Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 30 ετών από την αδελφοποίηση της Πέρθης με το Καστελόριζο παρουσιάζεται στην πρωτεύουσα της Δυτικής Αυστραλίας εικαστική έκθεση του ομογενούς πανεπιστημιακoύ Δρος Ιωάννη Μιχαλούδη, με τίτλο “On Cloud Seven” (“Στον έβδομο Ουρανό”) στο Foyer του Δημοτικού Μεγάρου Πέρθης.
Την έκθεση εγκαινίασε ο πρέσβης της Ελλάδας στην Αυστραλία, κ. Χάρης Δαφαράνος, που πραγματοποιεί επίσκεψη εκεί ενώ την επιμέλειά της την έχει η κ. Εύα Τ. Δαφαράνου.

Με αφορμή, λοιπόν, την έκθεση αυτή, παρουσιάζουμε τον καλλιτέχνη-επιστήμονα, δρ Ιωάννη Μιχαλούδη που μιλά στο “Νέο Κόσμο” για την πορεία του και το σήμα κινδύνου που εκπέμπει με τα έργα του φτιαγμένα από πυριτική αερογέλη και απεριόριστη φαντασία.


Κύριε Μιχαλούδη, ως καλλιτέχνης, κάνετε χρήση της νανοτεχνολογίας και ενός υλικού που χρησιμοποιεί η NASA στις διαστημικές της έρευνες. Παράλληλα, είστε και πανεπιστημιακός. Πότε ακριβώς είχατε την έμπνευση να συνδυάσετε τα δυο στοιχεία και τις δυο ιδιότητές σας;
Αυτό ξεκίνησε από το ανήσυχο μυαλό που δεν είναι ήσυχο σε έναν κλάδο αλλά θέλει να συνδυάζει πράγματα από πολλούς κλάδους, δηλαδή εγώ ξεκίνησα από textile design, μετά fashion design στο Παρίσι και μετά τέχνες στη Σορβόννη και επιστήμη στο ΜΙΤ. Πήγαινα συνέχεια να το συνδυάσω με κάτι και πάντα ήμουν στον ενδιάμεσο χώρο μεταξύ σχεδίου και τέχνης, τέχνης και επιστημών, με ενδιέφερε πολύ ο ενδιάμεσος χώρος. Σε ό,τι αφορά το υλικό που στα ελληνικά λέγεται ‘πυριτική αερογέλη’, είναι ένα εξαιρετικά θερμομωνοτικό υλικό που χρησιμοποίησαν στη ΝΑSΑ για να καλύψουν τα ηλεκτρονικά ενός ρομπότ ώστε να μην επηρεάζεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες του Άρη ή τις υψηλές της Αφροδίτης και να μπορούμε να το ελέγχουμε από δω. Εγώ το συνάντησα το 2001 όταν πήγα για το μεταδιδακτορικό και το έκανα τέχνη.

Τι είναι αυτό που συμβάλει στην επιτυχημένη συνύπαρξη τέχνης και επιστήμης;
Η υψηλή γνώση και υψηλή εκπαίδευση. Δεν θα με δεχόταν κανείς εάν δεν είχα διδακτορικό στη ΝΑSΑ να συνεργαστούμε. Και είναι κάτι που συστήνω και εγώ στους φοιτητές μου, όσο υψηλότερη η γνώση στην τέχνη τόσο καλύτερο. Χρειάζεται να ξέρουν να αιτιολογούν τις επιλογές τους, δεν είναι απλώς ‘μου αρέσει κάτι’, αλλά υπάρχει και ένα σκεπτικό πίσω από αυτό, δεν είναι τυχαίο.

Η έκθεση την οποία κάνετε στο Δημαρχείο του Περθ, όπως μαθαίνουμε, αποτελεί μέρος ενός διεθνούς προγράμματος. Συνεργάζεστε, λοιπόν, με άλλους επιστήμονες σε ποιο αντικείμενο;

