Αρμονική, όσο και έξυπνη συμβίωση της φύσης με τις νέες πρακτικές της σύγχρονης τεχνολογίας, είναι η πρώτη, δυνατή εντύπωση που αποκομίζουμε όταν έλθουμε σ’ επαφή με το έργο του διακεκριμένου αρχιτέκτονα και αρχιτέκτονα τοπίου, Θωμά Δοξιάδη, που βρέθηκε, πριν λίγες μέρες, στην πόλη μας. 

Ταξίδι στο απόμακρο νησί της Αντιπάρου, μας δίνει μ’ έναν τρόπο αφοπλιστικό την πρακτική πλευρά της φιλοσοφίας του “αγκάλιασε τη φύση χωρίς να την καταστρέψεις”.

Σε μια γη 250 περίπου στρεμμάτων βρίσκεται πολύ κοντά στην ολοκλήρωσή του ένα έργο που ξεκίνησε πριν χρόνια, χτίζοντας -για λογαριασμό ενός επενδυτή- σπίτια που όχι απλά σέβονται το περιβάλλον, αλλά δημιουργούν μια στενή, τρυφερή σχέση μαζί του. Το έργο του βραβεύτηκε. 

Μοντέρνα σπίτια με τις πιο σύγχρονες προδιαγραφές, με πέτρες γυμνές στη φυσική τους παρουσία, όπως βγαίνουν μέσα από τα σπλάχνα της γης ή λευκά σουβαντισμένα, με λιτές απέριττες γραμμές, βρίσκονται σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον.

Οι δρόμοι, δίνουν την εντύπωση ότι υπήρχαν πάντα εκεί χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση. Πώς;

Φαίνεται να είναι μια απορία που ικανοποιεί τον συνομιλητή μου, αυτό το βροχερό πρωινό που τίποτε δε θυμίζει Άνοιξη στη Μελβούρνη.

“Δεν θέλαμε να καταφύγουμε σ’ αυτό το συνηθισμένο ζιγκ-ζαγκ που είναι σαν να χαρακώνεις με στιλέτο το πρόσωπο μιας πανέμορφης γυναίκας. Ακολουθήσαμε λοιπόν ένα σχέδιο, όπου η πεζούλα συναντά την ξερολιθιά, ξανά και ξανά, μ’ έναν φυσικό τρόπο που δίνει την εντύπωση ότι δεν υπήρξε δική μας παρέμβαση”.

Την έξυπνη, διακριτική, συνεργασία με τη φύση, βρίσκουμε, στους κήπους και στον περιβάλλοντα χώρο.

“Βρήκαμε φυτά που ταιριάζουν με τα ντόπια, οπότε δεν διαταράσσεται η φυσική αρμονία. Η γη φαίνεται παρθένα και όχι κατεστραμμένη” λέει απλά.

ΑΦΟΠΛΙΣΤΙΚΟΣ ΣΥΝΔΙΑΣΜΟΣ

“Μάς αρέσει να συνδυάζουμε το πιο σύγχρονο με την παράδοση. Είναι ίσως ένα μάθημα που πήρα από πολύ νωρίς από τον παππού μου, ο οποίος συνδύαζε την τελευταία λέξη της ιατρικής με την παράδοση.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση, και κάθε φορά που χτίζουμε σε απομακρυσμένες περιοχές, αντί να μεταφέρουμε τα υλικά, σκάβουμε τη γη και μαζεύουμε τις πέτρες, όπως ήταν στη φυσική τους μορφή και σε απόλυτη αρμονία με το φυσικό περιβάλλον. Χρησιμοποιούμε όμως τον πιο σύγχρονο κλιματισμό.

Η πρακτική, δε, πλευρά του θέματος είναι ότι δίνεις τα χρήματα στον εργαζόμενο, αντί να εισάγεις τα υλικά”.

Στο ερώτημα ‘πώς έχει επηρεάσει η σημερινή κρίση το χώρο του’, θα πει: “Σε επίπεδο προσωπικού, από 18 συνεργάτες, έχουν μείνει οι μισοί. Οι άλλοι έφυγαν για τη Γερμανία και την Αγγλία. Δεν είναι ότι κόψαμε δεσμούς. Ήταν δική τους επιλογή γιατί έβλεπαν ότι δεν υπήρχαν αρκετές δουλειές ή σε άλλες περιπτώσεις αναγκάστηκαν ν’ ακολουθήσουν το σύντροφό τους που μένοντας άνεργος για μεγάλο διάστημα αναγκάστηκε να φύγει στο εξωτερικό. Βέβαια, όλη αυτή η κατάσταση πονάει. Δεν είναι ότι αποφάσεις αυτού του είδους παίρνονται ελαφρά τη καρδία”.

