη συμμετοχή μας, συμβάλλουμε και εμείς στη διάδοση του εθίμου, σε όλο τον κόσμο».

Η ομάδα φθάνει στη Μελβούρνη στις 7 Φεβρουαρίου και η πρώτη εμφάνισή της θα γίνει στο Lonsdale Street Greek Festival το Σάββατο 10 Φεβρουαρίου. Το πλήρες πρόγραμμα θα δημοσιευτεί προσεχώς από το «Νέο Κόσμο».

ΜΕΡΙΚΑ ΕΘΙΜΑ

Το εθιμικό δρώμενο των Μωμόγερων, ένα από τα πιο γνωστά δρώμενα του εορταστικού δωδεκαημέρου, ξεκινά την επόμενη των Χριστουγέννων και διαρκεί έως και λίγο μετά την εορτή των Φώτων.

Οι χορευτικοί θίασοι των Μωμόγερων αποτελούνται από μια ομάδα νεαρών που είναι οι χορευτές ντυμένοι με τις παραδοσιακές τους στολές όπου πειθαρχούν στις εντολές και εκτελούν παραγγέλματα του αρχηγού της ομάδας. Επίσης, από τη νύφη και τον διάβολο ή κάποιον ντυμένο ως γέρο που κατά τη διάρκεια του δρώμενου θα προσπαθήσει να κλέψει την νύφη. Το κλέψιμο της νύφης είναι κοινό, το συναντά κανείς σε όλους τους θιάσους και τις παραλλαγές του εθίμου και συμβολίζει, όπως λέγεται, την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Το περιεχόμενο των παραστάσεων του θιάσου είναι κατά κανόνα κωμικό και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να λάβει και κοινωνικές διαστάσεις

Συνοδεία της ποντιακής λύρας οι Μωμόγεροι γυρίζουν όλες τις γειτονιές του χωριού, χορεύουν και τραγουδούν σε κάθε σπίτι με ευχές για τη νέα χρονιά. Το έθιμο μπορεί να διαρκέσει μέχρι και τρεις ημέρες και ολοκληρώνεται αφού τα Μωμογέρια περάσουν από όλα τα σπίτια.

Πραγματοποιείται σε οκτώ δημοτικά διαμερίσματα της Κοζάνης, Τετράλοφος, Άγιος Δημήτριος, Αλωνάκια, Σκήτη, Πρωτοχώρι, Κομνηνά, Ασβεστόπετρα, Καρυοχώρι και συνδέεται με την ισχυρή παράδοση που κράτησαν ζωντανή οι πρόσφυγες που προέρχονταν από ορισμένες περιοχές του Πόντου.

To έθιμο των Μωμόγερων συμπεριελήφθηκε- πριν από έναν χρόνο -μετά από πρόταση του υπουργείου Πολιτισμού στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας (ΟΥΝΕΣΚΟ).

ΤΑ ΡΟΥΓΚΑΤΣΑΡΙΑ

Το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς λίγο πριν την αλλαγή του χρόνου στα περισσότερα ορεινά χωριά του Βοΐου Κοζάνης και των Γρεβενών αναβιώνουν τα Ρουγκατσάρια. Οι νέοι του χωριού, ντυμένοι με τις παραδοσιακές τους στολές, άλλοι μεταμφιεσμένοι φορώντας προβιές και κεφάλια ζώων, άλλοι με αυτοσχέδιες μάσκες αλλά με κεντρικό πρόσωπο την «μπούλα» που είναι άντρας μεταμφιεσμένος σε νύφη και τον «ρογκατσιάρη» δηλαδή τον αράπη, περνούν από όλα τα σπίτια πίνοντας, χορεύοντας και ανταλλάσσοντας ευχές και πειράγματα με τους οικοδεσπότες. Ο ρογκατσιάρης έχει μαύρο πρόσωπο από το φούμο, καμπούρα και είναι ζωσμένος στην μέση και την πλάτη του με κυπροκούδουνα από τα γιδοπρόβατα. Στα χέρια του κρατά ένα ρόπαλο, σαν όπλο και μ’ αυτό υπερασπίζεται την «μπούλα», την οποία καθ’ όλη τη διάρκεια της βραδιάς έως και την άλλη μέρα το πρωί, κάποιοι προσπαθούν να κλέψουν. Ο ρογκατσιάρης μαζί με την υπόλοιπη ομάδα, ζωσμένοι με τα κυπροκούδουνα, κάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο θόρυβο, για να εξαφανιστούν όπως λένε οι καλικάντζαροι.

