Ποικιλοτρόπως ερμηνεύονται οι αποφάσεις που πάρθηκαν για το ελληνικό χρέος από τους Υπουργούς Οικονομικών της Ευρωζώνης στη συνάντηση του Eurogroup την περασμένη Πέμπτη, 21 Ιουνίου.

Στις ανακοινώσεις της η Ελληνική Κυβέρνηση επικεντρώνεται στα θετικά σημεία των αποφάσεων που λήφθηκαν, ενώ η Αξιωματική Αντιπολίτευση και κάποιοι σχολιαστές τονίζουν πως η Ελλάδα θα συνεχίσει να βρίσκεται υπό την επίβλεψη των εταίρων της για μακρό χρονικό διάστημα και μετά τη λήξη του τελευταίου μνημονίου τον ερχόμενο Αύγουστο.

Όπως συμβαίνει σε παρόμοιες περιστάσεις η αλήθεια βρίσκεται κάπου μεταξύ των δύο ερμηνειών. Στην προκείμενη περίπτωση, κατά την άποψή μου, έχοντας διαβάσει σχόλια που έχουν γίνει σε ελληνικές και ξένες εφημερίδες, τα θετικά σημεία της απόφασης υπερτερούν των αρνητικών, καθότι δημιουργούνται προοπτικές για την σταδιακή έξοδο της Ελλάδας από την οικονομική κρίση των τελευταίων 8 χρόνων.

Μετά από την πρόσφατη διευθέτηση του μακεδονικού θέματος με τα Σκόπια, και την απόφαση του Eurogroup, σε ομιλία του ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Αλέξης Τσίπρας, δήλωσε με καταφανή ικανοποίηση: «Η ρύθμιση που έχουμε στα χέρια μας είναι το εισιτήριό μας για την καινούρια εποχή. Και αυτό είναι μια σημαντική εξέλιξη για τη χώρα».

Το ότι η πολιτική της Κυβέρνησης θα συνεχίσει να βρίσκεται υπό την εποπτεία των εταίρων της είμαι της γνώμης πως σε τελική ανάλυση ίσως αποβεί για το καλό της χώρας, γιατί θα αποκλείει στο μέλλον τη λήψη αποφάσεων για τον εντυπωσιασμό των πολιτών, και θα επικεντρώνεται σε προγράμματα που θα προάγουν τα μακροχρόνια συμφέροντα της Ελλάδας, και όχι τις εκλογικές προοπτικές της εκάστοτε Κυβέρνησης.

Για παράδειγμα, ο κ. Αλέξης Τσίπρας δεν θα μπορεί από τώρα και στο εξής να κάνει λόγο για καθαρή έξοδο της Ελλάδας από τα μνημόνια, και ως εκ τούτου θα αναγκαστεί να επικεντρώσει την προσοχή του στη βελτίωση της οικονομίας της Ελλάδας. Οπωσδήποτε, είναι ατυχές το ότι κάποια από τα μέτρα που ανέλαβε να εφαρμόσει η Κυβέρνηση, όπως η μείωση των συντάξεων και του αφορολόγητου εισοδήματος, θα πλήξουν, έστω και για μια μεταβατική περίοδο, τα πιο ευάλωτα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας.

Σύμφωνα με την απόφαση, η Ελλάδα θα λάβει δόση ύψους 15 δισεκατομμυρίων ευρώ, από τα οποία 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ θα χρησιμοποιηθούν για αποπληρωμή μέρους του χρέους προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και τη δημιουργία «μαξιλαριού» ρευστότητας που θα εξασφαλίζει τη χώρα έναντι των αγορών για 22 μήνες. Συγχρόνως, η Ελλάδα θα έχει μία περαιτέρω παράταση της περιόδου για την αποπληρωμή των δανείων του EFSF (Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας), ύψους 100 δισεκατομμυρίων, για 10 χρόνια και μία επιμήκυνση της μέσης διάρκειας λήξης του δανείου επίσης κατά 10 χρόνια.

ΑΠΟΨΕΙΣ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ EUROGROUP

Ο επικεφαλής του Eurogroup, Mάριο Σεντένο, σε ανακοίνωσή του μετά την απόφαση του Eurogroup ανέφερε ότι η Ελλάδα έχει ολοκληρώσει 450 μεταρρυθμίσεις συνολικά, συν όλες τις μεταρρυθμίσεις των προηγούμενων προγραμμάτων, από τις οποίες πολλές ήταν επίπονες για τους πολίτες.