Σε γενικότερο πλαίσιο, εξακολουθεί ο ίδιος, “στην Αθήνα, για παράδειγμα, τα πράγματα έχουν αλλάξει δραστικά. Τώρα καλούμαστε να φθάσουμε στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τα λιγότερα χρήματα. Η Ελλάδα δεν έχει σήμερα πόρους για μεγάλα έργα. Σε καμμιά όμως περίπτωση δεν μπορούμε να πούμε ότι τα πάντα έχουν νεκρώσει. Καλούμαστε να κοιτάξουμε, όπως προείπα, πίσω, έχοντας πλήρη επίγνωση της σημερινής πραγματικότητας. Τι γίνεται λοιπόν; Το παρελθόν μάς δίνει το μέτρο, την ισορροπία, τη λιτότητα. Το παρόν μας αναγκάζει, εκ των πραγμάτων, να είμαστε πιο πρακτικοί. Με λιγότερα χρήματα να φτάσουμε στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Αυτό είναι θετικό. Πρόκειται για μια ‘έξυπνη’ -αν μπορώ να την ονομάσω έτσι-, λιτότητα.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η τάση αυτή επεκτείνεται σ’ όλο το κοινωνικό φάσμα σήμερα; Ότι είναι δηλαδή μια αλλαγή που επέβαλαν οι συνθήκες της κρίσης;

“Πιστεύω ότι έχουμε ωριμάσει ως προς τις αξίες μας. Δηλαδή, αν βρίσκεις δουλειά σήμερα είναι επιτυχία. Αν μπορείς να πληρώνεις τα καθημερινά σου έξοδα είναι επιτυχία. Ο άνθρωπος προσπαθεί με λιτά μέσα να περνά όσο το δυνατόν καλύτερα. Δηλαδή ουσιαστική ζωή, χωρίς σπατάλη και περιττές κινήσεις”.

ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΩΝ

Η διάρκεια της κρίσης μάς απασχολεί όλους σήμερα. Ο καθένας κάνει τις δικές του προβλέψεις, άλλοτε κοιτάζοντας το ποτήρι μισογεμάτο και άλλοτε μισοάδειο. Τι λένε οι δικές του εκτιμήσεις;

“Όπως γνωρίζουμε πολύ καλά όλοι μας, δεν πρόκειται μόνο για οικονομική κρίση, αλλά για κρίση αξιών και νοοτροπίας. Αυτά δεν αλλάζουν εύκολα.

Είμαστε στο έκτο έτος της κρίσης. Πριν πίστευα, μαζί με πολλούς άλλους, ότι η κρίση θα διαρκέσει 10 χρόνια. Τώρα εκτιμώ ότι θα φθάσει τα 15. Και είναι πάρα πολλά. Η δική μου αντίληψη είναι ότι ξεπερνάς ένα πρόβλημα όταν μαθαίνεις απ’ αυτό. Δεν ξέρω αν εμείς έχουμε μάθει τη δική μας ευθύνη για την κρίση. Δεν ξέρουμε, ούτε και έχουμε παραδεχτεί τι κάναμε λάθος. 

Δεν λειτουργούμε ως έθνος, αλλά ως οικογένεια. Μετά, δεν γνωρίζουμε πώς να συνεργαζόμαστε για να φτάσουμε στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Είμαστε σ’ ένα καράβι που ο καθένας προτείνει διαφορετική κατεύθυνση και στο τέλος δεν φτάνουμε πουθενά. Εξακολουθούμε να είμαστε στο πέλαγος χωρίς προορισμό.

Το χειρότερο όλων ότι ζούμε σ’ένα πελατειακό σύστημα, όπου το μόνο που μας ενδιαφέρει είναι το προσωπικό μας συμφέρον και αυτό της οικογένειάς μας, όχι το καλό του συνόλου. Έτσι, δεν ζητάμε από τους πολιτικούς το γενικό καλό και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται”.

ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Με μια παθιασμένη, ερωτική σχέση με το περιβάλλον, δεν μπορεί παρά να προβληματίζεται και ο ίδιος, από την κλιματική αλλαγή. Πού βρίσκεται σήμερα το θέμα στην Ελλάδα;

“Λογικά, όταν το σπίτι σου καίγεται -όπως συμβαίνει ακριβώς τώρα- δεν τρέχεις να προλάβεις την πλημμύρα που βλέπεις να έρχεται από μακριά. Κοιτάζεις πώς να σβήσεις τη φωτιά για να σωθείς. Να μην καείς ζωντανός. Κατά τη γνώμη μου, όμως, όταν σβήσεις τη φωτιά, θα πρέπει να αρχίσεις να σκέφτεσαι για αναχώματα. Να προετοιμάζεσαι για την πλημμύρα που πλησιάζει. Δυστυχώς, δεν γίνεται τίποτε από την πλευρά της πολιτείας. Την ώρα που μια σοβαρή μελέτη που έχει χρηματοδοτηθεί από την τράπεζα της Ελλάδας, αναφέρει ότι οι καταστροφές που θα προκαλέσει στην Ελλάδα η κλιματική αλλαγή, ανέρχεται σε 700 δις ευρώ.

Δεν είναι όμως μόνο το κόστος. Αν φτάσουμε στα κακά σενάρια απειλούμαστε με αφανισμό”.

Θα πρέπει να πούμε ότι ο κ. Δοξιάδης ήλθε στην Αυστραλία για να συμμετάσχει στο “The Australian Landscape Conference”, όπου ήταν από τους κύριους ομιλητές.

Με την ευκαιρία προσκαλέστηκε από την Ελληνική Κοινότητα και την “Πνευματική Εστία Ελληνίδων Μελβούρνης”, να δώσει διάλεξη με θέμα την Αρχιτεκτονική τοπίου και τον αστικό σχεδιασμό στην Ελλάδα σήμερα. Εντυπωσίασε με τις ιδέες που εξέφρασε, την τοποθέτησή του στα ζωτικής σημασίας θέματα που παρουσίασε, αλλά και την προσωπικότητά του.