Το μεσημέρι της Πρωτοχρονιάς και αφού έχουν περάσει απ’ όλα τα σπίτια, μαζεύονται στην κεντρική πλατεία και συνοδεία με χάλκινα, νταούλια και ζουρνάδες στήνουν ένα τρικούβερτο γλέντι. Σε πολλά χωριά των Γρεβενών και του Βοΐου Κοζάνης μπορεί να συναντήσει κανείς την παραμονή και ανήμερα της Πρωτοχρονιάς εικόνες και στιγμιότυπα του εθίμου που έλκει τις ρίζες του από τα Ρωμαϊκά Σατουρνάλια

ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΠΑΤΕΡΙΤΣΑΣ

Το πρώτο καρναβάλι της χρονιάς είναι στο Άργος Ορεστικό Καστοριάς και διαρκεί δύο ημέρες. Το κυρίαρχο στοιχείο στην παρέλαση είναι η πολιτική και κοινωνική σάτιρα, διακωμωδείται κάθε κοινωνική έκφανση, ενώ ξεχωριστή θέση στη σάτιρα έχει το έργο και η παρουσία των τοπικών πολιτικών της περιοχής. Ακόμη δεν ξεφεύγει από την ανατρεπτική σάτιρα των «μπουλουκιών» οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής των κατοίκων αυτής της μικρής κωμόπολης. Η σάτιρα είναι αστείρευτη και πολλά θέματα της αντλούνται από την επικαιρότητα, με αποτέλεσμα η παρέλαση να παίρνει κάποιες στιγμές και μορφή πολιτικής επιθεώρησης. Στο τέλος δεν υπάρχει τίποτα άλλο παρά μουσική. Είναι μοναδική εμπειρία να βρεθεί κανείς στην πλατεία τους Άργους Ορεστικού, όπου, μετά το πέρας της παρέλασης, δεκάδες τοπικές και βαλκανικές ορχήστρες του δρόμου – οι καλύτερες στο είδος τους – με χάλκινα και πνευστά παίζουν τοπικούς και βαλκανικούς μουσικούς σκοπούς με το γλέντι και το ξεφάντωμα να απλώνεται σε όλη την πόλη.

Στα περισσότερα έθιμα του εορταστικού δωδεκαημέρου οι πρωταγωνιστές είναι μόνο άνδρες και όπως επιτάσσει η παράδοση σε κάποιες περιπτώσεις μεταμφιέζονται σε γυναίκες. Όμως, στο Άργος Ορεστικό σκέφτηκαν ότι πρέπει να υπάρχει και μια μέρα για τις γυναίκες, όπου την επόμενη της παρέλασης της Πρωτοχρονιάς όλες οι γυναίκες της πόλης ανεξαρτήτως ηλικίας μεταμφιέζονται και παρελαύνουν με πνεύμα ελευθερίας στους κεντρικούς δρόμους. Κρατούν στο χέρι τους μια μαγκούρα, «πατερίτσα» για να γλιτώνουν από τα πειράγματα των ανδρών που προσπαθούν να τις αναγνωρίζουν. Είναι μια πολύ δυνατή γιορτή που αξίζει να τη ζήσει ο επισκέπτης.

ΤΑ ΡΑΓΚΟΥΤΣΑΡΙΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

Μετά τη ρίψη του σταυρού και τον αγιασμό των υδάτων ξεκινούν τα πρώτα μπουλούκια με τις παρέες να εμφανίζονται στους κεντρικούς δρόμους και την πλατεία Ομόνοιας.

Τη δεύτερη μέρα, ανήμερα του Άι Γιαννιού, οι παρέες πηγαίνουν στα σπίτια για «να διώξουν τα κακά πνεύματα» και να παροτρύνουν την οικογένεια να συμμετέχει στο γλέντι. Το βράδυ όλες οι παρέες κατακλύζουν την οδό Μητροπόλεως, με χάλκινα και πνευστά συμμετέχουν σ’ ένα ξέφρενο γλέντι που κρατά μέχρι το πρωί. Για πολλούς αυτή η βραδιά θεωρείται μια από τις πιο χαρακτηριστικές των Καστοριανών Ραγκουτσαριών.

Την τρίτη ημέρα οι εκδηλώσεις κορυφώνονται με τη μεγάλη παρέλαση των αρμάτων και των μεταμφιεσμένων που είναι οργανωμένοι σε μπουλούκια ή παρέες μπουλουκιών που ξεκινά από το Δημαρχείο, φτάνει στην πλατεία Ομονοίας, και καταλήγει στην πλατεία, στην μεσαιωνική πλατεία Ντολτσό. Η παρέλαση διαρκεί αρκετές ώρες, και λαμβάνουν μέρος ακόμη και τα σχολεία της πόλης. Τους καρναβαλιστές συνοδεύουν παρέες μουσικών με πνευστά και χάλκινα προερχόμενες από τις γύρω περιοχές της Μακεδονίας αλλά και διάσημες μπάντες από τη Σερβία, τη Βουλγαρία και τα Σκόπια, αποτελούμενες από 5 έως 12 άτομα