Την ικανοποίησή του εξέφρασε και ο Μάριο Ντράγκι, Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο οποίος μεταξύ άλλων είπε και τα ακόλουθα: «Η υιοθέτηση των μέτρων που συμφωνήθηκαν στο Eurogroup θα βελτιώσει τη βιωσιμότητα του χρέους μεσοπρόθεσμα».

Θετική ήταν και η άποψη της Κριστίν Λαγκάρντ, διευθύντριας του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, καθώς ανέφερε πως τα μέτρα ελάφρυνσης θα αμβλύνουν τους κινδύνους για την εξυπηρέτηση του χρέους μεσοπρόθεσμα.

Ο Πάνος Τσακλόγλου, Καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε άρθρο του στην αθηναϊκή εφημερίδα Η Καθημερινή έκανε τα ακόλουθα, μεταξύ άλλων, σχόλια:

«Τα μέτρα για το χρέος είναι θετικά –ιδίως η δεκαετής παράταση της περιόδου χάριτος– και καθιστούν το χρέος μας βιώσιμο ως το 2032. Μετά οψόμεθα… Θετική είναι και η ενίσχυση του «μαξιλαριού ρευστότητας» πέραν του αναμενομένου. Όμως ανεξαρτήτως του ύψους των πόρων του «μαξιλαριού», οι πόροι αυτοί δεν πρέπει να χρησιμοποιηθούν. Την επόμενη διετία η Ελλάδα πρέπει να επιδιώξει χρηματοδότηση των αναγκών της από τις αγορές με λογικά επιτόκια».

Ο Υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, Ευκλείδης Τσακαλώτος, δήλωσε πως η Κυβέρνηση είναι ευχαριστημένη με τη συμφωνία, και εξέφρασε την ακόλουθη άποψη:

«Μπορούμε να βγούμε στις αγορές. Αυτή η κυβέρνηση δεν θα ξεχάσει ποτέ τι πέρασε ο ελληνικός λαός αυτά τα 8 χρόνια. Θα πρέπει πολύ γρήγορα αυτός ο λαός να δει αποτελέσματα. Όλοι έκαναν λόγο για σημαντική στιγμή. Αυτό που πήραμε είναι άμεσα 10 χρόνια να πάνε πίσω οι πληρωμές επιτοκίων και δέκα χρόνια επέκταση των ωριμάνσεων των ομολόγων μας και έξτρα για το μαξιλάρι ασφαλείας. Η ανάπτυξη δεν θα είναι για λίγους αλλά για όλους, και αυτή είναι η υπόσχεση που δίνει η Ελληνική Κυβέρνηση».

Σε συνέντευξη Tύπου ο κ. Τσακαλώτος αναφέρθηκε και στα ακόλουθα 4 θετικά, κατά την άποψή του, σημεία της απόφασης του Eurogroup:

«Το πρώτο ήταν η ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης – τελειώσαμε και τα 88 προαπαιτούμενα. Το δεύτερο ήταν η ολιστική στρατηγική – το Eurogroup τη χαιρετίζει. Το τρίτο ήταν το πρόγραμμα μεταμνημονιακής παρακολούθησης – ακούσατε τις δηλώσεις Σεντένο και Μοσκοβισί που ξεκαθάρισαν ότι δεν πρόκειται για τέταρτο μνημόνιο. Το τέταρτο ήταν αυτό που συζητήθηκε πιο πολύ: η συμφωνία για το χρέος – ακούσατε τη Λαγκάρντ να λέει ότι είναι μια ιστορική στιγμή, όπως και τους Ρέγκλινγκ και Μοσκοβισί. Η Ελληνική Κυβέρνηση είναι ευχαριστημένη, θεωρούμε ότι το χρέος είναι βιώσιμο, ότι μπορούμε να βγούμε στις αγορές». Εφημερίδα Συντακτών, 22/6/18.

