Πάνε περίπου 15 χρόνια από την τελευταία φορά που ο Μάριος Παπαδέας και το σαντούρι του βρέθηκαν στη Μελβούρνη, μαζί με την Απόδημη Κομπανία. Στο μεσοδιάστημα, ο δεξιοτέχνης του σαντουριού συνέχισε να εμπλουτίζει ακόμη περισσότερο το βιογραφικό του, μεγαλώνοντας την λίστα των συνεργασιών του με τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ελληνικής, αλλά και της παγκόσμιας μουσικής, από την Δόμνα Σαμίου, τον Νίκο Σαραγούδα, τον Γιώργο Κόρο, τον Μπάμπη Γκολέ, τον Λουκιανό Κηλαηδόνη, την Μαρίζα Κωχ, τον Ηλία Ανδριόπουλο και την Γλυκερία, μέχρι τον Gerardo Nunez και τον Louisiana Red.

Παράλληλα, έχει εμφανιστεί σε πάρα πολλά μουσικά φεστιβάλ, από τη Μελβούρνη και την Αδελαΐδα, μέχρι το Παρίσι, την Ελβετία, την Ουγγαρία, την Τσεχία και την Σλοβακία, αλλά και το Ναβαζάν, στο Ιράν, όπου το σαντούρι κατέχει περίπου θέση εθνικού οργάνου. “Σοκαρίστηκα, γιατί είδα ότι κάνουν πολύ σοβαρή δουλειά, μελετούν τη μουσική τους” λέει.

Ο ίδιος ακολουθεί παρόμοια προσέγγιση στην ελληνική παραδοσιακή μουσική. “Δεν θεωρώ τον εαυτό μου παραδοσιακό μουσικό” ξεκαθαρίζει. “Προσπαθώ να ανοίξω μία πόρτα, μέσα από την έρευνα που κάνω τόσα χρόνια, μελετώντας τα σμυρνέικα και τα πολίτικα τραγούδια”.

Η πορεία του Μάριου Παπαδέα στην μουσική είναι σχεδόν ταυτόσημη με την ίδια του τη ζωή. “Δεν θυμάμαι την ζωή μου χωρίς μουσική”, λέει ο ίδιος, περιγράφοντας ότι από την ηλικία των 4 ετών παίζει πιάνο και τραγουδάει, συμμετέχοντας σε ποπ συγκροτήματα με τον αδελφό του Δημήτρη και τον πατέρα του Νίκο. Για την ακρίβεια, έκανε το δισκογραφικό του ντεμπούτο το 1978 στο παιδικό άλμπουμ “Ο Φεγγαροβιόλης στη Γη”. Σε ηλικία επτά χρόνων, είδε ένα σαντούρι σε μία εκπομπή της ΕΡΤ. “Αμέσως κατάλαβα ότι αυτό το όργανο μου έκανε, γιατί ήταν μαζί πιάνο και ντραμς,” θυμάται.

Από τότε, το σαντούρι έγινε γι ‘αυτόν ένας ολόκληρος κόσμος που περιλαμβάνει τα μαθηματικά, αλλά και την θεραπεία της ψυχής. “Για μένα το σαντούρι είναι η σανίδα μου. Επειδή είμαι και σερφίστας, το βλέπω σαν τη σανίδα μου πάνω στην οποία γυρίζω τον κόσμο”.

