Από τη στήλη αυτήν στις 19 Απριλίου 2018 είχα αναφερθεί στον εμπορικό πόλεμο μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (ΗΠΑ) και της Κίνας, και στις 14 Ιουνίου 2018 στη διαφωνία των ΗΠΑ με τα μέλη της Ομάδας G7 για τους δασμούς εμπορίου.

Πρόσφατα οι ΗΠΑ έχουν αρχίσει εμπορικό πόλεμο και με τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτή η εξέλιξη είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, δεδομένου ότι σε συνέντευξη που παραχώρησε στο αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο CBS στις 16 Ιουλίου 2018 ο Ντόναλντ Τραμπ, Πρόεδρος των ΗΠΑ, χαρακτήρισε την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) και την Κίνα ως «εχθρούς» των ΗΠΑ, για διαφορετικούς λόγους η καθεμία.

Την ίδια ημερομηνία η Κίνα είχε ανακοινώσει πως είχε προσφύγει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου αναφορικά με τον κατάλογο των προτεινόμενων δασμών από τις ΗΠΑ σε κινεζικά προϊόντα αξίας 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θεωρεί ότι οι αυξανόμενες εντάσεις γύρω από το διεθνές εμπόριο ενδέχεται να εξασθενίσουν την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη.

Σύμφωνα με την εφημερίδα Η Καθημερινή, 18/9/18, σε εξέλιξη βρίσκεται μια διαπραγμάτευση μεταξύ των δύο πλευρών για θέματα εμπορίου, για την οποία ο οικονομικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου, Λάρι Κάντλοου, δήλωσε ότι προς το παρόν η Κίνα αρνείται να ικανοποιήσει τo ακόλουθο αίτημα των ΗΠΑ: «Θέλουμε λιγότερα εμπόδια στο εμπόριο για τα αμερικανικά προϊόντα… Ζητάμε μηδέν δασμούς, μηδέν περιορισμούς μη δασμολογικού χαρακτήρα, μηδέν επιδοτήσεις, να σταματήσει η κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας και η μεταφορά τεχνολογίας, να επιτραπεί στους Αμερικανούς να είναι ιδιοκτήτες των επιχειρήσεών τους».

Από την πλευρά της η Κίνα, απαντώντας στους νέους δασμούς που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε πως από την Δευτέρα, 24 Σεπτεμβρίου, το Πεκίνο θα επιβάλει δασμούς ύψους 5-10% σε συνολικά 5.200 προϊόντα που εισάγονται από τις ΗΠΑ,

Μετά από την παραπάνω ανακοίνωση της Κίνας και οι ΗΠΑ δήλωσαν πως θα επιβάλουν επιπρόσθετους δασμούς, ύψους 10% μέχρι το τέλος της χρονιάς, που κατόπιν θα αυξηθούν στο 25%, σε εισαγόμενα προϊόντα από την Κίνα αξίας περίπου 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ενώ διεμήνυσαν ότι θα επιβληθούν επιπλέον δασμοί, σε ακόμη περισσότερα κινεζικά προϊόντα, αθροιστικής αξίας 267 δισεκατομμυρίων δολαρίων, εάν η Κίνα προβεί σε επιπρόσθετους δασμούς αμερικανικών προϊόντων. Ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι η Κίνα πρέπει να μειώσει το αβυσσαλέο εμπορικό έλλειμμα με τις ΗΠΑ, ανοίγοντας την αγορά της στα αμερικανικά προϊόντα.

Οι εκατέρωθεν δηλώσεις Αμερικανών και Κινέζων πολιτικών και οικονομικών παραγόντων δείχνουν πως ο εμπορικός πόλεμος συνεχίζει να οξύνεται. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την αθηναϊκή εφημερίδα Το Βήμα (20/9/18) ο Τζακ Μα, Πρόεδρος της μεγάλης κινέζικης εταιρείας Alibaba, δήλωσε ότι οι εμπορικές προστριβές μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας μπορεί να κρατήσουν δύο δεκαετίες, και θα δημιουργήσουν ένα «χάος» για όλους τους εμπλεκόμενους.

Ο Τζακ Μα δήλωσε ότι μακροπρόθεσμα χρειάζονται νέοι εμπορικοί κανόνες, και πως οι εμπορικοί κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου πρέπει να αναβαθμισθούν, και έκανε την ακόλουθη παρατήρηση: «Ακόμα και αν αποσυρόταν ο Ντόναλντ Τραμπ, ένας νέος Πρόεδρος θα έρθει, και πάλι ο εμπορικός πόλεμος θα συνεχιστεί».

Σύμφωνα με την αθηναϊκή εφημερίδα Η Καθημερινή (22/9/18), ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης Fitch έχει εκφράσει την άποψη πως το αποτέλεσμα του συνεχιζόμενου εμπορικού πολέμου μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, των δύο μεγαλύτερων οικονομιών της εποχής μας, θα είναι αρνητικό για την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας.

Οι επισημάνσεις του Μπράιαν Κούλτον, ο οποίος είναι επικεφαλής οικονομολόγος του οίκου Fitch, συμπίπτουν με τις προβλέψεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης ότι ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας θα έχει ως αποτέλεσμα την επιβράδυνση στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας’

«Ο εμπορικός πόλεμος είναι πλέον πραγματικότητα» σχολίασε ο Μπράιαν Κούλτον στις 21 Σεπτεμβρίου, προβλέποντας πως οι αυξανόμενοι δασμοί μεταξύ των δύο αυτών χωρών θα αφαιρέσουν 0,1% από την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας το 2019.

ΔΙΕΥΡΥΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

Την ανησυχία του για τις αρνητικές επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου και στην Ευρωζώνη εξέφρασε πρόσφατα και ο Ζεράρ Αρνό, Πρέσβης της Γαλλίας στις ΗΠΑ, ο οποίος αναφέρθηκε στην προοπτική εμπορικού πολέμου μεταξύ των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Ο Ζεράρ Αρνό τόνισε πως «ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει εμμονή με το εμπόριο αυτοκινήτων και, όταν μιλάει για τις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ με την Ευρώπη, αναφέρεται πάντα στην BMW ή στη Mercedes».

Τα τελευταία στοιχεία για τον μεταποιητικό τομέα της Ευρωζώνης δείχνουν να επιβραδύνεται, οι νέες παραγγελίες των βιομηχανιών να μειώνονται και οι εξαγωγές να παραμένουν στάσιμες.

Οι εντάσεις στο παγκόσμιο εμπόριο, και η κρίση σε ορισμένες αναδυόμενες αγορές, αρχίζουν να επηρεάζουν, αν και σε μικρό βαθμό μέχρι τώρα, την οικονομία της Ευρωζώνης.

Σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) παρατήρησε πως γίνεται «περισσότερο αισθητή» η αβεβαιότητα που συσχετίζεται με τον εντεινόμενο προστατευτισμό. Ως εκ τούτου, η ΕΚΤ αναθεώρησε λίγο προς τα κάτω τις εκτιμήσεις για την οικονομική ανάπτυξη στην Ευρωζώνη από το 2,1% στο 2% για το 2018 και από το 1,9% στο 1,8% για το 2019.

Από την πλευρά του, ο Ντόναλντ Τραμπ δεν φαίνεται να αρκείται στους νέους δασμούς που επέβαλε στα κινεζικά προϊόντα κατά τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας, αλλά συνεχίζει τις φραστικές επιθέσεις κατά της Κίνας. Σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό Fox News δήλωσε ότι «είναι καιρός να υψώσουμε το ανάστημά μας στην Κίνα γιατί μας πληγώνει» και προσέθεσε πως οι ΗΠΑ δεν έχουν άλλη επιλογή.

Από την πλευρά της Κίνας, υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησής της εκφράζουν φόβους ότι το τελευταίο κύμα δασμών από τις ΗΠΑ φαίνεται να εγκαινιάζει έναν μακροχρόνιο ανταγωνισμό, που έχει τη δυνατότητα να ανακόψει την ανοδική οικονομική πορεία της Κίνας. Την ανησυχία τους επιτείνουν αφενός τα σχόλια του Αμερικανού Προέδρου, και αφετέρου το γεγονός ότι φαίνεται να ενισχύονται οι επιθετικότερες κατά της Κίνας φωνές στους κόλπους της αμερικανικής κυβέρνησης.

Μετά την απειλή του Ντόναλντ Τραμπ να επιβάλει αυξημένους δασμούς σε επιπλέον εισαγωγές από την Κίνα, αξίας 267 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η Κίνα καταβάλλει προσπάθειες να πάρει με το μέρος της άλλες χώρες, και να ενισχύσει την εικόνα ότι είναι χώρα υπέρ του ελεύθερου εμπορίου.

Για το λόγο αυτό η Κίνα δήλωσε πως ετοιμάζεται να μειώσει, ακόμη και εντός του επόμενου μήνα, τον μέσο όρο των δασμών που επιβάλλει στα εισαγόμενα προϊόντα.

Μέχρι πρόσφατα ο μέσος όρος των δασμών που επιβάλλει η Κίνα στα εισαγόμενα προϊόντα ήταν 9,8%, ενώ ο μέσος όρος στις ΗΠΑ ήταν 3,4% και στην Ευρωπαϊκή Ένωση 5,2%. Προς το παρόν δεν υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για το κατά πόσο σκοπεύει να μειώσει η Κίνα τους δασμούς, ούτε και σε ποια εισαγόμενα προϊόντα.

Αν πράγματι η Κίνα μειώσει τους δασμούς στα εισαγόμενα προϊόντα, είναι βέβαιο πως ο Ντόναλντ Τραμπ θα ισχυρισθεί πως αυτό αποτελεί νίκη για την πολιτική που έχει ακολουθήσει. Ήδη, φιλικά προς τις ΗΠΑ προσκείμενες χώρες, όπως για παράδειγμα η Ιαπωνία, δεν διαφωνούν με την πίεση που ο Ν. Τραμπ ασκεί στην Κίνα, με στόχο να ανοίξει αυτή τις αγορές της, και να σταματήσει να υιοθετεί τεχνολογικές εξελίξεις από δυτικές εταιρείες που έχουν παραγωγικές μονάδες στην Κίνα, γεγονός που αποτελεί παραβίαση της πνευματικής ιδιοκτησίας.

Εκείνο που έχει βάλει σε δύσκολη θέση συμμάχους των ΗΠΑ είναι η επιθετική τακτική που έχει υιοθετήσει ο Ν. Τραμπ έναντι πολλών εξ αυτών, όπως ο Καναδάς, το Μεξικό, η Νότια Κορέα, αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με άλλα λόγια, η διεύρυνση του εμπορικού πολέμου.

Είναι ενδιαφέρον να δούμε πού μπορεί να οδηγήσει στο άμεσο μέλλον η απρόβλεπτη πολιτική των ΗΠΑ αναφορικά με τους δασμούς στο διεθνές εμπόριο. Ας μην ξεχνάμε πως την πρώτη ημέρα που ο Ντόναλντ Τραμπ ανέλαβε τα καθήκοντα του Προέδρου των ΗΠΑ δήλωσε χαρακτηριστικά: «America first»…