Η 9η Μαΐου έχει καθιερωθεί ως Ημέρα της Ευρώπης, γιατί στις 9 Μαΐου 1950 ο τότε Γάλλος Εξωτερικών, Ρομπέρ Σουμάν, κάλεσε την Γερμανία, την Γαλλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, να ενώσουν την παραγωγή τους σε άνθρακα και χάλυβα ως «το πρώτο συγκεκριμένο θεμέλιο μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας». Σημειωτέον ότι ο άνθρακας και ο χάλυβας την εποχή εκείνη ήταν οι βασικές πρώτες ύλες για την παραγωγή πολεμικών όπλων και οχημάτων.
Το σκεπτικό του Ρομπέρ Σουμάν ήταν ότι η οικονομική συνεργασία, εκτός από τα κοινά οικονομικά οφέλη, θα έφερνε πλησιέστερα χώρες της Ευρώπης οι οποίες στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους είχαν ενταχθεί σε αντιμαχόμενα στρατόπεδα, και έτσι θα δημιουργούσε και τις προϋποθέσεις για την αποφυγή μελλοντικών πολέμων.
Η εισήγηση του Ρομπέρ Σουμάν υλοποιήθηκε το 1951, με την υπογραφή, στο Παρίσι, της Συνθήκης από τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία, το Βέλγιο, την Ολλανδία και το Λουξεμβούργο.
Τα πρώτα έξι μέλη της Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα, αποφάσισαν να διευρύνουν την οικονομική τους συνεργασία, συστήνοντας την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, με την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης το 1958. Τον Ιανουάριο του 1981 η Ελλάδα έγινε το δέκατο μέλος της Ε.Ε.
Το 1985, η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη έθεσε ως στόχο της τη δημιουργία κοινής αγοράς, η οποία με την Συνθήκη του Μάαστριχτ το 1992, οδήγησε στη γένεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία σήμερα απαρτίζεται από 28 κράτη–μέλη, 19 από τα οποία έχουν υιοθετήσει το ευρώ ως το κοινό τους νόμισμα.
Μετά από την παρέλευση δεκαετιών και, παρά το γεγονός ότι η Ε.Ε. έχει χαρακτηρισθεί ως το μεγαλύτερο πείραμα ενοποίησης κρατών σε παγκόσμια κλίμακα, εκφράζονται απόψεις από υπεύθυνα πρόσωπα και διεθνείς φορείς ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος αποσύνθεσης.
Διάφοροι είναι οι λόγοι που οδηγούν σε αυτήν την εκτίμηση για την πιθανή, και για κάποιους επικείμενη, αποτυχία του μεγαλόπνοου αυτού ευρωπαϊκού εγχειρήματος, οι σημαντικότεροι από τους οποίους, κατά την άποψή μου, είναι οι ακόλουθοι:
* Η γήρανση του πληθυσμού.
* Οικονομική δυσπραγία κάποιων κρατών-μελών της.
* Το Brexit – πιθανή αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου.
* Φόβοι για την αλλοίωση της εθνικής ταυτότητας των πολιτών των κρατών-μελών της από τις προσφυγικές/μεταναστευτικές ροές και επεισόδια τρομοκρατίας.
* Οι δυσκολίες που προκαλεί σε κάποια κράτη-μέλη της Ευρωζώνης το κοινό νόμισμα Ευρώ.
ΘΑ ΑΝΤΕΞΕΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΣΤΙΣ ΠΙΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΔΕΧΕΤΑΙ;
Οπωσδήποτε, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα αν η Ε.Ε. θα μπορέσει να χειρισθεί επιτυχώς τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, ούτως ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί ως ενοποιητικός κρίκος στην Ευρώπη, καθώς και σημαντικός οικονομικός παράγοντας σε διεθνές επίπεδο.
Αξιοσημείωτη είναι η άποψη που εξέφρασε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ, στα τέλη του 2015: «Για το 2016 δεν έχω καμία ψευδαίσθηση. Πιστεύω ότι τα προβλήματα που είναι μπροστά μας είναι ολόιδια με αυτά που αφήνουμε πίσω μας στο τέλος του 2015».
