Οι σχέσεις των πρώτων μεταναστευτικών κοινοτήτων με τους αυτόχθονες κατοίκους της Αυστραλίας είναι μια από τις πιο συναρπαστικές και συνάμα λιγότερο καταγεγραμμένες της χώρας, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα.
Μέσα από το νεότερο μυθιστόρημά της The Secret Man (εκδόσεις 451), η Κατερίνα Κιζήλου προβάλλει αυτές τις ανείπωτες ιστορίες.
“Υπάρχει ένα ιστορικό μικτών γάμων μεταξύ ιθαγενών και μεταναστών ελληνικής και ιταλικής καταγωγής το οποίο δεν έχει καταγραφεί” λέει η Κιζήλου, αναφέροντας χαρακτηριστικά την περίπτωση του Άλικ Τζάκομος.
Ο Άλικ -που έφερε το όνομα του παππού του Αλέξιου με καταγωγή από το Καστελόριζο- ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε τη Μερλ, μια γυναίκα της φυλής Yorta Yorta και ανέπτυξε ακτιβιστική δράση υπερασπιζόμενος τα δικαιώματα των κοινοτήτων Koorie.
Σύμφωνα με την Κιζήλου, υπάρχουν πολλά παρεμφερή στοιχεία που βρίσκει κανείς ανάμεσα στην κουλτούρα των αυτόχθονων Αυστραλών και την ελληνική, όπως οι ισχυροί δεσμοί με τη γη και ο πόθος για την επιστροφή στα πάτρια εδάφη.
Και παρ’ ότι το βιβλίο της επικεντρώνεται στις προσωπικές πτυχές της “συνάντησης” Αβοριγίνων και Ελλήνων μεταναστών, προσκαλεί επίσης τον αναγνώστη να αναλογιστεί το ευρύτερο κοινωνικο-ιστορικό πλαίσιο της σύγχρονης Αυστραλίας. Ένα πλαίσιο που αποσιωπά την μακρόχρονη παρουσία και ιστορία των αυτόχθονων κατοίκων και παρουσιάζει διαστρεβλωμένα την άφιξη των λευκών αποίκων ως σημείο αναφοράς του τόπου.
Από τις πρώτες σελίδες του μυθιστορήματος γνωρίζουμε την οικογένεια Καρανικόλα. Η αφήγηση ξεκινά με την επιστροφή του γιου της Ασπασίας, Άλεξ, που επιστρέφει στο σπίτι της οικογένειας στη Μελβούρνη ύστερα από μεγάλο διάστημα απουσίας.
Πρόκειται για έναν προβληματισμένο νεαρό που τον διακατέχει άγχος για την επιστροφή του. Η ανησυχία του οφείλεται πρωτίστως στα δύσκολα παιδικά χρόνια που πέρασε λόγω του αυταρχικού πατέρα του, όμως, καθώς η ιστορία ξετυλλίγεται, αποκαλύπτεται σιγά σιγά στον αναγνώστη το ευρύτερο παρασκήνιο και τα μυστικά που παραμένουν κρυφά για χρόνια στην οικογένεια.
Η γέννηση του μυστηρίου που βαραίνει με τη σκιά του την οικία Καρανικόλα, τοποθετείται στην Ελλάδα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όπου ο Τζίμι, ένας ιθαγενής Αυστραλός στρατιώτης πολεμά στη Μάχη της Κρήτης.
Μετά την αποτυχημένη απόπειρα να διαφύγει με τους Αυστραλούς στρατιώτες, πηγαίνει στο βουνό για να πολεμήσει μαζί τα αδέλφια Τζακ και Μανώλη κατά των Γερμανών κατακτητών.
Μεταξύ του Τζίμι και των δύο αδελφών αναπτύσσεται μια δυνατή φιλία και όταν καταλήγει με σπασμένο πόδι καταφεύγει στο σπίτι της μητέρας τους στο χωριό για να κρυφτεί. Στην Κρήτη, ο Τζίμι νιώθει ότι οι ντόπιοι τον προστατεύουν “σαν να ήταν το μοναχοπαίδι τους ή ο αδελφός τους”.
Η Ασπασία γνωρίζει τον Τζίμι το διάστημα που κρύβεται και ανάμεσά τους ξεκινά μια φιλική σχέση που δεν γνωρίζει κανείς. Όλα αυτά μέχρι το βράδυ της εξαφάνισής του, κάτω από συνθήκες που επιφέρουν τραγικές επιπτώσεις γι’ αυτούς που ανέλαβαν να τον κρύψουν.
Η Ασπασία δεν θα ξανασυναντήσει τον Τζίμι, ώσπου μεταναστεύει στην Αυστραλία με τον σύζυγό της Τζακ. Εκεί η φιλία τους δυναμώνει και μεταμορφώνεται, προσθέτοντας ένα ακόμη μυστικό στην οικογενειακή ιστορία.
Ενώ ο χαρακτήρας του Τζίμι είναι πλασματικός, η Κιζήλου ανακάλυψε, αφότου έγραψε το βιβλίο, ότι υπήρχε πράγματι ένας αυτόχθων κάτοικος Αυστραλίας ανάμεσα σε αυτούς που υπηρέτησαν στην Κρήτη.
Επρόκειτο για έναν φίλο του Harry Gordon, πατέρα ενός συναδέλφου της στην εφημερίδα The Age.
“Ο φίλος του Harry ήταν ο πρώτος Αβορίγινας αξιωματικός του αυστραλιανού στρατού και είχε σταλεί στην Κρήτη. Όταν ο Harry τον ξανασυνάντησε χρόνια αργότερα, έμεινε έκπληκτος βλέποντας τον πρώην στρατιωτικό να προσπαθεί να τα βγάλει πέρα οικονομικά” εξηγεί η Κιζήλου, λέγοντας ότι αυτή η εμπειρία “άνοιξε τα μάτια του Harry μπροστά στο φαινόμενο του ρατσισμού”.
Η ίδια εικόνα κοινωνικής αδικίας προβάλλεται και μέσα από τους χαρακτήρες του The Secret Man.
“Άνθρωποι που είναι θύματα καταπίεσης, νιώθουν περιορισμένοι και στην έκφραση του εαυτού τους. Όποια κι αν είναι τα συναισθήματά τους εκδηλώνονται στα κρυφά. Και ο Τζίμι είναι έτσι. Ζωγράφιζε για τον ίδιο, και ακόμη κι όταν δεν είχε λεφτά να αγοράσει υλικά κάπως κατέληγε να τα καταφέρνει”.
Το μυθιστόρημα είναι το δεύτερο συγγραφικό έργο της Κιζήλου, ακολουθώντας το The Olive Grove, ένα βιβλίο ιστορικού και πολιτιστικού περιεχομένου βασισμένο στα ταξίδια της σε Ελλάδα και Τουρκία.
Χρειάστηκαν αρκετά χρόνια για να ολοκληρώσει το The Secret Man, κάνοντας παράλληλα άλλες δουλειές.
“Έχω δει το επάγγελμά μου να καταρρέει” λέει αναφερόμενη στη δημοσιογραφία.
“Και μπορεί η συγγραφή μυθιστορημάτων να μην είναι και η πιο έξυπνη κίνηση, όμως είναι κάτι που νιώθω την υποχρέωση να κάνω, να γράφω, να αφηγούμαι ιστορίες”.