Χωρισμένη στα δύο από τον ποταμό Δούναβη, η Βουδαπέστη προσφέρει πληθώρα διαφορετικών κόσμων στους επισκέπτες της. Το «αυτοκρατορικό» παρελθόν κατοικεί στη Βούδα, κάθε επίσκεψη όμως στην ουγγρική πρωτεύουσα είναι ημιτελής εάν δεν αναζητήσεις τα σημάδια της επανάστασης του 1956 στην Πέστη ή τα ίχνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην εβραϊκή συνοικία. Οι τουριστικές εξορμήσεις ξεκινούν συνήθως από την περίφημη συνοικία του κάστρου (Var) στη Βούδα. Ο ευκολότερος και πιο εντυπωσιακός τρόπος να την προσεγγίσεις είναι με το τελεφερίκ (Siklo), τα βαγόνια του οποίου αποτελούν πιστά αντίγραφα αυτών που χρησιμοποιούνταν από το 1870. Φτάνοντας στην κορυφή απολαμβάνουμε τη θέα της περίφημης γέφυρας της αλυσίδας (Szechenyi), αντίγραφο και αυτή της γέφυρας που είχαν καταστρέψει τα χιτλερικά στρατεύματα για να ανακόψουν την πορεία των στρατιωτών της Σοβιετικής Ένωσης.

ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΗ ΒΟΥΔΑ

Η περιήγηση στη συνοικία του κάστρου μπορεί να ξεκινήσει με ένα μικρό περίπατο στην περιοχή βόρεια του παλατιού όπου συναντάμε τη νεογοτθική εκκλησία του Matyas (από το όνομα του βασιλιά «Ματίας του Δίκαιου», που διέταξε την κατασκευή της στα τέλη του 15ου αιώνα. Αξίζει να την επισκεφθεί κανείς τις Κυριακές στις 10 το πρωί για να ακούσει τη λειτουργία στα Λατινικά καθώς θαυμάζει τις εντυπωσιακές τοιχογραφίες αλλά και τα σύμβολα του βασιλικού παρελθόντος.

Συνεχίζουμε την περιπλάνηση στις οδούς Fortuna, Orszaghaz και Uri, σε μια περιοχή δηλαδή που στο πέρασμα των αιώνων φιλοξένησε τους ψαράδες της πόλης, τους Εβραίους εμπόρους αλλά ακόμη και το αρχηγείο της Γκεστάπο, στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Επιστρέφοντας προς το παλάτι επισκεπτόμαστε τον περίφημο λαβύρινθο της Βούδα – ένα σύμπλεγμα από υπόγειες σπηλιές μήκους δέκα χιλιομέτρων που χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο κατά τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς στον πόλεμο.

Στην είσοδο του παλατιού μάς περιμένει το γιγαντιαίο μπρούτζινο άγαλμα του μυθικού αετού Τουρούλ που κραδαίνει στα πόδια του ένα σπαθί. Πρόκειται, σύμφωνα με το μύθο, για το «πτηνό» που τεκνοποίησε τη γιαγιά του μετέπειτα πρίγκιπα Αρπάντ, δημιουργώντας την ομώνυμη δυναστεία που κυβέρνησε για πρώτη φορά τα ουγγρικά εδάφη.

Παραδόξως το πτηνό – βιαστής θεωρείται σύμβολο όχι μόνο του ουγγρικού έθνους αλλά και των σκίνχεντ της Βουδαπέστης. Προχωρούμε προς την είσοδο του παλατιού απολαμβάνοντας την ομορφότερη θέα σε ολόκληρη τη Βουδαπέστη. Σήμερα, αυτό το κτιριακό σύμπλεγμα φιλοξενεί την Εθνική Πινακοθήκη της Ουγγαρίας, το Ιστορικό Μουσείο και την Εθνική Βιβλιοθήκη Szechenyi (για την ιστορία, πρόκειται ίσως για το μοναδικό παλάτι που δεν φιλοξένησε ποτέ κάποια βασιλική οικογένεια, αλλά χρησιμοποιούνταν πάντα για δευτερεύουσες δραστηριότητες). Η πινακοθήκη κρύβει ορισμένες πραγματικά ενδιαφέρουσες εκπλήξεις από Ούγγρους ιμπρεσιονιστές και εξπρεσιονιστές, ενώ είναι πραγματικά λυπηρό ότι η Ουγγαρία, αρνούμενη ένα κομμάτι της ιστορίας της, απομάκρυνε τα έργα της «σοσιαλιστικής» περιόδου από την πινακοθήκη.

