Η συνεδρίαση της Ευρωομάδας (Eurogroup) στις 9 Μαΐου μπορεί να μην κατέληξε σε τελικά συμπεράσματα για τα μέτρα που πρέπει να λάβει η Ελλάδα για να της δοθεί το δάνειο από την Ε.Ε. και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), όμως πρόσφατες εξελίξεις, ιδιαίτερα μετά από τη συνάντηση των Υφυπουργών Οικονομικών την περασμένη εβδομάδα, οι οποίοι απαρτίζουν την Ομάδα Εργασίας της Ευρωομάδας, είναι ενθαρρυντικές για την Ελλάδα, πάντα όμως με την προϋπόθεση ότι θα εφαρμόσει τα μέτρα που έχουν συμφωνηθεί.
Τώρα γίνεται λόγος στα μέσα ενημέρωσης της Ελλάδας ότι η οικονομική βοήθεια, υπό τη μορφή νέου δανείου, μπορεί να κυμανθεί μεταξύ 9 και 11 δισεκατομμυρίων ευρώ, ποσό που είναι άθροισμα της δόσης που εκκρεμούσε από τον Νοέμβριο του 2015 και του δανείου που αναμενόταν να λάβει η Ελλάδα κατά το πρώτο τρίμηνο του 2016.
Αν το ποσό αυτό εγκριθεί από την Ευρωομάδα, η οποία θα ξανασυναντηθεί στις 24 Μαΐου στις Βρυξέλλες, η ελληνική κυβέρνηση θα είναι σε θέση να καλύψει τις ληξιπρόθεσμες οφειλές του δημοσίου, οι οποίες κυμαίνονται γύρω στα 6 δισεκατομμύρια ευρώ και παράλληλα να επενδύσει σε κάποια αναπτυξιακά προγράμματα, με στόχο την σταθεροποίηση της παραπαίουσας αγοράς, αποτέλεσμα της οποίας είναι το κλείσιμο μεγάλου αριθμού μικρομεσαίων επιχειρήσεων.
Αυτή είναι η θετική όψη του νέου δανείου. Η αρνητική είναι το συνεχώς αυξανόμενο χρέος της Ελλάδας, το οποίο ήδη υπερβαίνει το 170% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, το υψηλότερο ποσοστό στην Ε.Ε., γεγονός που δημιουργεί πολλά ερωτηματικά για τη δυνατότητα της αποπληρωμής του.
Το ΔΝΤ είχε εκφράσει την άποψη ότι απώτερος στόχος της ΕΕ, μετά από το παρόν πρόγραμμα στήριξης της ελληνικής οικονομίας, το οποίο προβλέπεται πως θα ολοκληρωθεί το 2018, θα πρέπει να είναι η ποσοτική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.
Η Γερμανία προβάλλει αντιρρήσεις στην εισήγηση αυτή του ΔΝΤ, και αντιπροτείνει παράταση του χρέους, και ίσως χαμηλότερα επιτόκια. Από την πλευρά του το ΔΝΤ απειλεί ότι θα αποσύρει τη συμμετοχή του στο πρόγραμμα της Ελλάδας αν δεν γίνει αποδεκτή η πρότασή του.
Στο σημείο αυτό ενδιαφέρον παρουσιάζει το ακόλουθο απόσπασμα πρόσφατου άρθρου της αμερικανικής εφημερίδας New York Times με τίτλο «Έφτασε η ώρα για να λήξει η ελληνική τραγωδία του χρέους»:
«Έφτασε η ώρα να βγούμε από τον φαύλο κύκλο και να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα: χωρίς ελάφρυνση του χρέους η ελληνική οικονομία δεν πρόκειται να ανακάμψει ποτέ, με επιπτώσεις για την Ευρωπαϊκή Ένωση… ».
Στο κύριο άρθρο της, η ίδια εφημερίδα κάνει αναφορά στις επιπτώσεις που είχαν στην ανεργία τα μέτρα λιτότητας που η ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε από τους διεθνείς πιστωτές της να πάρει τον περασμένο Ιούλιο. Επιπλέον, η εφημερίδα σημειώνει ότι η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε νέα μέτρα φόρων και περικοπών ύψους 5,4 δισεκατομμυρίων ευρώ, παρά το γεγονός ότι οι Έλληνες πολίτες είχαν βγει στους δρόμους διαμαρτυρόμενοι για τα επιπρόσθετα μέτρα λιτότητας.
ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΑΦΡΥΝΣΗ
ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΡΕΟΥΣ
Είναι σημαντικό, και θα έλεγα ευοίωνο σημείο για την Ελλάδα, το ότι ανώτατοι αξιωματούχοι της Ε.Ε. και της Ευρωομάδας έχουν πρόσφατα εκφράσει θετικές απόψεις για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.
Για παράδειγμα, ο Μάρτιν Σουλτς, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Η Ελλάδα χρειάζεται ελάφρυνση του χρέους. Δεν μπορούμε άλλο να κόβουμε μισθούς και συντάξεις. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η Ελλάδα μέσα στο 2015 έφτασε σε πρωτογενές πλεόνασμα».
Ακόμη πιο σημαντικές είναι οι ακόλουθες δηλώσεις του Γερούν Ντάισελμπλουμ, λόγω του γεγονότος ότι είναι ο επικεφαλής της Ευρωομάδας, η οποία συνεδρίασε στις 9 Μαΐου, και θα συνεδριάσει πάλι στις 24 Μαΐου.
