Κάθε χρόνο όταν πλησιάζει η Εθνική μας Εορτή της 25ης Μαρτίου, επαναφέρουμε μερικούς μύθους για την έναρξη της Επανάστασης του 1821 και αναμασούμε το ίδιο ψέμα ότι δήθεν αυτή άρχισε στην Αγία Λαύρα των Καλαβρύτων. Το ίδιο αυτό ψέμα επαναλαμβάνεται σαν παρακαταθήκη κάθε φορά που γιορτάζουμε το μεγαλύτερο γεγονός της Νεότερης Ιστορίας μας, γιατί χωρίς αυτό δεν θα υπήρχαμε σήμερα ως Ελλάδα και Έλληνες.
Σύμφωνα με τον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό: «το έθνος πρέπει να μάθει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθινό». Η εθνική ιστορία για να είναι αποδεκτή πρέπει να είναι και αληθινή. Είναι όμως;
Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ
Με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου την ερχόμενη Κυριακή 25-3-2018 και εδώ στη Μελβούρνη, που θα την τιμήσουμε με την ετήσια και πάνδημη παρέλαση στο Τέμενος της Ανάμνησης ( Shrine of Remembrance), ας συζητήσουμε απλά και πολιτισμένα, αν πραγματικά έγινε η συγκέντρωση στο Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας και για το αν ευλόγησε ο Παλαιών Πατρών Γερμανός κάποιο λάβαρο της επανάστασης. Αυτό ακριβώς θα ακουστεί επανειλημμένα σε κάθε γωνιά του κόσμου όπου υπάρχουν Έλληνες.
Αποδεικνύεται πως τα γεγονότα της Αγίας Λαύρας συγκαταλέγονται στους μύθους που καλλιεργήθηκαν από το κράτος και την εκκλησία όπως και το κρυφό σχολείο και άλλα. Είναι όντως παράδοξο ότι αν και η ιστοριογραφία έχει λύσει αυτόν το μύθο, συνεχίζει ακόμα και σήμερα να αποτελεί πεδίο ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Συνεχίζουμε μέχρι σήμερα να υποστηρίζουμε πως το περιστατικό έγινε ακριβώς όπως το παραλέμε σήμερα. Είναι όμως αυτή η αλήθεια;
ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΟΙ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ
Ας δούμε το τι λένε τα Απομνημονεύματα των αγωνιστών της εποχής καθώς και τα γραπτά των ιστορικών. Στα Απομνημονεύματά του ο Παλαιών Πατρών Γερμανός δεν αναφέρεται σε κανένα σχετικό γεγονός. Ο Τάκης Σταματόπουλος, συγγραφέας του βιβλίου “ο Παλαιών Πατρών Γερμανός χωρίς το θρύλο”, αναφέρει πως «ο Γερμανός δεν σήκωσε καμία σημαία αλλά αντίθετα προσπάθησε να ματαιώσει την επανάσταση». Ο δε πρωθυπουργός Σπυρίδων Τρικούπης (1788-1873) σημειώνει: «ψευδής είναι η εν Ελλάδι επικρατούσα ιδέα ότι η εν τη μονή της Αγίας Λαύρας ανυψώθη κατά πρώτον η σημαία της ελληνικής επαναστάσεως». (Ιστορία της Ελληνικής Επαναστάσεως, Τόμος Α, σελ. 368). Παραδέχεται δε ότι και ο ίδιος λανθασμένα είχε υποστηρίξει περί της υπάρξεως του περιστατικού σε παλιότερη κοινωνική περίσταση. Άλλοι ιστορικοί, όπως ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος και ο ακαδημαϊκος Διονύσιος Κόκκινος, δεν αναφέρουν τίποτα για το περιστατικό αυτό. Το 1938 έγγραφα από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους αποδεικνύουν ότι η πρώτη αναφορά για το λάβαρο πραγματοποιήθηκε μόλις το 1851.
Επίσης με το βασιλικό διάταγμα 908 του 1838 και τις υπογραφές του βασιλιά Όθωνα και του αρμοδίου υπουργού επί των εκκλησιαστικών, Γεωργίου Γλαράκη, καθιερώθηκε για πρώτη φορά ο εορτασμός της επανάστασης την 25η Μαρτίου. Και το σκεπτικό: «θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25ης Μαρτίου, λαμπρά καθ’ευατήν εις πάντα Έλληνα, δια την εν αυτή τελουμένην εορτή του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος, δια την κατ’αυτήν έναρξιν του υπέρ ανεξαρτησίας αγώνος του Ελληνικού Έθνους». Φαίνεται εδώ καθαρά πως ήταν θρησκευτικός ο λόγος που καθιερώθηκε η 25η Μαρτίου ως μέρα εθνικής εορτής, Ο μύθος αυτός είχε από την αρχή σημαντική απήχηση και επικράτησε ως η μοναδική εκδοχή της εποχής. Είχε προηγηθεί η Καλαμάτα με τη ίδρυση του πρώτου στρατοπέδου για τον αγώνα από τους Κολοκοτρώνη, Αναγνωσταρά, Νικηταρά κ.ά.
Μέσα από αυτό το μύθο εξασφαλίστηκε η υποστήριξη της εκκλησίας στην εθνική συνείδηση ως κινητήριας δύναμης του ξεσηκωμού εναντίον των Οθωμανών, αν και λίγα έπραξε για την οργάνωση της επανάστασης και μάλλον αρχικά ήταν επιφυλακτική προς αυτήν, όπως και οι κοτζαμπάσηδες. Υπάρχουν και πολλά άλλα αποδεικτικά στοιχεία. Αλλά αυτά φτάνουν για τη σημερινή μου επιφυλλίδα,
Η ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΟΥ
Μάλλον υπεύθυνος για την διάδοση του μύθου φαίνεται να είναι ο Γάλλος Φρανσουά Πουκεβίλ, που ήταν ένας ιστορικός, περιηγητής και εκδότης της εφημερίδας “Le Constitutionnel”, που δημοσίευσε μια ομιλία του Γερμανού, ένα κατασκευασμένο κείμενο μιας ομιλίας, που δεν έγινε τουλάχιστον στον χρόνο και τον χώρο που αναφέρεται. Το κράτος πάντως υιοθέτησε τον μύθο της Αγίας Λαύρας και τον έβαλε στα σχολικά βιβλία, στα οποία παρέμεινε μέχρι και το 2006 οπότε και απαλείφθηκε σύμφωνα με τη διαδικτυακή Βικιπαίδεια.
Ο θρύλος πάντως δημιουργήθηκε από τους ίδιους τους κοτζαμπάσηδες και από τον ανώτατο κλήρο, όταν κυριάρχησαν μετά την επανάσταση και ήθελαν να προβληθούν με αυτόν ως ελευθερωτές του Έθνους. Μείωσαν σημαντικά τη συμβολή των πραγματικών αγωνιστών. Εξάλλου τους περισσότερους τους φυλάκισαν ή τους καταδίκασαν σε θάνατο, όπως τον Κολοκοτρώνη, τον Πλαπούτα κ.ά.
Η ΔΙΑΙΩΝΙΣΗ ΤΟΥ ΨΕΜΑΤΟΣ
Φρονώ πως δεν πρέπει να διαιωνίζουμε ένα «ολοκάθαρο» ψέμα. Είναι καιρός η Βουλή των Ελλήνων –με βούλευμά της- να διορθώσει το «εθνικό μας αυτό ψέμα» και να αποκατασταθεί η εθνική αλήθεια, όπως την ορίζει ο Διονύσιος Σολωμός.