Σε χρονίζον πρόβλημα εξελίχθηκε το ζήτημα της ονομασίας του νεοσύστατου κράτους των Σκοπίων από το 1991, όταν πρωτοέκανε την εμφάνισή του, μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.

Στις 24-1-1991 το τοπικό Κοινοβούλιο των Σκοπίων ψήφισε διακήρυξη ανεξαρτησίας από τη Γιουγκοσλαβία, της οποίας μέχρι τότε αποτελούσε ομόσπονδη Πολιτεία.

Στις 20-11-1991 το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» του νεοπαγούς κράτους κατοχυρώθηκε με την ψήφιση του Συντάγματος.

Όταν το 1992 τα Σκόπια υπέβαλαν αίτηση στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για το νέο κράτος τους να γίνει μέλος με το συνταγματικό του όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας», η ελληνική κυβέρνηση αντέδρασε έντονα, και ξεκίνησε μια διεθνή καμπάνια για να πείσει τα μέλη του ΟΗΕ πως η ονομασία αυτή αποτελούσε παραχάραξη της ιστορίας και πρόκληση κατά της Ελλάδας.

Με πρόταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 7-4-1993 πέρασε το Ψήφισμα 817, και το κράτος των Σκοπίων έγινε το 181ο μέλος του ΟΗΕ με το προσωρινό όνομα FYROM – Former Yugoslav Republic of Macedonia -, στα ελληνικά Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ).

 Για τις διαπραγματεύσεις αναφορικά με την τελική μορφή της ονομασίας ορίσθηκαν κατά καιρούς μεσολαβητές από τον ΟΗΕ, με σκοπό τη διευκόλυνση των συνομιλιών μεταξύ των Σκοπίων και της Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια τον ρόλο αυτό τον έχει αναλάβει ο Μάθιου Νίμιτς, οι προσπάθειες του οποίου αποδείχθηκαν εντελώς ατελέσφορες.

Αν και ο ρόλος του Νίμιτς ως μεσολαβητή δεν είναι να επιβάλει ο ίδιος τις δικές του απόψεις ως προς την ονομασία της ΠΓΔΜ, όλες οι ενδείξεις τείνουν προς το συμπέρασμα πως μέχρι σήμερα φάνηκε πολύ ενδοτικός προς τα Σκόπια, επιτρέποντας την μετάθεση εξεύρεσης λύσης στις «ελληνικές καλένδες»*.

Επίσης, παρά το γεγονός ότι ενεργεί ως αντιπρόσωπος του ΟΗΕ, οι προτάσεις που προωθεί συμπίπτουν απόλυτα με τις θέσεις των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ), οι οποίες επί Προεδρίας του Τζορτζ Μπους αναγνώρισαν την ΠΓΔΓ ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας» τον Νοέμβριο του 2004, παρά την προσπάθεια της ελληνικής κυβέρνησης να αποτρέψει την αναγνώριση αυτή.

Πρόσχημα των Αμερικανών ήταν ότι ήθελαν να ενισχύσουν την κυβέρνηση των Σκοπίων, εν όψει του δημοψηφίσματος που είχε προκαλέσει η αντιπολίτευση να μην δοθούν στην αλβανική μειονότητα τα προνόμια που είχαν συμφωνηθεί το 2001.

Σημειώνω πως οι αλβανικής καταγωγής κάτοικοι της ΠΓΔΜ ανέρχονται στο ένα τέταρτο του πληθυσμού – 500.000 από τα 2.000.000 του συνόλου. Ξαφνικά οι Αμερικανοί έγιναν φιλοαλβανοί, όπως εξάλλου αποδείχθηκε και στην υποστήριξη των Αλβανών στο Κοσσυφοπέδιο, το οποίο με την υποστήριξή τους αποσχίσθηκε από τη Σερβία για να αποτελέσει αυτόνομο κράτος.

Οι Αλβανοί των Σκοπίων αντιτίθενται σε ονομασία του νέου κράτους που θα περιέχει το συνθετικό «σλαβο-», όπως Σλαβομακεδονία, επειδή οι ίδιοι δεν είναι σλαβικής καταγωγής. Για το λόγο αυτό προτιμούν την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας», που γι’ αυτούς είναι ουδέτερη.

