Η αξία της νηστείας ως θρησκευτικής πράξης είναι αδιαμφισβήτητη. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν όμως ότι, εκτός από τα ψυχικά οφέλη, η νηστεία μπορεί να έχει ευεργετικές δράσεις και για την υγεία μας.
Ειδικότερα, η περιοδική φυτοφαγία της νηστείας μειώνει σημαντικά την πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, διαιτητικής χοληστερόλης, ζωικής πρωτεΐνης και φαγητού απέξω, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την πρόσληψη σύνθετων υδατανθράκων, φυτικών ελαίων (ειδικά ελαιολάδου), φυτικών ινών, βιταμινών, ιχνοστοιχείων και πολύτιμων φυτοχημικών. Έτσι μπορεί να έχουμε:
1. Μείωση λιπιδίων αίματος (ολική χοληστερόλη, LDL χοληστερόλη, τριγλυκερίδια) σε άτομα με υψηλές τιμές.
2. Καλύτερη ρύθμιση αρτηριακής πίεσης (υψηλή πρόσληψη καλίου, λιγότερο νάτριο, εφόσον δεν καταναλώνονται τόσα επεξεργασμένα τρόφιμα, ενδεχόμενη μείωση βάρους, αλκοόλ με μέτρο).
3. Καλύτερη ρύθμιση γλυκόζης αίματος λόγω υψηλής πρόσληψης φυτικών ινών (αρκεί να μην έχουμε υψηλή κατανάλωση επεξεργασμένων υδατανθράκων).
4. Καλύτερη λειτουργία εντέρου.
5. Μείωση ουρικού οξέος (λιγότερη πρωτεΐνη ζωικής προέλευσης, αλκοόλ με μέτρο, ενδεχόμενη μείωση βάρους).
6. Μείωση κινδύνου για διάφορες μορφές καρκίνου (π.χ. παχέος εντέρου).
7. Μείωση σωματικού βάρους: Τα άτομα που κάνουν συστηματικά νηστεία και τηρούν όλες τις συνακόλουθες θρησκευτικές παραδόσεις (εγκράτεια, λιτότητα, αποφυγή καταχρήσεων), φαίνεται να έχουν χαμηλότερο βάρος. Ωστόσο, μπορεί να παρατηρηθεί το αντίθετο, αν το άτομο δεν ελέγχει την κατανάλωση αμυλούχων τροφίμων (ψωμί, μακαρόνια) και λίπους (ελαιολάδου, τηγανητών τροφίμων, ξηρών καρπών), αλλά και αν με τη λήξη της νηστείας το παρακάνει.
8. Ψυχολογικά οφέλη: ηθική ικανοποίηση, εγκράτεια, αίσθημα «κάθαρσης» και ψυχικής ανάτασης, περιορισμός συμπτωμάτων κατάθλιψης.
Ωστόσο, τα άτομα που νηστεύουν για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να προσέχουν τις πιθανές ελλείψεις που μπορεί να προκύψουν. Ειδικότερα, τα θρεπτικά συστατικά που ενδέχεται να υπολείπονται από τη νηστίσιμη διατροφή είναι: το ασβέστιο και η βιταμίνη D (μακροπρόθεσμη χαμηλή πρόσληψή τους μπορεί να συνεισφέρει στη μείωση της οστικής πυκνότητας), ο σίδηρος και η βιταμίνη Β12 (μακροπρόθεσμη χαμηλή πρόσληψή τους μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένα αποθέματα σιδήρου ή αναιμίες).
Φυσικά, υπάρχουν τρόποι ώστε να εξασφαλίζεται η κάλυψη των αναγκών στα συστατικά αυτά κατά τη νηστεία:
Νηστίσιμες πηγές ασβεστίου: σουσάμι και τα προϊόντα του (ταχίνι, παστέλι), όσπρια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μπρόκολο, αποξηραμένα φρούτα (ειδικά τα σύκα), ορισμένα θαλασσινά, εμπλουτισμένα τρόφιμα (προϊόντα σόγιας, μπάρες δημητριακών, χυμοί φρούτων).
Νηστίσιμες πηγές βιταμίνης D: εμπλουτισμένα τρόφιμα (π.χ. δημητριακά πρωινού). Παράγεται και από το δέρμα μας με την έκθεση στον ήλιο.
Νηστίσιμες πηγές σιδήρου: όσπρια, αποξηραμένα φρούτα, ξηροί καρποί, σκούρα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ορισμένα θαλασσινά, εμπλουτισμένα τρόφιμα (δημητριακά πρωινού και μπάρες). Για καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου των τροφίμων αυτών, συνοδεύετε με βιταμίνη C.Νηστίσιμες πηγές βιταμίνης Β12: θαλασσινά, εμπλουτισμένα τρόφιμα (π.χ. δημητριακά πρωινού).
Σημείωση: Οι παραπάνω συμβουλές είναι γενικές και δεν ανταποκρίνονται στις ειδικές ανάγκες του κάθε ατόμου. Για εξατομικευμένες συμβουλές, αν έχετε κάποιο πρόβλημα υγείας, είστε έγκυος ή θηλάζετε, ζητήστε τη συμβουλή ειδικού.
* Η Μαρία Κολοτούρου είναι ειδική Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc