Ελπιδοφόρα έρευνα Έλληνα επιστήμονα για τη “νόσο με τα χίλια πρόσωπα”

Ο Δρ. Στίβεν Πετράτος έχει αφιερώσει περισσότερα από 20 χρόνια στη μελέτη της σκλήρυνσης κατά πλάκας και τώρα ξεκινά μια επιστημονική συνεργασία για τη μεταφορά τεχνογνωσίας στην Ελλάδα


Για την παγκόσμια ιατρική κοινότητα, η αντιμετώπιση της πολλαπλής σκλήρυνσης μοιάζει με αγώνα δρόμου χωρίς τερματισμό.

Η νευροεκφυλιστική νόσος εκτιμάται ότι προσβάλλει γύρω στα 2,5 εκατομμύρια άτομα σε παγκόσμια κλίμακα. Και παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια στον τομέα της έρευνας, η οριστική λύση παραμένει άπιαστο όνειρο, με τους επιστήμονες να επιδίδονται στη βαθύτερη κατανόηση των αιτιών της νόσου προκειμένου να βελτιώσουν υπάρχοντα θεραπευτικά μέσα.

Ανάμεσά τους και ο Δρ. Στίβεν Πετράτος, από το τμήμα Νευρολογίας του Πανεπιστημίου Monash, ο οποίος έχει έχει αφιερώσει περισσότερα από 20 χρόνια στη μελέτη της σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣκΠ ή, επίσης, γνωστής ως “πολλαπλή σκλήρυνση”) και την εξεύρεση αποτελεσματικότερων θεραπειών.

Τα τελευταία χρόνια, η εξέλιξη του ερευνητικού του έργου σχηματίζει μια όλο και πιο ελπιδοφόρα εικόνα για την καταπολέμηση της νόσου. Για την ακρίβεια, υπήρξε από τους πρώτους που κατάφεραν να “αποκωδικοποιήσουν” τους μηχανισμούς που οδηγούν στην καταστροφή των νευρικών κυττάρων στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό.

“Αυτό, ουσιαστικά, καθορίζει τους τρόπους με τους οποίους οι ασθενείς με πολλαπλή σκλήρυνση εμφανίζουν επιδείνωση και έτσι εντοπίζοντας αυτούς τους μηχανισμούς μας επιτρέπει να τους τροποποιήσουμε” λέει ο Δρ. Πετράτος στον “Νέο Κόσμο”.

“Μέσα στα επόμενα ένα με δύο χρόνια, αναμένεται η ολοκλήρωση των θεραπευτικών μεθόδων στις οποίες δουλεύουμε, ενώ μια άλλη συναρπαστική εξέλιξη είναι ότι αναπτύσσουμε ένα νέο φάρμακο και αυτό μπορεί να βοηθήσει άτομα που ήδη πάσχουν από ΣκΠ και πιθανώς μεταβαίνουν σε επιδεινούμενη μορφή της ασθένειας”.

Η ΝΟΣΟΣ ΜΕ ΤΑ ΧΙΛΙΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Η σταδιακή έκπτωση λειτουργίας των νεύρων, αναφέρει ενδεικτικά, μπορεί να εκδηλωθεί ως αδυναμία, μειωμένη ή θολή όραση, κόπωση ή ακόμη και ως παράλυση ή αναπηρία.

Δεν είναι τυχαίο ότι η ΣκΠ χαρακτηρίζεται συχνά ως “η νόσος με τα χίλια πρόσωπα”. Θα μπορούσε κανείς να την παρομοιάσει με δακτυλικό αποτύπωμα, δεδομένου ότι τα συμπτώματα και η βαρύτητα της κλινικής εικόνας διαφέρει από άτομο σε άτομο.

“Δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι θα υπάρξει ραγδαία επιδείνωση τις περισσότερες φορές. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι περίπου το 80% των περιπτώσεων ξεκινούν με τη μορφή της Υποτροπιάζουσας-Διαλείπουσας ΣΚΠ” λέει ο Δρ. Πετράτος.

