Αρχική πρόθεσή μου ήταν σήμερα να ασχοληθώ με την πρόσφατη συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας, αλλά ενόψει του γεγονότος ότι ο «Νέος Κόσμος» στην έκδοση της Δευτέρας, 18/6, κάλυψε εκτενώς το θέμα αυτό, θα επικεντρωθώ σε άλλες πρόσφατες εξελίξεις στην Ελλάδα, και στις δεσμεύσεις της για την τελική έξοδο από τα μνημόνια μετά από τις 20 Αυγούστου 2018.
Πρόσφατα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΛΣΤΑΤ) δείχνουν πως κατά τη διάρκεια του 2018 η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 2,3%, ποσοστό που είναι πολύ ικανοποιητικό. Στην ανάπτυξη αυτή θα συμβάλουν σημαντικά οι εξαγωγές ελληνικών προϊόντων, οι οποίες βρίσκονται σε ανοδική πορεία. Η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε επίσης πως ο αριθμός των ανέργων τον Μάρτιο του 2018 μειώθηκε κατά 101.576 άτομα σε σχέση με τον Μάρτιο 2017, ενώ κατά την ίδια περίοδο ο αριθμός των εργαζομένων αυξήθηκε κατά 74.890 άτομα.
Σημαντικό είναι το γεγονός ότι το πρωτογενές πλεόνασμα εφέτος υπολογίζεται ότι θα διαμορφωθεί στο 3,56% του ΑΕΠ, του χρόνου στο 3,96% , το 2020 θα φθάσει στο 4,15% , το 2021 στο 4,53%, και το 2022 θα εξακοντιστεί στο 5,19% του ΑΕΠ.
Ένα κράτος έχει πρωτογενές πλεόνασμα όταν έχει περισσότερα έσοδα παρά έξοδα, και τα έσοδα αυτά δεν προκύπτουν από δανεισμό.
Παράλληλα όμως η προγραμματισμένη μείωση στο κατώτερο μέρος του εισοδήματος των πολιτών, που μέχρι τώρα ήταν αφορολόγητο, θα σημάνει ότι μεγαλύτερος αριθμός χαμηλόμισθων ατόμων θα αρχίσει να πληρώνει φόρους, γεγονός που θα πλήξει τα πιο οικονομικά ευάλωτα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας. Παράλληλα από την 1η Ιανουαρίου 2019 θα αρχίσει και η μείωση των συντάξεων.
Αυτές οι εξελίξεις έρχονται σε αντίφαση με την ιδεολογία του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς, που είναι το κόμμα του Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, καθότι από τις προαναφερθείσες φορολογικές αλλαγές θα υποστούν σημαντικές επιβαρύνσεις μισθωτοί, συνταξιούχοι και αγρότες με χαμηλά εισοδήματα, ενώ πολίτες με υψηλά εισοδήματα ναι μεν θα υποστούν απώλειες, αλλά το βιοτικό τους επίπεδο δεν θα επηρεασθεί αρνητικά στο βαθμό των χαμηλόμισθων και των συνταξιούχων πολιτών.
Μια από τις ευνοϊκές εξελίξεις για την Ελλάδα είναι η συζήτηση σε διεθνές επίπεδο για την ελάφρυνση του δημόσιου χρέους, το οποίο αντιστοιχεί με 180% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ). Όμως η ελάφρυνση δεν θα είναι ποσοτική, με άλλα λόγια δεν πρόκειται να γίνει ‘κούρεμα’ σε απόλυτους αριθμούς, αλλά μάλλον θα παραταθεί η χρονική περίοδος για την αποπληρωμή του χρέους. Το θέμα αυτό θα συζητηθεί εκτενώς στην σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup.
Σύμφωνα με τη αθηναϊκή εφημερίδα Το Βήμα, 8/6/18, η γαλλική εφημερίδα Le Figaro έγραψε τα ακόλουθα σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις: «Οι πιστωτές επιδιώκουν έναν συμβιβασμό για την παράταση αποπληρωμής του χρέους, η οποία θα μπορούσε να φτάσει τα 15 χρόνια, αλλά πιθανότατα θα είναι μικρότερη».
Το άρθρο αναφέρεται στις προπαρασκευαστικές συζητήσεις στο Παρίσι, στο πλαίσιο του Euro Working Group, με στόχο τη λήψη μέτρων για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους κατά τη διάρκεια του Eurogroup στις 21 Ιουνίου.