Οι Αμερικανοί, οι οποίοι επιδιώκουν το σχηματισμό μικρών βαλκανικών κρατών, τα οποία θα μπορούν πιο εύκολα να ελέγχουν, ενθαρρύνουν τα Σκόπια στην ανένδοτη στάση τους αναφορικά με την ονομασία του κράτους τους.

ΟΠΟΙΟΣ ΔΕΝ ΘΕΛΕΙ ΝΑ ΖΥΜΩΣΕΙ ΔΕΚΑ ΜΕΡΕΣ ΚΟΣΚΙΝΙΖΕΙ

Είναι εύλογη, ως εκ τούτου, η στάση των Σκοπίων, και η αναβλητική πολιτική που ακολουθούν, εμμένοντας στην συνταγματική ονομασία του κράτους τους.
Οι Σκοπιανοί γνωρίζουν πως ο χρόνος εξυπηρετεί τα σχέδιά τους, αφού μέχρι σήμερα πάνω από 130 κράτη-μέλη του ΟΗΕ έχουν αναγνωρίσει τα Σκόπια με την συνταγματική τους ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Η απροκάλυπτα προ-Σκοπιανή στάση του Νίμιτς φαίνεται από την παρακάτω πρόταση που έθεσε στην Ελλάδα τον Οκτώβριο του 2005:

Στο εσωτερικό της ΠΓΔΜ θα ίσχυε το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Το όνομα αυτό θα ίσχυε και στις διμερείς σχέσεις του κράτους αυτού με τις άλλες χώρες.
Στους διεθνείς οργανισμούς, μέχρι το 2008 θα ίσχυε το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» στα σλαβικά, και αμετάφραστο. Μετά θα επικρατούσε η ονομασία «Republic of Macedonia” στην αγγλική γλώσσα.

Στις διμερείς της σχέσεις με το γειτονικό της κράτος η Ελλάδα θα είχε το δικαίωμα να χρησιμοποιεί το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας – Σκόπια» στα σλαβικά.
Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε εφεξής να χρησιμοποιεί σκέτο τον όρο Μακεδονία ως όνομα για το ομώνυμο τμήμα της επικράτειάς της. Έπρεπε να του προσθέσει επιθετικό προσδιορισμό, όπως για παράδειγμα «Ελληνική Μακεδονία».

Η πρόταση αυτή του Νίμιτς δεν άφησε καμιά αμφιβολία πως ο μεσολαβητής είχε υιοθετήσει στο ακέραιο τη θέση των Σκοπίων, την οποία προωθούσαν και οι ΗΠΑ, παρά τις διαβεβαιώσεις τους προς την Ελλάδα για τις καλές τους προθέσεις.

Ακόμα και σήμερα, οι ΗΠΑ δηλώνουν πως επιθυμούν να επέλθει συμφωνία μέχρι το τέλος του 2009, αυτήν τη φορά με τον γεωγραφικό προσδιορισμό «Νέα» ή «Βόρεια» Δημοκρατία της Μακεδονίας.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια ιδιαίτερα δύσκολη θέση, καθότι από τη μια ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δηλώνει πως επιθυμεί τα Σκόπια να έχουν ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ως το τέλος του έτους, ενώ από την άλλη η σουηδική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προωθεί την υπόδειξη ημερομηνίας για την έναρξη των διαπραγματεύσεων τον προσεχή Δεκέμβριο, με στόχο την μελλοντική ένταξη των Σκοπίων στην Ε.Ε.

Εν όψει αυτών των εξελίξεων, η παρότρυνση του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Καρόλου Παπούλια, αποτελεί τη φωνή της σύνεσης, όταν την περασμένη εβδομάδα, από το Λιτόχωρο της Πιερίας κάλεσε την ηγεσία της ΠΓΔΜ «να επιδείξει επιτέλους την πολιτική βούληση που απαιτείται, να προσέλθει στις διαπραγματεύσεις με το αναγκαίο εποικοδομητικό πνεύμα, χωρίς εθνικιστικές και αναχρονιστικές πρακτικές, προς όφελος της ευημερίας και της προόδου των πολιτών της».

ΑΣ ΕΧΟΥΝ ΓΝΩΣΗ ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ

Την περασμένη εβδομάδα ο Μάθιου Νίμιτς επισκέφθηκε πρώτα τα Σκόπια και στη συνέχεια την Ελλάδα, στο αέναο, και ατελέσφορο, αυτό «πήγαιν’ έλα» για την επίτευξη μιας συμφωνίας.