Εγκαταλείποντας τη συνοικία του κάστρου, με το τελεφερίκ ή με τα πόδια μπορούμε να κινηθούμε με το τραμ μέχρι το ξενοδοχείο και τα θερμά λουτρά του Gellert. Με ιστορία που αγγίζει τον έναν αιώνα, το ξενοδοχείο αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης, αλλά και σύμβολο της ουγγρικής μπελ επόκ – της περιόδου δηλαδή πριν και μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα θερμά λουτρά του Gellert είναι τα πλέον αναγνωρίσιμα, αλλά όχι και τα μοναδικά. Τα λουτρά Szechenyi, κοντά στο Ζωολογικό Κήπο της Πέστης, προσφέρονται όχι μόνο για χαλάρωση αλλά και για σκακιστικές κόντρες με τους κατοίκους της πόλης. Από εδώ μάλιστα πέρασε κάποτε και ο παγκόσμιος πρωταθλητής Μπόμπι Φίσερ, ο οποίος μεταξύ τυρού και αχλαδίου κατήγγειλε και τον «αμερικανικό ιμπεριαλισμό». Πολύ πιο ατμοσφαιρικά είναι τα θερμά λουτρά του Kiraly, με ιστορία σχεδόν μισής χιλιετίας και εμφανή τη ίχνη της οθωμανικής αρχιτεκτονικής.

ΠΕΣΤΗ ΚΑΙ ΕΒΡΑΪΚΗ ΣΥΝΟΙΚΙΑ

Περνώντας στην Πέστη μπορούμε να ξεκινήσουμε την περιπλάνησή μας από το κτίριο του Κοινοβουλίου – από εδώ ξεκίνησε το 1956 και η εξέγερση ενάντια στη σοβιετική επιρροή. Κοιτάζοντας το Κοινοβούλιο από την κεντρική είσοδο, αισθάνεσαι σαν να έχουν περάσει χιλιετίες από το 1902, όταν ολοκληρώθηκαν οι εργασίες κατασκευής του. Τότε η νεογοτθική αρχιτεκτονική (πιστό αντίγραφο του βρετανικού Κοινοβουλίου στο Λονδίνο) συμβόλιζε την απαγκίστρωση της Βουδαπέστης από την επιρροή της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας.

Συνεχίζουμε προς την περιοχή του Belvaros όπου κάποτε βρισκόταν η μεσαιωνική αγορά της πόλης και αργότερα τα καταστήματα του λεγόμενου «σοσιαλιστικού καταναλωτισμού» – σύμβολο της σχετικής ανεξαρτησίας που απολάμβανε η Βουδαπέστη από τη Μόσχα. Σήμερα, στην ίδια περιοχή, η πλατεία Vorosmarty και η οδός Vaci θεωρούνται εκ των ων ουκ άνευ αξιοθέατα της Πέστης. Θα δεις τους τουρίστες να περνούν δίπλα από το άγαλμα του Μαγυάρου ποιητή Μιχάλι Βοροσμάρτι και να καταλήγουν στο ζαχαροπλαστείο Gerbeaud. Πρόκειται για ένα ζωντανό μνημείο στην ιστορία της Πέστης, που κατασκευάστηκε το 1858 και έκτοτε φιλοξένησε την αστική τάξη του 19ου αιώνα, τα μεσαία στρώματα του 20ού και τους Ιάπωνες τουρίστες του 21ου αιώνα.

