Τα τελευταία χρόνια, το Πολεμικό Ναυτικό έχει ακολουθήσει μια ήπια πολιτική εξωστρέφειας, χάρις στην οποία έχει αυξήσει την ακτινοβολία του στην κοινωνία πέρα από την άμυνα της πατρίδας. Ενδεικτική είναι η τεράστια αγάπη που εισέπραξαν το πλήρωμα και ο κυβερνήτης του θωρηκτού «Αβέρωφ» στη Θεσσαλονίκη την περασμένη χρονιά. Όσο καιρό το πλοίο-μουσείο παρέμενε δεμένο στο λιμάνι δεχόταν περίπου 2.500 άτομα τις καθημερινές, με εκτόξευση της επισκεψιμότητας τα Σαββατοκύριακα.

Βιωματικό μάθημα Ιστορίας; Όχι μόνον. Οτιδήποτε έχει να κάνει με τη θάλασσα προκαλεί ιαματική ψυχική ανάταση στους Έλληνες. Την Κυριακή, 19 Αυγούστου, 27 φάροι σε ολόκληρη την ελλαδική επικράτεια άνοιξαν τις πόρτες τους στο κοινό για τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Φάρων. Πάνω από 20.000 άτομα πέρασαν το κατώφλι ακόμα και σε περιοχές που ήταν δύσκολες στην πρόσβαση. Η μεγαλύτερη κίνηση παρατηρήθηκε στο Ακρωτήρι της Θήρας με 2.000 και πλέον επισκέπτες, όπως και στο Γύθειο, στη Χαλκίδα και στη Λήμνο. Ακόμη και οι πιο μακρινοί φάροι, όπως στους Παξούς, δέχθηκαν δεκάδες επισκέπτες.

Να μια ωραία πρωτοβουλία που ίσως θα έπρεπε να επαναλαμβάνεται συχνότερα. Ζήτηση υπάρχει. Οι υπεύθυνοι της Υπηρεσίας Φάρων του Π.Ν. διαβεβαιώνουν τη στήλη ότι δέχονται και ικανοποιούν μέσα στη χρονιά εκατοντάδες αιτήματα πολιτών, ομάδων και σχολείων που θέλουν να δουν από κοντά κάποιο φάρο, αρκεί να υπάρχουν οι συνθήκες ασφαλείας. Στην Αμερική και στην Ευρώπη υπάρχουν πολλοί οργανωμένοι σύλλογοι που ασχολούνται με την ιστορία των φάρων.

Το δίκτυο των φάρων στην Ελλάδα είναι από τα πιο ανεπτυγμένα, ενώ σε νησιά και χερσονήσους βρίσκει κανείς εξαιρετικής ομορφιάς πέτρινα κτίρια του 19ου και του 20ού αιώνα, μικρά ιστορικά «διαμαντάκια» που λαμποκοπούν μέσα στο σκοτάδι και καθοδηγούν τους θαλασσοπόρους. Διαθέτουμε 1.300 πυρσούς, με 120 λιθόκτιστους φάρους εκ των οποίων οι 34 είναι διατηρητέα μνημεία. Και μπορεί να έχουμε συνηθίσει να τους βλέπουμε από μακριά, όμως το να δει κάποιος από κοντά αυτά τα θαλασσοδαρμένα κτίρια είναι μια τρομερή εμπειρία. «Η πρόσκληση που απευθύναμε στον κόσμο να μας επισκεφθεί βρήκε πολύ μεγάλη ανταπόκριση, κάτι που μας δίνει μεγάλη χαρά», είπε στην στήλη ο πλοίαρχος Μιχαήλ Λαμπίρης από το Π.Ν.

Στις πρόσφατες διακοπές μου στα Κύθηρα, ανακάλυψα στη Χώρα μια τιμητική πλακέτα σε ένα ταπεινό σπιτάκι που συνδέεται με την πιο ενδιαφέρουσα ίσως ιστορία φαροφύλακα στα ελληνικά χρονικά. Ο Ρώσος Νικόλαος Φιλοσοφόφ, γεννημένος στην Αγία Πετρούπολη, έγινε ναύαρχος, υπηρέτησε στην Κρήτη το 1907. Με την επέλαση των Μπολσεβίκων, κατέφυγε στην αυλή του βασιλιά Γεωργίου της Ελλάδος και έγινε φαροφύλακας στα Αντικύθηρα από το 1926 μέχρι το 1933.