Σε αυτή τη μορφή της νόσου, οι υποτροπές τείνουν να είναι εμφανώς προσδιορισμένες, όμως σε πολλές περιπτώσεις τα συμπτώματα και οι εξάρσεις μπορούν να επιδεινωθούν σταθερά.

“Ανεξάρτητα από όποια θεραπεία, ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των περιπτώσεων θα εμφανίσει επιδείνωση, μεταβαίνοντας στο στάδιο της Δευτεροπαθώς Προϊούσας ΣκΠ (SPMS). Αυτό μπορεί να συμβεί οποτεδήποτε σε διάστημα μεταξύ 8 και 15 ετών, εξαρτάται από τον κάθε ασθενή[…]”.

Πρόκειται για στάδιο που βρίσκεται στο επίκεντρο της έρευνας της ομάδας του Δρ. Πετράτου.

“Ο λόγος είναι ότι αφορά κατηγορία ασθενών για τους οποίους ουσιαστικά οι νευρολόγοι μπορούν να αντιμετωπίσουν κάποια από τα συμπτώματα, όμως δεν υπάρχει τίποτα που να στοχεύει τους μηχανισμούς με τους οποίους η ασθένεια εξελίσσεται. Έτσι επί του παρόντος δεν έχουν κανένα φάρμακο στη διάθεσή τους για την τροποποποίηση της πορείας της νόσου και για αυτό πρόκειται για την κατηγορία ασθενών που προσπαθεί να βοηθήσει το σύνολο της παγκόσμιας ερευνητικής κοινότητας.

“Η θεραπευτική προσέγγιση στην οποία εμείς επικεντρωνόμαστε”, συνεχίζει, “αποσκοπεί να αναπληρώσει τη λειτουργία που έχει χαθεί ή να περιορίσει περαιτέρω βλάβη στον εγκέφαλο και τον νωτιαίο μυελό του ασθενούς”.

Οι Δρ. Στίβεν Πετράτος (α) και Νικόλαος Γρηγοριάδης

ΑΝΑΓΚΑΙΑ Η ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Η έρευνα, που πραγματοποιείται στο Πανεπιστήμιο Monash, έχει αποσπάσει επιχορηγήσεις από τους οργανισμούς MS Research Australia και Trish MS Research Foundation, αλλά και από τη βασισμένη στις ΗΠΑ National Multiple Sclerosis Society, ενώ μια φαρμακευτική εταιρεία έχει ήδη εκδηλώσει ενδιαφέρον για τη δοκιμή του φαρμάκου.

Όμως, όπως επισημαίνει ο Δρ. Πετράτος, έχουν ακόμη πολύ δουλειά μπροστά τους και η εξεύρεση περαιτέρω χρηματοδότησης είναι αναγκαία για τις επικείμενες κλινικές δοκιμές.

Εν τω μεταξύ, μια νεοσύστατη συνεργασία του Δρ. Πετράτου με τον καθηγητή Νευρολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Νικόλαο Γρηγοριάδη, αναμένεται να ωφελήσει όχι μόνο το ερευνητικό εγχείρημα αυτό καθεαυτό, αλλά και την πρόσβαση Ελλήνων ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες.

Οι δύο ερευνητές γνωρίστηκαν πριν δύο χρόνια σε ένα συνέδριο για τη ΣκΠ στη Θεσσαλονίκη και αποφάσισαν να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητες επιτυχίας αλλά και τον αντίκτυπο του εγχειρήματος, δεδομένης και της ισχυρής παρουσίας του Δρ. Γρηγοριάδη στην ιατρική κοινότητα των Μεσογειακών χωρών που εξειδικεύεται στην αντιμετώπιση της ΣκΠ.

“Πρόκειται για έναν ιδανικό συγκερασμό δυνάμεων, συνδυάζοντας τα επιτεύγματά μας στον τομέα ανάπτυξης φαρμακευτικής αγωγής, κάτι που μας επιτρέπει να προσφέρουμε τεχνογνωσία και να βοηθήσουμε ασθενείς με ΣκΠ που θα μπορέσουν να συμμετάσχουν στις κλινικές δοκιμές” σχολιάζει ο Δρ. Πετράτος και μας ενημερώνει για την άφιξη στην Αυστραλία ενός μεταδιδακτορικού ερευνητή του Κέντρου Πολλαπλής Σκλήρυνσης ΑΧΕΠΑ που διευθύνει ο Δρ. Γρηγοριάδης.