Είναι αξιοσημείωτο ότι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) δεν επιμένει για την μερική μείωση του ελληνικού χρέους ενόψει της σθεναρής αντίδρασης της Γερμανίας για το μέτρο αυτό. Σε αντίθεση, η κ. Άνγκελα Μέρκελ, Καγκελάριος της Γερμανίας, δήλωσε πως είναι πολύ αισιόδοξη ότι θα βρεθεί μια καλή λύση για την Ελλάδα στο θέμα της ελάφρυνσης του χρέους, και έκανε λόγο για επιμήκυνση του χρονικού διαστήματος για την αποπληρωμή του για τουλάχιστον 15 χρόνια.
ΟΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΊΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Σε συνάντηση του EuroWorking Group στο Παρίσι στις 8 Ιουνίου αντιπρόσωποι των Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης συζήτησαν για το πρόγραμμα της σημερινής συνάντησης αναφορικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν για την Ελλάδα, ούτως ώστε μετά το τέλος του Αυγούστου 2018 να είναι σε θέση να καλύπτει τις ανάγκες της χωρίς την ανάγκη άλλου μνημονίου.
Στην ίδια συνάντηση ο Έλληνας αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών, Γιώργος Χουλιαράκης, ενημέρωσε τους αντιπροσώπους των Υπουργών Οικονομικών του EuroWorking Group ότι τα προαπαιτούμενα μέτρα για την επικείμενη αξιολόγηση έχουν ενσωματωθεί σε πολυνομοσχέδιο της Ελληνικής Κυβέρνησης, και προγραμματίζεται να ψηφισθούν τις επόμενες ημέρες.
Παράλληλα, οι δανειστές απαίτησαν, και τελικά κατάφεραν να πείσουν την Ελληνική Κυβέρνηση να βάλει ενέχυρο δημόσια περιουσία αξίας 25 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αποπληρωμή των δανείων από τον οργανισμό European Stability Mechanism.
Άλλες δεσμεύσεις της Ελληνικής Κυβέρνησης είναι οι ακόλουθες:
- Ολοκλήρωση των ιδιωτικοποιήσεων με πρώτο το Ελληνικό Αεροδρόμιο.
- Την ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης στη δημόσια διοίκηση, με την αξιολόγηση των στελεχών της σε όλες τις βαθμίδες.
- Τον χώρο ενέργειας, στον οποίο περιλαμβάνεται πώληση μεριδίου της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού.
- Νέες μεταρρυθμίσεις στην αγορά προϊόντων και υπηρεσιών.
- Την επίτευξη του στόχου μείωσης των κόκκινων δανείων στα 60 δισεκατομμύρια ευρώ ως το τέλος του 2019.
Οι παραπάνω μεταρρυθμίσεις, καθώς και η επίτευξη των στόχων των πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022, θα αποτελέσουν το βασικό αντικείμενο ελέγχων από τους δανειστές κατά την περίοδο μετά τα τέλη του Αυγούστου 2018. Όλα αυτά θα προσδιοριστούν στο πλαίσιο των αποφάσεων του Eurogroup που θα συνεδριάσει σήμερα.
Ασαφής παραμένει μέχρι στιγμής η συνεχής συμμετοχή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) στο ελληνικό πρόγραμμα. Η κ. Κριστίν Λαγκάρντ, Διευθύντρια του ΔΝΤ, δήλωσε πως το ΔΝΤ θα κάνει γνωστή την απόφασή του στη σημερινή συνάντηση.
Από τα παραπάνω προκύπτει πως οι αποφάσεις που θα ληφθούν στην σημερινή συνεδρίαση του Eurogroup θα είναι καθοριστικές για την πορεία της Ελλάδας τα επόμενα χρόνια, καθ’ ότι δεδομένου ότι λήγει το τρίτο μνημόνιο θα διαμορφωθούν οι κανόνες που θα ισχύουν για την Ελλάδα στο μέλλον, και τον ρόλο που θα διαδραματίζει η Ευρωζώνη.
ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΜΙΑ ΔΙΕΥΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ
Παρά το πολιτικό και κοινωνικό κόστος για την Ελλάδα από τις όποιες αποφάσεις ληφθούν σήμερα, η Κυβέρνηση αισιοδοξεί πως η έξοδος από την οικονομική κρίση θα διασφαλισθεί αν συνοδευτεί από μια αποτελεσματική διευθέτηση του χρέους.