Κάποιες αρνητικές πτυχές της συμφωνίας επισήμαναν δύο πανεπιστημιακοί, ο Τάσος Γιαννίτσης, Ομότιμος Καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, και ο Σταύρος Ζωγραφάκης, Αντιπρύτανης του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, σε άρθρο τους με τίτλο «Η κρίση δημιούργησε νέες εστίες ανισότητας», το οποίο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Η Καθημερινή, 22/6/18. Ακολουθούν αποσπάσματα από το εν λόγω άρθρο:

{…} Σύμφωνα με τα ευρήματα των οικονομολόγων, όπως ο Τόμας Πικετί, ο Γουόλτερ Σνάιντερ και άλλοι, σε περιόδους δομικών κρίσεων η ανισότητα μειώνεται, και οξύνεται σε φάση ευημερίας. Εντούτοις, ακόμα και όταν η ανισότητα δεν δείχνει μεγάλη μεταβολή, παραμένει περίπλοκη: κι αυτό γιατί εκατομμύρια νοικοκυριά και μεμονωμένα άτομα αλλάζουν εισοδηματική κλίμακα και κοινωνική θέση. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ειδικότερα, διαπιστώσαμε ότι ορισμένα τμήματα του πληθυσμού υπέστησαν ριζική αλλαγή των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών της ζωής τους, αλλά η εικόνα διαφέρει πολύ από αυτήν της συνολικής ανισότητας στη χώρα. Επιπλέον, σε συνθήκες δραστικής μείωσης των εισοδημάτων, ακόμα κι αν οι δείκτες της ανισότητας δεν μεταβληθούν, η ίδια η ανισότητα επιδεινώνεται.

{…} Στα χρόνια της κρίσης περίπου 430.000 άτομα, το 7% του πληθυσμού ηλικίας από 20 ως 60, που είχαν υψηλή εξειδίκευση, εγκατέλειψαν τη χώρα για να ξεφύγουν από τη φτώχεια και την ανεργία.

{…} Η μείωση της δαπάνης για συντάξεις και κοινωνικές ασφαλίσεις μετά το 2010 δημιούργησε δύο κατηγορίες συνταξιούχων, τους μεν με περισσότερα χρόνια ασφάλισης και υψηλότερες εισφορές και τους δε με λιγότερα, που έχουν και πολύ λιγότερες απολαβές. Ο διαχωρισμός αυτός υπονομεύει το συνταξιοδοτικό σύστημα, ενώ θα αποβεί εις βάρος των νεότερων γενεών.
Στο κύριό της άρθρο η εφημερίδα Το Βήμα, στην έκδοση της 24/6/18, αναφέρει τα ακόλουθα μεταξύ άλλων: «Ωστόσο η ρύθμιση δεν είναι για πέταμα. Χρέη ύψους περίπου 110 δισ. ευρώ παγώνουν μέχρι το 2032, δανειακές υποχρεώσεις μέχρι το 2020 καλύπτονται από το απόθεμα των 24 δισ. ευρώ και κάθε χρόνο μέχρι το 2022 προβλέπεται η επιστροφή των κερδών από τα ελληνικά ομόλογα που διακρατούν οι ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες, συνολικού ύψους 4,8 δισ. ευρώ, υπό τον όρο ότι θα καταγράφεται πρόοδος σε έναν ευρύ κύκλο διαρθρωτικών αλλαγών και μεταρρυθμίσεων».

Αναμφίβολα, η Ελληνική Κυβέρνηση έχει πολλά ακόμα προβλήματα να αντιμετωπίσει μετά από την απόφαση του Eurogroup στις 21 Ιουνίου 2018, παρά τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις του Πρωθυπουργού κ. Αλέξη Τσίπρα.

Όμως ένας βαθμός αισιοδοξίας προκύπτει από την κατανόηση που έδειξαν οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας για τα οικονομικά, και ως εκ τούτου και κοινωνικά, προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα, και από τα δείγματα της έστω και επιφυλακτικής συμπαράστασής τους προς αυτήν για την υπέρβασή τους.

Τώρα εναπόκειται στην Ελληνική Κυβέρνηση να αξιοποιήσει τις προοπτικές που διανοίγονται μετά από τις διαβουλεύσεις του Eurogroup την περασμένη Πέμπτη, 21 Ιουνίου. Παράλληλα, και η Αξιωματική Αντιπολίτευση έχει εθνική υποχρέωση στις δύσκολες αυτές στιγμές να μην παρακωλύει την Κυβέρνηση σε θέματα που προωθούν το εθνικό συμφέρον. Σε περιόδους που διακυβεύεται το μέλλον της χώρας τα εθνικά συμφέροντα υπερτερούν των κομματικών και ιδεολογικών…