Από τότε που άρχισα να δουλεύω με το αεροτζέλ το έχω συνδυάσει με τον ουρανό, επειδή σε μαύρο φόντο μοιάζει μπλε, όπως ο ουρανός που έχει το πίσω του το χάος. Όταν όμως το μάτι σου, η ατμόσφαιρα και το φως είναι στην ίδια ευθεία φαίνεται πορτοκαλί, έχουμε ηλιοβασίλεμα. Όσο πιο πολλή σκόνη και αέρα τόσο πιο δραματικό το αποτέλεσμα, γι’ αυτό τα ηλιοβασιλέματα τον Αύγουστο στη Σαντορίνη που έχει αέρα είναι τόσο ωραία. Έτσι είναι και αυτό το υλικό, οπότε ευαγγελίζομαι τον ουρανό, αλλά και ότι υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα αυτή τη στιγμή οικολογικά με την τρύπα του όζοντος ιδιαίτερα εδώ στην Αυστραλία και αυτό είναι το μεγάλο διεθνές πρόγραμμα που λέει πως μπορούμε να πάρουμε υλικά από τη διαστημική τεχνολογία και να πείσουμε τον κόσμο με μέσα που είναι προσιτά στον κόσμο, όπως η τέχνη, ότι χρειάζεται να γίνεται διαστημική έρευνα και τεχνολογία. Εγώ αυτό που κάνω είναι, λέω στη ΝΑSΑ και στο ΜΙΤ να κάνουμε σύννεφα. Μέσα στα γλυπτά μου να υπάρχουν σύννεφα, που να κινούνται όμως. Την ώρα που πάει ένας θεατής μπροστά στο γλυπτό φαντάσου μια Αφροδίτη της Μήλου, κατ’ αρχήν πανάλαφρη, να μπορείς να την αιωρείς και φαντάσου την ώρα που είσαι μπροστά της να κινούνται σύννεφα μέσα στο γλυπτό και όταν φεύγεις να εξαφανίζονται χωρίς να αποτελεί αυτό εικονική πραγματικότητα. Η τεχνολογία αυτή λέγεται μικροκλιματική και μπορείς μέσα σε ένα δοχείο να δημιουργήσεις συνθήκες μικροκλίματος, εγώ ως δοχείο έχω το γλυπτό και εκεί μπορείς να δημιουργήσεις micro aero steams που τα σπρώχνουν αυτά τα σύννεφα.
Σε ένα άλλο έργο το Etherospermia, ο Αιθέρας είναι ο πατέρας του Ουρανού. Αν ένας αστροναύτης βγει μια βόλτα στο διάστημα να σπείρει τέτοιους σπόρους ουρανού σε άλλους πλανήτες για να μπορέσουμε εμείς να πάμε εκεί. Αυτός είναι και ένας λόγος που αρέσει στους επιστήμονες αυτό που προσφέρω γιατί είμαι πολύ κοντά σ’ αυτό που ερευνούν. Θέλουν να κάνουν πράγματα οι επιστήμονες και να το παίξουν θεοί γιατί διέλυσαν το χώρο, την ατμόσφαιρα. Τώρα θέλουν να τα ξαναμπαλώσουν και έρχομαι και τους λέω εγώ έχω αυτή τη λύση. Βέβαια, σε αλληγορική μορφή. Η τέχνη πάντα είναι αλληγορία, μια μεγάλη μεταφορά είναι η τέχνη. Τώρα ετοιμάζουμε ένα βιβλίο με δύο επιστήμονες της ΝΑSΑ που θα είναι τέχνη και διαστημική τεχνολογία γιατί εγώ ασχολούμαι με τέχνη και επιστήμη.

Οι επισκέπτες της έκθεσης τι πρόκειται να δουν;
Αυτά που θα μπουν στην έκθεση είναι 23 έργα, δεν τα λέμε γλυπτά, ούτε ζωγραφική αλλά εικαστικά έργα και θα είναι τα περισσότερα επιτείχια, τρεις φωτογραφίες και ένα μεγάλο γλυπτό. Ουσιαστικά είναι μια αναδρομή του τι έχω κάνει με το υλικό όλο αυτό το διάστημα, καθώς είναι έργα αγαπημένα που έχουν μείνει στο σπίτι και τα έφερα εδώ να τα εκθέσω. Μακάρι με αυτά που κάνω να επηρεάσω τον κόσμο και να αλλάξω νοοτροπίες. Αυτό είναι το μεγάλο μου όνειρο. Η τέχνη μπορεί και διυλίζει τη γνώση και την κάνει αλληγορία γιατί η γνώση του σήμερα μπορεί να μην είναι η γνώση του αύριο. Η γνώση είναι μερική, σχετική. Εμείς πάμε στα αρχέτυπα, ακόμη πιο βαθιά, πηγαίνουμε στη διαίσθηση που εμπεριέχει γνώση αλλά την ξεπερνάει.