Θεωρείται βέβαιο πως δεσμεύσεις και εποπτεία από την Ευρωζώνη θα εξακολουθήσουν να υπάρχουν, όμως φαίνεται πως διαμορφώνονται και οι προϋποθέσεις να ξεφύγει η Ελλάδα από τον ασφυκτικό κλοιό της καθημερινής επιτήρησης.
Προϋπόθεση βέβαια μιας τέτοιας εξέλιξης είναι ο μετριασμός του πολιτικού διχαστικού κλίματος που μπορεί να υπονομεύσει την αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας, με αποτέλεσμα μια κατάσταση μόνιμης στασιμότητας.
Κάτω από τις υπάρχουσες συνθήκες, προϋπόθεση της οικονομικής ανάπτυξης της Ελλάδας και της πολιτικής σταθερότητας είναι η αντιπολίτευση να μην σταθεί εμπόδιο στην αξιοποίηση των ευκαιριών που διανοίγονται με την θετική συμπαράσταση των Ευρωπαίων εταίρων της Ελλάδας.
Αυτό γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η ανταγωνιστικότητα μιας χώρας δεν καθορίζεται μόνο από οικονομικούς παράγοντες, αλλά και από την πολιτική σταθερότητα και κοινωνική συνοχή της χώρας, γιατί μόνο αν υπάρχουν αυτοί οι παράγοντες το ξένο κεφάλαιο θα θεωρήσει τις επενδύσεις του στην Ελλάδα ασφαλείς.
Όταν οι συνθήκες αυτές διαμορφωθούν, παράλληλα με την αύξηση των ξένων επενδύσεων θα παύσει η μετανάστευση των νέων και των επιστημόνων, και η επιστροφή μεγάλου αριθμού από εκείνους που ζήτησαν να κάνουν καριέρα σε άλλες χώρες.
Με άλλα λόγια, αναγκαία προϋπόθεση για την ανάκαμψη της οικονομίας της Ελλάδας μια μακροοικονομική πολιτική, που θα βρίσκεται στον αντίποδα πολλών μέτρων που έχουν ληφθεί με στόχο πολιτικών βλέψεων και κινήτρων, και όχι κοινωνικών και εθνικών επιταγών.
Μια άλλη προϋπόθεση, ή μάλλον προαπαιτούμενο, οικονομικής ανάπτυξης είναι η έμφαση στις τεχνολογικές γνώσεις, γεγονός που απαιτεί την ένταξη σχετικών προγραμμάτων σε τριτοβάθμιες σχολές της Ελλάδας.
Καταληκτικά, στο σημερινό Eurogroup μεταξύ άλλων θα συζητηθούν και τα ακόλουθα θέματα:
- Ο έλεγχος θα γίνεται 4 φορές τον χρόνο, αντί για 2 που ισχύει στις άλλες χώρες που είχαν μνημόνια. Για τα αποτελέσματά του θα ενημερώνονται το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
- Στον έλεγχο θα συμμετέχουν η Κομισιόν και οι υπόλοιποι θεσμοί. Θεωρείται βέβαιο ότι το ΔΝΤ θα είναι ανάμεσά τους, ακόμη και χωρίς συμμετοχή στο πρόγραμμα.
- Σε περίπτωση που διαπιστωθεί εκτροπή από τους συμφωνημένους στόχους θα γίνονται οι σχετικές διαδικασίες. Κατ’ αρχάς, αν η έκθεση των θεσμών για τα αποτελέσματα της εποπτείας είναι αρνητική, θα αναστέλλεται η εφαρμογή των μέτρων ελάφρυνσης του χρέους που θα δοθούν υπό προϋποθέσεις. Ακόμη, η Κομισιόν θα μπορεί να ζητήσει διορθωτικά μέτρα, ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα να συστήσει ένα νέο πρόγραμμα.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο Βάλντις Ντομπρόβσκις, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχει δηλώσει πως από την Ελλάδα απαιτείται υπεύθυνη δημοσιονομική πολιτική και μετά την έξοδο από τα μνημόνια, και τόνισε πως είναι υπό εξέταση το ενδεχόμενο αυξημένης εποπτείας και μετά τη λήξη του προγράμματος.