ΤΟ Σάββατο το βράδυ ο Αλέξης Τσίπρας και ο Ζόραν Ζάεφ, κοιμήθηκαν με τα φαντάσματα της ιστορίας. Στον ύπνο τους, ήρθαν ο Παύλος Μελάς, Γερμανός Καραβαγγέλης, Καπετάν Κώττας, Μάρκος Βαφειάδης, Νίκος Ζαχαριάδης, Βάγκελ Γκότσεφ, Τέμπο, Ντάμε Γκρούφ, Γκότσε Ντελτσεφ, μορφές όλοι, ο κάθε ένας για την πλευρά του, του ένοπλου αγώνα για την μοιρασιά της Μακεδονίας και έδωσαν “ραντεβού” στις Πρέσπες, για να σφίξουν, τούτη τη φορά, τα “χέρια”.
Δεν επελέγη τυχαία, ο περίφημος υγροβιότοπος για την υπογραφή, στο χωριό Ψαράδες, μιας από τις σημαντικότερες συμφωνίες στην νεότερη πολιτική ιστορία της Ελλάδας.Κουβαλάει βαρύ ιστορικό φορτίο, αυτή η ακριτική γωνιά όπου στράφηκαν τα βλέμματα όλων των Ελλήνων, των γειτόνων της FYROM, αλλά και της διεθνούς κοινότητας, παράγοντες της οποίας αναμένεται να είναι εκεί για να βάλουν και εκείνοι με την παρουσία τους την δική τους “βούλα” στη συμφωνία.
Στο ορεινό της ανάγλυφο, αλλά και στα νερά των πανέμορφων λιμνών της, παρακάτω στην Φλώρινα και την Καστοριά, στο Βίτσι, γράφτηκε, στον εμφύλιο πόλεμο 1947-1949, η τελευταία αιματηρή σελίδα για το Μακεδονικό.
Αναμφίβολα, τα φώτα της δημοσιότητας έλουσαν τους πρωταγωνιστές αυτής της συμφωνίας τη στιγμή που μπήκαν οι υπογραφές, παρουσία ξένων ισχυρών αξιωματούχων και οι Πρέσπες έκαναν μέσω της τηλεοπτικής εικόνας τον γύρω του πλανήτη.
Πίσω, όμως, από τις λαμπερές φιέστες, τα απομεινάρια μιας τραγωδίας που βίωσε ο τόπος στην ακριτική περιοχή, οι αδιάψευστοι μάρτυρες ενός βίαιου ξεκαθαρίσματος “εθνικών λογαριασμών” για τη Μακεδονία, το οποίο συνεχίζεται ακόμα και σήμερα, με ειρηνικούς, ευτυχώς, τρόπους, πρόβαλλαν ως γκρίζες σκιές ερχόμενες από ένα όχι και τόσο μακρινό, αλλά δύσκολο παρελθόν, που άλλοι θέλουν να ξεχάσουν και μερικοί να κρύψουν.
Είναι τα ερημωμένα και ερειπωμένα σλαβόφωνα χωριά με τα πλινθόκτιστα σπίτια (βγαλμένα, λες, από την προϊστορία) και τα αλλαγμένα ονόματα στην λεκάνη της Πρέσπας και έξω από αυτήν, λίγο παρακάτω στα Κορέστεια της Καστοριάς, που αναγκάστηκαν να τα εγκαταλείψουν οι κάτοικοί τους και να περάσουν στην Γιουγκοσλαβία, άλλοι για να σωθούν και αρκετοί για να ζήσουν το όνειρο της “δικής τους Μακεδονίας”. Σε κάποια από αυτά υπάρχουν στους τοίχους χαλασμάτων από την εποχή εκείνη συνθήματα όπως “Ζήτω ο Μάρκος”, “αυτόνομη Μακεδονία” και τοίχοι σπιτιών γαζωμένοι από τις σφαίρες.
Είναι οι περιουσίες που άφησαν πίσω τους εκείνοι που εκδιώχθηκαν ή έφυγαν, με την προσδοκία να γυρίσουν κάποτε και οι οποίες δεσμεύτηκαν από το κράτος και δόθηκαν σε οικογένειες άλλων Ελλήνων από την Ήπειρο και την Πελοπόννησο που μετακόμισαν στην περιοχή και άλλες που καταπατήθηκαν από συγγενείς τους οι οποίοι τώρα διεκδικούν, και η σημερινή κυβέρνηση ετοιμάζει νομοθετική ρύθμιση, τίτλους ιδιοκτησίας.
Είναι το αρχηγείο του Νίκου Ζαχαριάδη και του Μάρκου στο χωριό Πύλη, οι οποίοι ενέταξαν ένοπλα τμήματα σλαβόφωνων στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας έναντι υποσχέσεων για αυτόνομη Μακεδονία και παρακάτω στο Βροντερό το νοσοκομείο του ΔΣΕ την περίοδο που οι πολεμικές συγκρούσεις είχαν μεταφερθεί από τον Γράμμο στο Βίτσι.