Αυτό το ταξίδι ξεκίνησε από το Εθνικό Ωδείο Αθηνών, όπου ο 7χρονος Μάριος άρχισε να μελετά το όργανο, με δάσκαλο τον Τάσο Διακογιώργη. “Δεν ήταν απλώς μουσικός” τονίζει. “Είχε φιλοσοφική διάθεση και κοντά του έμαθα το νόημα της μουσικής”. Σχολιάζοντας το γεγονός ότι ένας τόσο σπουδαίος μουσικός που έχει συνεργαστεί με καλλιτέχνες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Νίκος Ξυλούρης, παραμένει σχεδόν άγνωστος, ο Μάριος Παπαδέας καταλήγει σε έναν αφορισμό που δεν ξαφνιάζει: “Η Ελλάδα πάσχει”, λέει. “Δεν αφήνουμε χώρο σ’ αυτούς που ασχολούνται πραγματικά με την Ελλάδα, τους Έλληνες και με τις τέχνες γενικότερα”. Ο ίδιος το ξέρει αυτό από πρώτο χέρι, από τότε που άρχισε να ασχολείται με το σμυρνέικο και το μικρασιάτικο τραγούδι. “Ξέθαψα ένα υλικό που ήταν θαμμένο, δεν παιζόταν, αλλά είναι το DNA μας, η συνέχειά μας. Τα σμυρνέικα έχουν αιώνες ιστορίας πίσω τους, είναι μία μουσική που έχει στοιχεία βυζαντινά, τούρκικα, αραβικά, αλλά και στοιχεία κλασικής μουσικής. Κι αυτή η συνέχεια αποκόπηκε στην δεκαετία του ’30, όταν η δικτατορία του Μεταξά απαγόρευσε τους αμανέδες, στο πλαίσιο μίας τάσης του εξευρωπαϊσμού των Ελλήνων”. Χρονικά, αυτό συμπίπτει με την εμφάνιση του ρεμπέτικου τραγουδιού του Πειραιά που είχε πιο απλές φόρμες, ενώ και το μπουζούκι αντικατάστησε το ‘σαντουροβιόλι’ ως κυρίαρχο λαϊκό όργανο. “Είμαστε τυχεροί που έχουμε τους πρώτους δίσκους γραμμοφώνου και μπορούμε να ακούμε αυτήν την τελευταία ελληνική μουσική,” λέει. Ο ίδιος βέβαια, χρωστά την σχέση του με το τραγούδι αυτό σε μία άλλη τύχη. “Έτυχε να προλάβω την προγιαγιά μου, η οποία ήξερε πολλά τραγούδια και τούρκικα και αμανέδες. Ήμουν μικρός και την άκουγα και ρούφαγα αυτήν την ενέργεια, αυτό το πράγμα που έτεινε να τελειώσει και να σβηστεί δισκογραφικά από τον χάρτη”.

Σημαίνει αυτό ότι οι Έλληνες έχουν διαστρεβλωμένη εικόνα της ίδιας τους της μουσικής παράδοσης; “Σίγουρα. Εκπαιδευτήκαμε να είμαστε ανεκπαίδευτοι” λέει και γελάει πικρά. “Το γλέντι το δικό μας δεν είναι να σπας πιάτα, δεν έχει τον εκφυλισμό που έχουμε υποστεί, έχει μία εσωτερικότητα και μετά γίνεται γλέντι”.

Οπότε, λίγο πριν ξεκινήσει την περιοδεία του στην Αυστραλία, τι μήνυμα στέλνει ως πρόσκληση στον κόσμο που θέλει να τον ακούσει; “Να σταθούν και να ακούσουν” λέει απλά. “Να αφεθούν και να αφουγκραστούν την δική τους ψυχή, μέσα από αυτόν τον παλιό ήχο, τις παλιές συχνότητες. Δεν αλλάζουν αυτά τα πράγματα”.

*Ο Μάριος Παπαδέας εμφανίζεται την Παρασκευή, 8 Ιουνίου στο Caravan Music Club (1 Victor Rd, Bentleigh East – για εισιτήρια απευθυνθείτε στην ιστοσελίδα https://www.trybooking.com/book/event?eid=379693&) Την Παρασκευή, 15 Ιουνίου, θα βρίσκετια στο Κέντρο Σύγχρονου Πολιτισμού της Ελληνικής Κοινότητας Μελβούρνης (168 Lonsdale Street), ενώ έχουν προγραμματιστεί εμφανίσεις και σε άλλες σκηνές.