Ο ερευνητής Δρ. Πασχάλης Θεοτόκης, που θα συμβάλλει για τους επόμενους τρεις μήνες στην ερευνητική διαδικασία, ανοίγει τον δρόμο για αυτό που ελπίζει ο Δρ. Πετράτος ότι θα είναι μια συνεχιζόμενη συνεργασία με νέους επιστήμονες, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συνεισφέρουν στην έρευνα και να επιστρέψουν στην Ελλάδα με γνώσεις και εμπειρία σε καινοτόμες θεραπευτικές επιλογές της νόσου.

“ΑΝΑΣΑ” ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ

Τα δύο αποτελέσματα, η επανόρθωση και η επιβράδυνση της έκπτωσης του νευρικού συστήματος, που ο Δρ. Πετράτος και η ομάδα του στοχεύουν μέσω της θεραπευτικής μεθόδου που αναπτύσσουν μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των πασχόντων, ειδικά αυτών που βρίσκονται στο στάδιο της Δευτεροπαθώς Προϊούσας ΣκΠ (SPMS).

Παρότι θεωρητικά κατατάσσεται ως αυτοάνοσο, οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν σήμερα πως η νευροκφυλιστική ασθένεια πυροδοτείται από ένα συνδυασμό περιβαλλοντικών, γενετικών και ιογενών παραγόντων. Η εμφάνισή της δε μπορεί να προκαλέσει μεγάλο φόβο στον ασθενή για την εξέλιξή της, μας λέει ο Δρ. Πετράτος, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε πως τείνει να προσβάλλει νεαρές ηλικίες και κατ’ εξοχήν γυναίκες.

“Δυστυχώς, όταν είσαι μια νεαρή υγιής γυναίκα […] μπορείτε να φανταστείτε πόσο μπορεί να σε συγκλονίσει μια τέτοια διάγνωση, ενώ μάλιστα αναρωτιέσαι τι θα σου συμβεί τα επόμενα χρόνια, γιατί κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την πορεία εξέλιξης της νόσου για το κάθε άτομο”.

Γι’ αυτό, τονίζει, πέρα από την ιατρική βοήθεια είναι απαραίτητο να δίνεται έμφαση και στις καθαρά “ανθρώπινες πτυχές της ασθένειας”.

“Χρειάζεται να βλέπουμε τον κάθε ασθενή εξατομικευμένα, εάν δηλαδή λαμβάνει την κατάλληλη φροντίδα όχι μόνο από ιατρικής άποψης, αλλά και στο πλαίσιο των κοινωνικών και ψυχολογικών του αναγκών, την ανάγκη για δίκτυα στήριξης…”

Ο Δρ. Πετράτος γνωρίζει από προσωπική εμπειρία τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει η νόσος τόσο στον ασθενή όσο και στο άμεσο περιβάλλον του.

Ο παππούς του έπασχε με σκλήρυνση κατά πλάκας σε μια εποχή που στην Ελλάδα οι επιλογές θεραπείας ήταν σχεδόν ανύπαρκτες.

“Όταν μπήκα στο πανεπιστήμιο, αυτός ήταν ο κύριος στόχος μου να μάθω για την ασθένεια και φυσικά να βοηθήσω τους ίδιους τους ανθρώπους που επηρεάζονται κατά κόρον από τη νόσο, τους ασθενείς και αυτούς που τους στηρίζουν”.

*Οποιοσδήποτε επιθυμεί να στηρίξει το ερευνητικό έργο του Δρ. Πετράτου και τη συνεργασία με τον Δρ. Γρηγοριάδη και νέους Έλληνες επιστήμονες, μπορεί να επικοινωνήσει με την αρμόδια Carie Keller στο πανεπιστήμιο Monash στέλνοντας email στο carrie.keller@monash.edu ή καλώντας στο (03) 99034252.