Το δημογραφικό είναι ένα από τα μεγάλα προβλήματα της Ε.Ε. Σύμφωνα με πρόσφατα στατιστικά στοιχεία, υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός της το 2030 θα αποτελείται, ως επί το πλείστον, από άτομα άνω των 40 ετών. Μάλιστα, προβλέπεται ότι το 2030 θα υπάρξει έλλειψη ατόμων σε ηλικία εργασίας μέχρι περίπου 30 εκατομμύρια. Αυτή η εξέλιξη οφείλεται στον συνδυασμό του χαμηλού αριθμού γεννήσεων και της αυξανόμενης διάρκειας ζωής. Οι πρόσφατες ροές προσφύγων και μεταναστών από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, μπορούν να μετριάσουν αυτήν την εξέλιξη, ενδέχεται, όμως, να αλλοιώσουν την φυλετική και θρησκευτική σύσταση των κρατών-μελών της Ε.Ε.
Το γερμανικό περιοδικό «Spiegel», στην έκδοση της περασμένης εβδομάδας, φιλοξενεί άρθρο του υπουργού Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, με τίτλο «Παρακαλώ μη φύγετε». Στο άρθρο του αυτό, απευθύνει έκκληση σε άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να μην ακολουθήσουν το παράδειγμα του Ηνωμένου Βασιλείου, σε περίπτωση που στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου υπερισχύσει το «Ναι» στο ερώτημα αν το Ηνωμένο Βασίλειο (Η.Β.) πρέπει να αποχωρήσει από την Ε.Ε. ή όχι.
Ο κ. Σόιμπλε έθεσε και το ακόλουθο ερώτημα: «Για παράδειγμα, πώς θα αντιδράσει η Ολλανδία, που έχει πολύ στενούς δεσμούς με τη Βρετανία;».
Επιπροσθέτως, ο κ. Σόιμπλε επεκτάθηκε και στις οικονομικές επιπτώσεις από την πιθανή αποχώρηση του Η.Β. από την Ε.Ε., οι οποίες -κατά την άποψή του- θα επηρεάσουν αρνητικά και τις δύο πλευρές, ενώ θα παύσει να ισχύει η ελεύθερη διακίνηση πολιτών του Η.Β., καθώς και οι άνευ δασμών εμπορικές του συναλλαγές με την Ε.Ε.
Σε δημοσκόπηση που έγινε στο Η.Β. την περασμένη εβδομάδα, το 55% των πολιτών ήταν υπέρ της αποχώρησης από την Ε.Ε., σε σύγκριση με το 51% σε παρόμοια δημοσκόπηση τον περασμένο Απρίλιο. Με άλλα λόγια, το ρεύμα υπέρ της αποχώρησης αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που δείχνει ότι την ερχόμενη εβδομάδα το σκηνικό της Ε.Ε. ενδέχεται να αρχίσει να αλλάζει…
Σε δημοσίευμά της η αθηναϊκή εφημερίδα «Η Καθημερινή» (11/6/2016) αναφέρεται σε δήλωση του George Osborne, υπουργού Οικονομικών του Η.Β., ότι 400.000 συμπολίτες του κινδυνεύουν να χάσουν τις δουλειές τους σε δύο χρόνια στον τομέα των υπηρεσιών, σε περίπτωση που στο δημοψήφισμα της ερχόμενης εβδομάδας υπερισχύσει το Ναι για την αποχώρηση από την Ε.Ε. Ο τομέας των υπηρεσιών είναι ο μεγαλύτερος εργοδότης του Η.Β., με 25 εκατομμύρια υπαλλήλους.