Είναι οι ελάχιστες ανθρώπινες φιγούρες σε κάποια χωριά, που επέστρεψαν από την προσφυγιά, καθώς δεν τους είχε αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια, όπως σε πολλούς με σλαβομακεδονική συνείδηση, ή τη μετανάστευση στην Αυστραλία και την Αμερική, και οι οποίοι σπάνια μιλούν για τη δύσκολη εκείνη περίοδο.
Μέχρι και την μεταπολίτευση, χώριζαν την Πρέσπα από την υπόλοιπη Ελλάδα μπάρες που για να τις περάσει κανείς έπρεπε να είναι εφοδιασμένος με άδεια και βεβαίως να ελέγχονται τα στοιχεία του.”Θυμάμαι ότι για να πάμε να δούμε στο Πισοδέρι την ποδοσφαιρική ομάδα της ΑΕΚ που την έφερε εκεί για προετοιμασία τα καλοκαίρια ο Γιουγκοσλάβος προπονητής της Μπράνκο Στάνκοβιτς, έπρεπε να έχουμε, παιδιά τότε, άδεια υπογραμμένη από την ασφάλεια”, θυμάται ο πολιτικός μηχανικός από τη Φλώρινα, Τάσος Βασιλείου.Ήταν ακόμα πιο σκληρός ο εμφύλιος στην περιοχή των Πρεσπών γιατί ενεπλάκησαν εκτός από τα πολιτικά και τα ταξικά μίση και εκείνα που κληρονομήθηκαν από το παρελθόν μέσα από τις αιματηρές συγκρούσεις περασμένων αιώνων για την Μακεδονία.
Άδειασαν οι Πρέσπες, μια περιοχή που έσφυζε από ζωή, με τη λήξη του εμφυλίου πολέμου το 1949 και έκτοτε δεν συνήλθαν ποτέ.
Από τους δώδεκα χιλιάδες κάτοικους στα είκοσι χωριά της σήμερα είναι ζήτημα εάν ξεπερνούν τους χίλιους πεντακόσιους. Και η διαμάχη για το Μακεδονικό ήταν η αιτία για το άδειασμα της περιοχής από το σλαβομακεδονικό στοιχείο. Ζώστηκαν πολλοί σλαβομακεδονικής συνείδησης κάτοικοι της περιοχής τα όπλα και πολέμησαν μέσα από τις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, για “αυτόνομη Μακεδονία”, προοπτική που τους υποσχόταν μέχρι κάποια στιγμή το ΚΚΕ που ‘έβλεπε σε αυτό τον κόσμο μια καλή δεξαμενή στρατολόγησης μαχητών.
Ιδρύθηκε τότε και σλαβομακεδονική οργάνωση “Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο” (Nacional Osloboditelen Front) ως NOF με ένοπλο δικό της τμήμα που, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της, αριθμούσε 14.000 μαχητές.
Όταν όμως ο Νίκος Ζαχαριάδης τα έσπασε με τον Τίτο, τα ένοπλα τμήματα της NOF αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν από τον ΔΣΕ και να καταφύγουν στην Γιουγκοσλαβία και όταν ο εμφύλιος έληξε, το σλαβομακεδονικό στοιχείο της περιοχής πλήρωσε σκληρό τίμημα και για τους στόχους που είχε θέσει.
Σύμφωνα με στοιχεία από το βιβλίο “Ιστορία του Μακεδονικού Ζητήματος” του ιστορικού Γεωργίου Μίντση, το 1949 έφυγαν από την ελληνική Μακεδονία, την Δυτική κυρίως, 35.000 σλαβόφωνοι με σλαβική συνείδηση.
Άνθρωποι στήθηκαν στα εκτελεστικά αποσπάσματα, περιουσίες όσων εξ αυτών πρωταγωνίστησαν για την αυτονομία ή και την ανεξαρτησία της Μακεδονίας, δημεύτηκαν, ιθαγένειες αφαιρέθηκαν, οικισμοί εκθεμελιώθηκαν, χωριά άλλαξαν ονόματα, έκτακτα δικαστήρια καταδίκασαν αρκετούς για δοσιλογισμό με την κατηγορία ότι στην Κατοχή συνεργάστηκαν με την βουλγαρική Οχράνα, αρκετοί που έμειναν πίσω ξενιτεύτηκαν στην Αμερική και την Αυστραλία. Πολλοί απ’ αυτούς ή απόγονοί τους είναι αυτοί που πρωταγωνιστούν σήμερα για τη «μεγάλη Μακεδονία» και θεωρούν προδοτική τη στάση της κυβέρνησης Ζάεφ.
Το αποτυπώματα αυτής της δύσκολης εποχής «στοίχειωσαν» στους Ψαράδες, όπου οι δυο πλευρές με τις υπογραφές φιλοδοξούν να θέσουν τέλος σε αυτή την ιστορική διαμάχη, που όμως έχει πτυχές, όπως αυτή των Πρεσπών, οι οποίες δύσκολα θα απαλειφθούν.
*Πηγή: Καθημερινή.