Βρισκόμαστε στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων στην Αθήνα, όπου δικάζονται πολύ σοβαρά αδικήματα, δηλαδή κακουργήματα. Η επίσημη έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας ενώπιον των δικαστών έχει ορισθεί στις 9 π.μ. Οι δικαστές είναι τρεις και βρίσκονται στην θέση τους. Το ίδιο και ο Εισαγγελέας και η Γραμματέας.
Περί τους δέκα τον αριθμό κατηγορούμενοι, διαφόρων εθνικοτήτων, που είναι ήδη κρατούμενοι, είτε ως προφυλακισθέντες, είτε ως φυλακισθέντες για άλλα αδικήματα, κάθονται αριστερά της έδρας, όπως κοιτάμε από τις θέσεις του ακροατηρίου, ενώ άλλοι κατηγορούμενοι που είναι ελεύθεροι κάθονται στο ακροατήριο, αναμένοντας την υπόθεσή τους.
Περίπου δεκαπέντε δικηγόροι κάθονται στα έδρανα, ενώ καμιά δεκαπενταριά αστυνομικοί επιτηρούν τους κρατούμενους κατηγορούμενους, τους δεσμεύουν και τους αποδεσμεύουν (διότι όταν γίνεται η δίκη τους δεν επιτρέπεται να φέρουν χειροπέδες) και διασφαλίζουν την τάξη στο ακροατήριο.
Περίπου εξήντα άτομα κάθονται στις θέσεις του ακροατηρίου, συγγενείς και φίλοι των συμμετεχόντων στις δίκες, μάρτυρες που είναι υποχρεωμένοι να εμφανισθούν για να καταθέσουν κ.α., καθώς οι συνεδριάσεις των δικαστηρίων είναι εκ του Συντάγματος κατά κανόνα δημόσιες.
Η ουσιαστική διαδικασία, ωστόσο, δεν αρχίζει στις 9 π.μ., ως έχει προγραμματισθεί, διότι οι δικαστές διαπιστώνουν σειρά παραλείψεων ή τυπικών διαδικασιών που ανακύπτουν εκείνη την στιγμή. Πολύ συχνά δεν υπάρχουν διερμηνείς για να μεταφράζουν στην γλώσσα του κατηγορουμένου. Οι κατηγορούμενοι είναι συχνά αλλοδαποί, δεν μιλούν ελληνικά και γι’ αυτό χρειάζεται διερμηνέας της κινεζικής, αλβανικής, αραβικής, πακιστανικής κλπ, γλώσσας. Το Δικαστήριο διορίζει διερμηνείς, αλλά μέχρι αυτοί να ειδοποιηθούν και να γίνουν οι απαραίτητες συνεννοήσεις η ώρα περνάει.
Αρκετοί κατηγορούμενοι, ή οι δικηγόροι τους, ζητούν αναβολή, για διάφορούς λόγους και μέχρι το Δικαστήριο να αποφανθεί εάν θα γίνει αναβολή κάθε δίκης ή όχι, περνάει κι άλλο η ώρα. Εν τω μεταξύ οι κατηγορούμενοι έρχονται και φεύγουν από το εδώλιο, ενώ συχνά το Δικαστήριο διακόπτει την διαδικασία και αποσύρεται για να εξετάσει ένα διαδικαστικό ζήτημα.
Αποτέλεσμα όλων των ανωτέρω είναι ότι η ουσιαστική εξέταση των υποθέσεων δεν αρχίζει πριν από τις 11.30 π.μ. ή ακόμα και τις 12.00. Η συνεδρίαση όμως του Δικαστηρίου δεν μπορεί να παραταθεί πέραν της 3ης μεσημβρινής, οπότε λίγες από τις δίκες ολοκληρώνονται. Οι υπόλοιπες είτε θα συνεχισθούν σε δύο ή τρεις ημέρες, ενώ πολλές αναβάλλονται για μετά από έξι ή οκτώ μήνες. Οι περισσότεροι των περευρισκομένων έχουν χάσει τον χρόνο τους αντιπαραγωγικά.
Σε άλλη περίπτωση, δικηγόρος Αθηνών καταθέτει στις αρχές Οκτωβρίου 2009 αγωγή πελάτη του για την προστασία του ακινήτου του από καταπατητές. Η πρώτη ημερομηνία που το Δικαστήριο του ορίζει για την συζήτηση της υποθέσεως είναι Φεβρουάριος του 2012! Εάν δε τότε, τον Φεβρουάριο του 2012 υπάρχει απεργία των δημοσίων υπαλλήλων ή των δικαστών, ή των δικηγόρων, ή έχει χιόνια και κακοκαιρία, ή έχουν προκηρυχθεί εκλογές, τότε θα γίνει μία ακόμα αναβολή για το 2013.
Στο Συμβούλιο της Επικρατείας, (Σ.τ.Ε.) το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της Ελλάδος, πολλές δίκες αναβάλλονται για πέντε ή και δέκα φορές, κυρίως λόγω φόρτου εργασίας των δικαστών, που δεν προλαβαίνουν να μελετήσουν τις υποθέσεις που τους έχουν ανατεθεί. Δηλαδή από την ημέρα που κατατίθεται η υπόθεση στο Σ.τ.Ε., μπορεί να παρέλθουν τρία, τέσσερα ή πέντε χρόνια μέχρι να δικασθεί η υπόθεση και να εκδοθεί απόφαση.
Κατά το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καθένας έχει δικαίωμα σε μία δίκαιη δίκη. Δίκαιη δίκη δεν είναι μόνο αυτή που γίνεται από αμερόληπτους δικαστές και με την δυνατότητα η κάθε πλευρά να παρουσιάσει ελεύθερα και επί ίσοι όροις τις απόψεις της, αλλά είναι και δίκη που ολοκληρώνεται σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Διαφορετικά οδηγούμαστε στην αρνησιδικία, δηλαδή στην μη απονομή δικαιοσύνης από τα δικαστήρια, κάτι που απαγορεύεται από το Σύνταγμα και όλες τις διεθνείς συμβάσεις. Αργή και τυφλή η δικαιοσύνη στην Ελλάδα
* Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Master of Laws. bm-bioxoi@otenet.gr