Από την ‘ταπεινή’ Ανάβρα Καρδίτσας στην εξωτική Πέρθη, όπου διδάσκετε στο Πανεπιστήμιο Curtin. Πότε και γιατί ήρθατε στην Αυστραλία; Δικαιώνονται οι προσδοκίες σας;
Ε, άμα βγάζει τέτοια παιδιά η Ανάβρα γιατί να είναι ταπεινή λέει και γελάει.

Ε, δεν μπορεί, (επειδή ξέρω κι εγώ από Ανάβρα) άμα τη συγκρίνεις με Παρίσι, Αμερική, Περθ;
Ναι, ναι, αλλά εγώ επειδή τον πρώτο χρόνο έζησα εκεί τις μυρωδιές της Ανάβρας τις θυμάμαι, όταν πηγαίνω εκεί και είναι λίγο βρεμένη η «Μάνα» (τοπωνύμιο στα ριζά του βουνού) με τα καβούρια που πηγαίναμε μικροί, εμένα αυτές οι μυρωδιές μού ‘ρχονται. Υπάρχουν ωραίες εικόνες! Αυτή είναι η ρίζα. Η ταπεινότητα της Ανάβρας στο σημερινό είναι στο ότι δεν τολμάω περισσότερα, έκανα εργαστήρι εκεί, αλλά ‘κανένας προφήτης στον τόπο του’. Από κει ήταν ότι είχα μεγάλα όνειρα και τα όνειρα σε φέρανε να τα πραγματοποιήσεις. Μετά την Αμερική ήθελα να ησυχάσω, να βρω τον εαυτό μου, ήθελα να γειωθώ, να βγάλω το απωθημένο μου, να ζήσω να δω πώς είναι ο τόπος, να φάω τα μούτρα μου. Όλα αυτά βοηθάνε στο να συνεχίσεις. Υπάρχει μια ωραία φράση στα γαλλικά που λέει ότι το σημείο πτώσης μου είναι και το ξεκίνημά μου. Η Ανάβρα για μένα είναι ένα σημείο πτώσης. Όποτε δε νιώθω καλά πάω εκεί πέρα για να ξαναανακατευτώ με τη λάσπη και τα νερά της Ανάβρας και να ξαναπετάξω. Οπότε η Πέρθη ήρθε σε πολλή καλή χρονική στιγμή. Την Πέρθη ούτε την ξέραμε έπρεπε να ψάξω στο χάρτη για να δω πού είναι όταν ήρθε απάντηση του Πανεπιστημίου σε ένα από τα βιογραφικά που έστειλα. Η Μαριλίζα, η σύζυγός μου, η οποία είναι και τσελίστρια και θα ανοίξει την έκθεση και η πεντάχρονη κόρη μου η Ρωμύλια, είναι πολύ ευχαριστημένες εδώ. Είμαστε δύο χρόνια εδώ, καλά πηγαίνει, και το Περθ είναι πάρα πολύ όμορφο, έχει καλό κλίμα, θέλουμε να συνεχίσουμε.
Ελπίζω με όλα αυτά τα ωραία πράγματα να μη σας αφήσουν να φύγετε.
Είναι ωραία αλλά είναι και πολύ πρωτότυπα, καμιά φορά δυσκολεύομαι να επικοινωνήσω.

Ανάβρα, Αθήνα, Παρίσι, Αμερική, επόμενος σταθμός;
Ο Άρης!

Α, πολύ ωραία, εκεί θα σας καταλάβουν! Είστε καλλιτέχνης, που είναι οραματιστές και ‘φευγάτοι’ αλλά και επιστήμονας που είναι συγκροτημένοι, στους φοιτητές σας ποιο στοιχείο σας δίνετε;
Μυθολογία και μεθοδολογία. Στο σχέδιο εργασίας μεθοδολογία, ιεραρχία στις ανάγκες και μία πρωτοτυπία σε πλαίσιο αποδεκτή από τον κόσμο. Η καλή πορεία οφείλεται στο ότι η πρωτοτυπία ήταν γειωμένη. Στους φοιτητές μου λέω ‘πες μου πώς πετάει’, με ενδιαφέρει να πραγματοποιείται όχι μόνο με λόγια του αέρα, θέλω πραγματοποιήσιμα όνειρα. Μπορεί όχι στη δική μου ζωή, αλλά στη ζωή κάποιων άλλων.
Πέρα από τη χρήση της νανοτεχνολογίας και του αεροτζέλ τα γλυπτά σας ως έργο τέχνης στέλνουν και ένα μήνυμα, ποιο είναι αυτό;
Save Our Sky! Οικολογικό μήνυμα και περισσότερο ως προειδοποίηση. Το βάλαμε σε μπουκάλι να το δούμε λοιπόν ως μήνυμα που εκπέμπει σήμα κινδύνου. Η ΝΑSΑ πλέον χρησιμοποιεί τους visual strategists τους ονομάζει έτσι αντί για καλλιτέχνες. Έχουν καταλάβει ότι η φαντασία υπάρχει και στους δύο, αλλά ο καλλιτέχνης δε βάζει όρια ενώ ο επιστήμονας δεν το προχωράει εάν δεν στηρίζεται σε αποδείξεις. Το μη λογικό είναι από μια σπίθα να δεις κάτι άλλο, να προκαλέσει φως, όχι απλά φωτιά. Είναι κάτι που το θέλουν και οι επιστήμονες, με γλώσσα που τους αγγίζει και η συνεργασία είναι τα ωραία αποτελέσματα. Θέλω τα γλυπτά μου να αντιπροσωπεύουν μικροκλίματα και αυτά τα μικροκλίματα θα πείσουν και τον κόσμο ότι υπάρχει πρόβλημα στο κλίμα. Ονομάζω τα γλυπτά μου SOS – Save Our Sky- δηλαδή αυτό να κοιτάξουν οι άνθρωποι, να μην είναι αυτός ο εμφιαλωμένος ουρανός ο τελευταίος ουρανός που θα μας απομείνει.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ
Ο Γιάννης Μιχαλού(δη)ς γεννήθηκε το 1965 στην Ανάβρα Καρδίτσας και μεγάλωσε στην Αθήνα. Το 1989 αποφοίτησε από τo ΤΕΙ Αθηνών (τμήμα Διακόσμησης) και συνέχισε τις σπουδές του στη Γαλλία όπου πήρε πτυχίο από την Ε.Ν.S. Arts Decoratifs και το 1992 πήρε το μεταπτυχιακό του δίπλωμα στις Πλαστικές Τέχνες του Πανεπιστημίου της Σορβόννης. Το 1998 εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στις Πλαστικές Τέχνες από το ίδιο Πανεπιστήμιο και από το 2001 μέχρι το 2003 έκανε μεταδιδακτορική έρευνα σε Τέχνη και Επιστήμη στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Μασαχουσέτης (ΜΙΤ).
Έχει λάβει υποτροφίες από διάφορα ιδρύματα και οργανισμούς, όπως από: το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρου Σ. Ωνάση, το Ίδρυμα Α.Σ. Λεβέντη, το Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, Πανεπιστήμιο της Σορβόννης καθώς και διακρίσεις και βραβεία (βραβείο Κοσμήτορα των Τεχνών, ΜΙΤ, βραβείο Συμβουλίου Τεχνών, ΜΙΤ, βραβείο Πρύτανη Αρχιτεκτονικής Σχολής ΜΙΤ, 2001, βραβείο Ελλήνων Καλλιτεχνών, του Ιδρύματος J. William Fulbright.)
Tον Οκτώβριο του 2001, και ενώ έκανε την μεταδιδακτορική του έρευνα με θέμα: (Nephele) συνάντησε την silica aerogel, ένα υλικό που χρησιμοποιεί η ΝΑSΑ για τη συλλογή αστρόσκονης. Ο Μιχαλού(δη)ς επεξεργάστηκε το υλικό και το μετέφερε, για πρώτη φορά παγκοσμίως στο χώρο της τέχνης και ειδικότερα στο χώρο της γλυπτικής συνδυάζοντας με αυτόν τον τρόπο την τέχνη με την επιστήμη.
Έχει παρουσιάσει έργα του σε πολλές εκθέσεις.
Τώρα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Curtin Δυτικής Αυστραλίας.