Αν και οι συγκεκριμένες του προτάσεις δεν δημοσιοποιήθηκαν, καλά πληροφορημένοι κύκλοι λένε πως στο νέο διαπραγματευτικό πακέτο του Νίμιτς δεν περιλαμβάνονται δύο στοιχεία της πρότασης που είχε καταθέσει τον περασμένο Οκτώβριο.

Τα στοιχεία αυτά είναι «η μακεδονική ταυτότητα» και η «μακεδονική γλώσσα» των Σκοπιανών. Μάλιστα, οι σλαβικής και αλβανικής καταγωγής κάτοικοι της ΠΓΔΜ αποκτούν «μακεδονική» ταυτότητα, και η γλώσσα τους, από σλαβική (διάλεκτος της βουλγαρικής) και αλβανική, βαπτίζεται μακεδονική.

Αν μη τι άλλο, οι Σκοπιανοί αποδεικνύονται θαυμάσιοι διπλωμάτες. Παραφουσκώνουν τις αξιώσεις τους στην αρχή, με στοιχεία που είναι τελείως ανυπόστατα, για να αφαιρέσουν κάποια από αυτά κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, δίνοντας την εντύπωση ότι είναι διαλλακτικοί, και διατεθειμένοι να κάνουν υποχωρήσεις.
Η αθηναϊκή εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (12/7/09) σχολιάζει ως ακολούθως την υποβολιμαία τακτική του Νίμιτς:

Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες ο κ. Νίμιτς επιλέγει να μην ασχοληθεί σε αυτήν τη φάση με το θέμα της «μακεδονικής ταυτότητας και γλώσσας» όπως είχε προαναγγείλει «Το Βήμα». Επικεντρώνει την προσπάθειά του, όπως επανειλημμένως τόνισε, στην εκκρεμότητα της ονομασίας. Αυτό, όπως είναι φυσικό, δημιουργεί προβληματισμούς. Και το πιο ανησυχητικό σημείο είναι ότι ο κ. Νίμιτς εμφανίζεται να αποδέχεται αίτημα της σκοπιανής ηγεσίας, η οποία αξιώνει να μην υπάρχει καμία σύσταση από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για χρήση του νέου ονόματος στις διμερείς σχέσεις των Σκοπίων με τρίτες χώρες (το χειρότερο δυνατό σενάριο για την Αθήνα), είτε το λεκτικό μιας ενδεχόμενης «σύστασης» να είναι αποδυναμωμένο».

Σωστός Δούρειος Ίππος το νέο πακέτο του Νίμιτς, αφού, σύμφωνα με το παραπάνω δημοσίευμα της εφημερίδας ΤΟ ΒΗΜΑ, έστω και αν τα Σκόπια δεχθούν μια από τις δύο εναλλακτικές ονομασίες, δηλαδή «Νέα Δημοκρατία της Μακεδονίας» ή «Βόρεια Δημοκρατία της Μακεδονίας», κανείς δεν θα εμποδίζει άλλες χώρες στις διμερείς τους σχέσεις με τα Σκόπια να χρησιμοποιούν την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας», που θα παραμείνει το συνταγματικό όνομα του κράτους.

Δόλωμα, με άλλα λόγια, το νέο πακέτο του Μάθιου Νίμιτς, κατασκευασμένο στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες στην πραγματικότητα «βαλκανίζουν»** τα Βαλκάνια.

Όπως έκαναν και στην περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου, της ιστορικής αυτής περιφέρειας της Σερβίας.

Ας επαγρυπνεί, λοιπόν, η ελληνική κυβέρνηση, γιατί πολλά μαγειρεύονται πίσω από τις πλάτες της.

Σημείωση

* Ελληνικές καλένδες. Φράση που χρησιμοποιείται ειρωνικά για κάτι που δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ, που βρίσκεται σε συνεχή αναβολή.

** Βαλκανίζω. Το ρήμα αυτό δεν υπάρχει στα ελληνικά λεξικά. Το χρησιμοποιώ ως αντιδάνειο από την αγγλική λέξη “balkanise”, που στα αγγλικά σημαίνει: “to divide into small states hostile to one another”. Δηλαδή «διαιρώ σε μικρά κράτη, εχθρικά διακείμενα μεταξύ τους». Με άλλα λόγια, η παλιά αγγλοσαξονική πολιτική του «διαίρει και βασίλευε».