Ακολουθούν κάποια σχετικά σχόλια του κ. Ντάισελμπλουμ:
«Αυτό που προτείνω από ‘δω και πέρα είναι να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε βραχυπρόθεσμα, τι μπορούμε να κάνουμε για την αναδιάρθρωση του χρέους, να αντικαταστήσουμε κάποια ακριβά δάνεια γρηγορότερα με κάποια φθηνά.
Δεύτερον, να δούμε τι θα κάνουμε στο τέλος του προγράμματος. Τρίτον, μακροπρόθεσμα να δούμε πώς μπορούμε να εγγυηθούμε ότι όλα θα παραμείνουν στη σωστή πορεία για τις επόμενες δεκαετίες. Φυσικά, αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο… Θα ήθελα στο επόμενο Eurogroup να έχω μια πλήρη και επίσημη συμφωνία σε όλα».
Η κυβέρνηση Τσίπρα θα κριθεί τελικά από την πιστή εφαρμογή του μνημονίου που έχει αποδεχθεί και υπογράψει. Κάθε αλλαγή πορείας, κάθε υπονόμευση των προτάσεων της Ευρωομάδας, θα ματαιώσει την προοπτική ανάκαμψης της οικονομίας, δεδομένου ότι η Ελλάδα δεν έχει τη δυνατότητα να ξεπεράσει τα προβλήματά της στηριζόμενη μόνο στις δικές της οικονομικές δυνάμεις.
Ως εκ τούτου, αποτελεί καλό οιωνό το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση φαίνεται να συνειδητοποιεί πως δεν υπάρχει άλλη επιλογή από το να δείξει πνεύμα συνεργασίας με τους Ευρωπαίους εταίρους της, για την αντιμετώπιση και την εν καιρώ υπέρβαση των μεγάλων οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει, τα οποία τους τελευταίους μήνες έχουν προξενήσει κοινωνικές αναστατώσεις.
Πρόσφατα, ο πρωθυπουργός, κ. Αλέξης Τσίπρας, έχει δώσει δείγματα ότι απαλλάσσεται από τις «αυταπάτες» που τον διακατείχαν στο παρελθόν, και φαίνεται ότι έχει αποδεχθεί πως δεν υπάρχει άλλη επιλογή για την Ελλάδα από το να συμπορευθεί με τα άλλα μέλη της Ευρωομάδας.
ΜΕΤΡΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΗΔΗ ΛΑΒΕΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ
Όλες οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ελλάδα τείνουν προς την εξαγωγή του συμπεράσματος ότι η κυβέρνηση έχει συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχει εναλλακτική έξοδος από την κρίση, όπως τονίζεται σε άρθρο της αθηναϊκής εφημερίδας Έθνος με τίτλο «Λύσεις στα προβλήματα των πολιτών», 15/5. Ακολουθεί σχετικό απόσπασμα:
«Ο μαραθώνιος για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης τελειώνει. Βασανιστικός για την κοινωνία και την οικονομία. Αλλά και ενεργοβόρος για την ίδια την κυβέρνηση. Το κυβερνητικό σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ απαλλαγμένο, πια, από το άγχος της καθημερινής σκληρής διαπραγμάτευσης, χωρίς την κινδυνολογία και την καταστροφολογία που τροφοδοτούσε τόσο η παράταση της παραλυτικής αβεβαιότητας όσο και οι πιέσεις για τη λήψη σκληρών μέτρων, καλείται να αποδείξει τι μπορεί να πραγματοποιήσει. Προς όφελος των πολιτών πρωτίστως».
Ήδη η Κυβέρνηση έχει εξαγγείλει μέτρα που μειώνουν τις συντάξεις, αυξάνουν τους φόρους, και ιδιαίτερα το κύριο μέρος του ΦΠΑ από 24% στο 25%, καθώς και αλλαγές στην υγεία, στην παιδεία, στις εργασιακές σχέσεις, και σε άλλες βασικές πτυχές της καθημερινής ζωής. Αυτό είναι ένα ελπιδοφόρο ξεκίνημα. Θα εξαρτηθεί από την πολιτική βούληση της κυβέρνησης, και από την συνειδητοποίηση των πολιτών ότι εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν σε ένα πρόβλημα των διαστάσεων και της διάρκειας που αντιμετωπίζει η Ελλάδα.
Το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία εμφάνισε συρρίκνωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος κατά 0,4% στο πρώτο τρίμηνο του 2016, και κατά 1,3% σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 2015, δυσχεραίνει ακόμη πιο πολύ το ήδη δύσκολο έργο της κυβέρνησης. Όμως, αυτό είναι το τίμημα που πρέπει να πληρώσει η χώρα, αν θέλει την αρωγή της Ε.Ε. για να επιτευχθεί η ανάκαμψη της οικονομίας από τα μέσα του 2018.
Συνήθως, διαφεύγει της προσοχής των πολιτών το γεγονός ότι μεσοπρόθεσμα οι θυσίες είναι αναπόφευκτες, αν στόχος είναι η μακροπρόθεσμη βελτίωση της οικονομίας.
Από την πλευρά του ο Έλληνας πρωθυπουργός θα πρέπει να αρχίσει να αποφεύγει τους πρόσφατους λαϊκισμούς του, και να αντικαταστήσει τους λεονταρισμούς του από τη θέση της Αντιπολίτευσης με έναν προσγειωμένο πραγματισμό, που να αναγνωρίζει την αδήριτη πραγματικότητα που αντιμετωπίζει η χώρα σε μια από τις πιο κρίσιμες περιόδους της σύγχρονης ιστορίας της.
Μόνο τότε θα μπορεί να χαρακτηρισθεί ως ηγέτης, με την κυριολεκτική έννοια της λέξης…