Λίγο πιο κάτω, στην κεντρική πλατεία του Deak Ter, στέκει το ξενοδοχείο Meridien – το ίδιο κτίριο που φιλοξενούσε το αρχηγείο της ουγγρικής αστυνομίας. Και σε απόσταση μερικών εκατοντάδων μέτρων μπαίνουμε στην εβραϊκή συνοικία που κάποτε αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα γκέτο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Εδώ ζούσαν στοιβαγμένοι σε διαμερίσματα περίπου 70.000 Εβραίοι – στην πλειονότητά τους γυναίκες και παιδιά. Ήταν οι απόγονοι των εβραϊκών οικογενειών που συνέρρεαν από την επαρχία στα τέλη του 19ου αιώνα για να ζήσουν το «οικονομικό θαύμα» της πρωτεύουσας. Μέσα σε λιγότερο από τριάντα χρόνια οι Εβραίοι αποτελούσαν το 20% του πληθυσμού της πόλης. Στην εβραϊκή συνοικία κυριαρχεί η συναγωγή του Dohany – ο μεγαλύτερος τόπος λατρείας των Εβραίων στην Ευρώπη και ο δεύτερος μεγαλύτερος σε όλο τον κόσμο. Η συναγωγή πλαισιώνεται από το Μνημείο των Ηρώων, το εβραϊκό μουσείο αλλά και τις επιγραφές στη μνήμη του Κόκκινου Στρατού που απελευθέρωσε τη Βουδαπέστη.

Η εβραϊκή συνοικία μάς οδηγεί προς το Εθνικό Μουσείο. Εδώ, ανάμεσα στα αγάλματα της ρωμαϊκής περιόδου και τα εμβλήματα της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας, ο επισκέπτης θα βρει και υπολείμματα αγαλμάτων του Στάλιν αλλά και τα έπιπλα ανώτατων στελεχών του λεγόμενου «σοσιαλιστικού» καθεστώτος. Οι σκάλες της εισόδου του μουσείου κρύβουν και σημάδια μιας άλλης επανάστασης. Από εδώ ξεκίνησε η επανάσταση του 1848 ενάντια στην αυστριακή κυριαρχία, όταν ο ποιητής Σαντόρ Πετόφι διάβασε τις πρώτες γραμμές από το Nemzeti Dal, το λεγόμενο ύμνο στο έθνος: «Σηκωθείτε Μαγυάροι, η πατρίδα σάς καλεί να αποφασίσετε εάν θέλετε να είστε ελεύθεροι ή σκλάβοι». Διαφορετικές και πολύ πιο σκοτεινές μνήμες, από μια άλλη περίοδο της ουγγρικής ιστορίας, φέρνει στο φως και το μνημείο της «ουγγρικής αλήθειας» που στέκει στην πλατεία Kalvin Ter, απέναντι από το μουσείο. Το μνημείο είναι αφιερωμένο στον φασίστα Βρετανό Λόρδο Ρόθερμερ, ο οποίος ζητούσε αναθεώρηση της συνθήκης του Τριανόν, που καθόρισε τα σύνορα της Ουγγαρίας μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ζητώντας ουσιαστικά τη δημιουργία μιας Μεγάλης Ουγγαρίας. Από το μουσείο και την πλατεία Kalvin Ter μπορούμε να κινηθούμε νότια προς τον Δούναβη για να συναντήσουμε την εντυπωσιακή μεταλλική κατασκευή της Μεγάλης Αγοράς (Nagycsarnok).

