Σκεφτήκατε ποτέ τι σημαίνει η λέξη άγαλμα; Αν όχι, και θέλετε να μάθετε, τότε ίσως από περιέργεια θα διαβάσετε τα παρακάτω.

Το αρχικό ρήμα είναι το αγάλλομαι που σημαίνει αισθάνομαι μεγάλη χαρά. Στα αρχαία κείμενα σημαίνει και έχω δόξα, τιμή, φήμη. Σήμερα λέμε: αγάλλεται η ψυχή μου, χαίρεται πάρα πολύ. Κατ’ επέκταση άγαλμα είναι το κατασκευασμένο αντικείμενο που βλέποντάς το φέρνει αγαλλίαση, χαρά. Σε ένα μουσείο ή ένα πάρκο όταν δούμε ένα αριστουργηματικό άγαλμα αισθανόμαστε αυτή την ενδόμυχη και ανείπωτη χαρά. Αγάλματα όπως ο Ερμής του Πραξιτέλη, η Άπτερος Νίκη, η Αφροδίτη και πολλά άλλα – που όλα τους έγιναν τα ελληνικά πρότυπα – όταν τα αντικρύσει κανείς νιώθει αυτή την ανθρώπινη έκσταση και γλυκιά χαρά. Τι να σου πει το αγγλικό statue που σημαίνει μόνο… στεκούμενο; Αυτά τα αγάλματα και η «ανακάλυψη» της ελληνικής γλώσσας έφεραν αισίως την Αναγέννηση.

 

ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ

 Όταν λέμε το άγαλμα της Ελευθερίας, χρησιμοποιούμε εδώ μία μεταφορική γλώσσα. Η ελευθερία δεν φαίνεται και είναι μία αφηρημένη έννοια, αλλά συλλαμβάνεται στο μυαλό των ανθρώπων, και όταν αυτή την ιδέα την σκαλίσουμε σε μάρμαρο ή την χύσουμε σε μέταλλο, η αφηρημένη ιδέα γίνεται ένα άγαλμα, ένα σημαντικό ανθρώπινο δημιούργημα. Έτσι απηχούν και τα λόγια του Δ. Σολωμού: «Χαίρε, ω χαίρε ελευθεριά» (1823).

Η ελληνική μας λέξη Ελευθερία στα Λατινικά έγινε Liberta (έτσι μπορούσαν να την προφέρουν οι κακοντέληδες οι Λατίνοι) και στα Αγγλικά πολιτογραφήθηκε ως Liberty και προτιμήθηκε η Ελληνικότητά της, ενώ είχαν τη δική τους λέξη Freedom που έμεινε άγονη. Έτσι γεννήθηκε το «Statue of Liberty» (και οι δύο ελληνικές λέξεις), το «στεκούμενο της Ελευθερίας», μία αλληγορική μεταφορά.

 

Η ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

Το κολοσσιαίο αυτό δημιούργημα για να τιμηθεί η ανεκτίμητη Ελευθερία, είναι το μεγαλύτερο άγαλμα στον κόσμο και ίσως το πιο αναγνωρισμένο σύμβολο της Ελευθερίας, αλλά και της Δημοκρατίας. Βρίσκεται τοποθετημένο στο μικρό νησί Έλις στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Η έμπνευση ανήκει στο γάλλο ιστορικό Εντουάρ ντε Λαμπουλέ, χωρίς να αποκλείεται ως πρότυπο ο Κολοσσός της Ρόδου, ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Χτίστηκε για να τιμηθεί η γαλλοαμερικανική φιλία. Το άγαλμα το κατασκεύασε ο έμπειρος γλύπτης Φρεντερίκ Μπαρτολντί αρχίζοντας την εργασία του το 1874. Τη στατική του δομή μελέτησε ο άλλος γάλλος μηχανικός Άιφελ ο οποίος κατασκεύασε τον ομώνυμο πύργο στο Παρίσι (1889).

Το άγαλμα της Ελευθερίας ολοκληρώθηκε σε μία δεκαετία και αφού αποσυναρμολογήθηκε σε 350 κομμάτια, στάλθηκε ατμοπλοϊκώς στη Νέα Υόρκη. Τοποθετήθηκε σε ειδική βάση που κατασκεύασαν οι αμερικανοί στην είσοδο του λιμανιού της. Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 28 Οκτωβρίου 1886.

(Ιστορική σημείωση: Αξίζει εδώ να σημειώσουμε πως η δεκαετία 1880-1890 είναι μία περίοδος παγκόσμιας οργασμικής ανοικοδόμησης σαν τα παραπάνω μνημεία και σύμβολα, αλλά και κλασικών κτιρίων. Η περίοδος αυτή στη Μελβούρνη ονομάζεται: Marvelous Melbourne. Χτίστηκαν εδώ υπέροχα κτίρια όπως το περίφημο Exhibition Building, έγιναν παγκόσμιες εκθέσεις και εδώ προσπαθήσαμε να συναγωνιστούμε με τον κόσμο. Από τότε έμεινε το: Paris end of Melbourne).

Το άγαλμα της Ελευθερίας ζυγίζει 225 τόνους και το ύψος του είναι 46,5 μέτρα. Η βάση έχει άλλο τόσο ύψος για συμμετρία και το όλο κατασκεύασμα πλησιάζει τα εκατό μέτρα. Στο εσωτερικό του έχει 168 σκαλιά τα οποία οδηγούν στο κεφάλι με τα 25 παράθυρα από όπου φαίνεται όλη η Νέα Υόρκη. Επίσης άλλα 54 σκαλιά οδηγούν στο χέρι που κρατάει τον πυρσό. Μετά τα γεγονότα των Δίδυμων Πύργων στις 11.9.2001 το άγαλμα έκλεισε και ξανάνοιξε στις 3 Αυγούστου 2004.

ΟΙ ΕΠΙΓΡΑΦΕΣ

Υπάρχουν αρκετές επιγραφές στη βάση του αγάλματος. Όταν επισκέφτηκα το άγαλμα της Ελευθερίας οικογενειακώς το 1988, η επιγραφή που μου έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση ήταν το ποίημα της Έμμας Λάζαρους στην μπρούντζινη πλάκα του 1903 με τον εύστοχο τίτλο: «Ο Νέος Κολοσσός» και ο πρώτος στίχος λέει τα εξής:

Not like the brazen giant of Greek fame…

Όχι σαν τον ορειχάλκινο γίγαντα της Ελληνικής φήμης…

Και στο ποίημα πολύ πιο κάτω συνεχίζει η Ελευθερία:
Δώστε μου τους κουρασμένους σας, τους φτωχούς σας
τις άμορφες μάζες σας που λαχταρούνε να αναπνέουν ελεύθερα
τα άθλια απορρίμματα που βρίθουν στις ακτές σας.
Στείλτε μου τους άστεγους, τους θαλασσοδαρμένους
Σηκώνω τον πυρσό μου δίπλα στη χρυσή πύλη.