Ο κ. Osborne εξέφρασε την ακόλουθη άποψη: «Απλούστατα, είναι ανειλικρινές να υποστηρίζει κανείς ότι δεν θα χαθούν οι δουλειές του κόσμου αν υπερισχύσει η ψήφος για έξοδο. Δεν μιλάμε για αριθμούς σε κάποιον ισολογισμό, αλλά για τις δουλειές των ανθρώπων. Το τίμημα είναι υπερβολικά υψηλό».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το 2016 θα αποτελέσει σταθμό στην ιστορία της Ε.Ε., δεδομένου ότι μια ισχυρή Ευρώπη για την Ελλάδα αποτελεί εχέγγυο για την υπέρβαση της οικονομικής της κρίσης, αφού τα δάνεια υπό τη μορφή των μνημονίων προέρχονται κυρίως από την Ε.Ε. και η αποδυνάμωσή της αρχικά από την αποχώρηση του Η.Β., και πιο μακρόχρονα και από άλλα κράτη-μέλη, θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στο απώτερο μέλλον και για την Ελλάδα.
Την περασμένη Κυριακή, 12 Ιουνίου, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Jacob Lew, χαρακτήρισε «καταστροφική για την παγκόσμια οικονομία» την έξοδο του Η.Β. από την Ε.Ε. και εξέφρασε την ακόλουθη άποψη:
«Είναι προς το καλύτερο συμφέρον της Ευρώπης, της Βρετανίας και της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά και για τη γεωπολιτική σταθερότητα, εάν η Βρετανία αποφασίσει να παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
ΤΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Σημαντικό ήταν και το πρόσφατο μήνυμα του προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Προκόπη Παυλόπουλου, για το υπό συζήτηση θέμα, αποσπάσματα από το οποίο ακολουθούν:
«Η «Ημέρα της Ευρώπης» που τιμάται στις 9 Μαΐου κάθε χρόνο, γιορτάζει την ειρήνη και την ενότητα στην Ευρώπη, με την ημερομηνία αυτή να σηματοδοτεί την επέτειο της ιστορικής «Διακήρυξης Σουμάν».
{…} «Η E.E., αυτός ο βασικός πυλώνας υπεράσπισης ιδίως της ειρήνης, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης στον Πλανήτη, βρίσκεται σήμερα μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσει επιτυχώς σύμφωνα με την ιστορία της και την προοπτική της».
Ο κ. Π. Παυλόπουλος δήλωσε ότι η Ελλάδα είναι αναπόσπαστο μέλος της Ε.Ε., δεδομένου ότι η συντριπτική πλειονότητα του λαού και των πολιτικών δυνάμεων της χώρας είναι υπέρ του ευρωπαϊκού της προσανατολισμού και ότι θα συμβάλλει ενεργώς, στο μέτρο που της αναλογεί, στον κοινό αγώνα για την υπέρβαση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ε.Ε.
Στο μήνυμά του, ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας εξέφρασε και την πεποίθησή του πως και τα άλλα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα παραμείνουν πιστά στο θεσμό της Ένωσης, καθ’ ότι η ευρωπαϊκή ιδιότητα συνεπάγεται όχι μόνο δικαιώματα, αλλά και αντίστοιχες υποχρεώσεις, για την υπεράσπιση του κοινού ευρωπαϊκού οράματος.
Είμαι της γνώμης, ότι στο μήνυμά του ο πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας εξέφρασε τις απόψεις όχι μόνο του ελληνικού λαού, αλλά και των πολιτών των άλλων κρατών-μελών της Ε.Ε.
Κλείνω την αναφορά αυτή, με την ελπίδα ότι η πλειονότητα των πολιτών του Ηνωμένου Βασιλείου θα συνειδητοποιήσει ότι η χώρα τους αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της Ευρώπης, γεγονός που είχε δείξει έμπρακτα, και με μεγάλες θυσίες, ως Μεγάλη Βρετανία, στους δύο Παγκόσμιους Πολέμους.
Δεδομένου ότι η Ε.Ε. συστάθηκε με απώτερο σκοπό την αποφυγή ενός ακόμη καταστροφικού Παγκόσμιου Πολέμου, καθιστά τη συμμετοχή του Η.Β. στην Ε.Ε. επιτακτική, όχι μόνο για οικονομικούς, αλλά και για ανθρωπιστικούς λόγους.