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ

Έχοντας ολοκληρώσει ένα νοητό ημικύκλιο στην Πέστη, κινούμαστε με το μετρό προς το περίφημο «Σπίτι του Τρόμου» στην περιοχή Oktogon. Κάποτε εδώ στεγαζόταν το αρχηγείο των μυστικών υπηρεσιών, σήμερα όμως έχει μετατραπεί σε ένα από τα πλέον εντυπωσιακά και αμφιλεγόμενα μουσεία της Ευρώπης. Ταυτίζοντας πλήρως το ναζισμό με τον κομμουνισμό και συγχέοντας τον Μαρξ και τον Λένιν με τους μετέπειτα δικτάτορες της Μόσχας και της Βουδαπέστης, προβληματίζει αρκετούς από τους επισκέπτες του. Στην είσοδό του, ένα αληθινό σοβιετικό άρμα μάχης και οι φωτογραφίες των θυμάτων της εξέγερσης προκαλούν ρίγος και οργή στον επισκέπτη. Προς το τέλος της έκθεσης, όμως, είναι εύκολο να φύγεις με πικρή γεύση από ένα μουσείο το οποίο δεν παρουσιάζει απλώς τα γεγονότα (ως όφειλε) αλλά τοποθετείται ιδεολογικά απέναντί τους.

Βγαίνοντας από το μουσείο στην κεντρική λεωφόρο Andrassy (που κάποτε ονομαζόταν Λεωφόρος Στάλιν και αργότερα Λεωφόρος του Λαού) μπορείς να κινηθείς προς τα δεξιά και να αφήσεις τον εαυτό σου να ξεχαστεί αντικρίζοντας το κτίριο της Όπερας, αλλά και το λεγόμενο Νέο Θέατρο (Uj Szinhaz) με τον εξαιρετικό διάκοσμο στο φουαγιέ. Στα κάθετα στενά της Andrassy χτυπάει η σύγχρονη καρδιά της Πέστης, με τα δεκάδες καφέ εποχής αλλά και τα σύγχρονα μπαρ. Μουσικές και εικόνες για κάθε γούστο, από lounge καφετέριες μέχρι υπόγεια ροκ μπαρ που θυμίζουν περισσότερο φοιτητική κατάληψη.

Η διαδρομή μας στην Πέστη ολοκληρώνεται στην πλατεία των Ηρώων (Hosok Tere). Η πλατεία, όπως και το μετρό της πόλης, κατασκευάστηκαν το 1896 για τον εορτασμό των χιλίων χρόνων από την άφιξη των Μαγυάρων στα ουγγρικά εδάφη. Στο κέντρο της πλατείας κυριαρχεί το μνημείο της χιλιετίας -μια κολόνα ύψους 34 μέτρων που συγκρατεί το άγαλμα του αρχάγγελου Γαβριήλ- ενώ στο βάθος μια ημικυκλική κατασκευή φιλοξενεί τα αγάλματα των βασιλιάδων της χώρας. Στα αριστερά της πλατείας βρίσκουμε το Μουσείο Καλών Τεχνών, με μια εντυπωσιακή συλλογή έργων που ξεκινάει από την αρχαία Αίγυπτο και φτάνει μέχρι τους γίγαντες της ζωγραφικής (με ονόματα όπως Μονέ, Τουλούζ Λοτρέκ, Ραφαέλ και Πικάσο). Στη δεξιά πλευρά της πλατείας, το Παλάτι των Τεχνών πραγματοποιεί συχνά εκθέσεις σύγχρονων καλλιτεχνών ισάξιες των μεγαλύτερων γκαλερί στον κόσμο.

Προσπερνώντας το Πάρκο των Ηρώων σε περιμένει το παραμυθένιο σκηνικό του Varosliget (πάρκο της πόλης) με την τεράστια τεχνητή λίμνη που το χειμώνα μετατρέπεται ίσως στο πιο όμορφο παγοδρόμιο της Ευρώπης. Στο βάθος βλέπεις το κάστρο του Vajdahunya, αντίγραφο θρυλικών κάστρων, στην αυλή του οποίου πραγματοποιούνται συναυλίες κλασικής και παραδοσιακής μουσικής. Απέναντί του ο ζωολογικός κήπος της Βουδαπέστης ίσως εντυπωσιάσει περισσότερο τους μεγάλους επισκέπτες του με την art nouveau αρχιτεκτονική του, αλλά δεν θα αφήσει ασυγκίνητους και τους μικρούς.