Το πανεπιστημιακό άσυλο δεν αναφέρεται ρητά στο ισχύον Σύνταγμα της Ελλάδας. Ως εκ τούτου, το 1982 καθιερώθηκε με τον νόμο 1268 για τη λειτουργία των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων (Α.Ε.Ι.).
Στο Άρθρο 2 του εν λόγω νόμου οριοθετείται η έννοια του Πανεπιστημιακού ασύλου, το οποίο καλύπτει όλους τους χώρους των Α.Ε.Ι., και συνίσταται στην απαγόρευση της επέμβασης αστυνομικών δυνάμεων στους εν λόγω χώρους χωρίς την πρόσκληση ή άδεια των πρυτανικών αρχών των Α.Ε.Ι.
Ο παραπάνω κανονισμός δεν ισχύει σε περιπτώσεις που σε χώρους των Α.Ε.Ι. διαπράττονται αξιόποινες πράξεις, οπότε οι αστυνομικές δυνάμεις μπορούν να επέμβουν και χωρίς την πρόσκληση ή άδεια των πανεπιστημιακών διοικητικών αρχών.
Ο νόμος 1268 του 1982 αποσκοπεί στην απρόσκοπτη διεξαγωγή της πανεπιστημιακής διδασκαλίας, την προστασία των πανεπιστημιακών ελευθεριών, και την αναγνώριση της πανεπιστημιακής αυτοτέλειας.
Αυτό σημαίνει πως όποιοι με οποιονδήποτε τρόπο, και ιδίως με την κατάληψη πανεπιστημιακών χώρων, παρεμποδίζουν την διεξαγωγή της επιστημονικής έρευνας και της ακαδημαϊκής διδασκαλίας, πρέπει συλλαμβάνονται από τις αστυνομικές δυνάμεις και να υφίστανται τις συνέπειες του σχετικού νόμου.
Ενόψει αυτών των διατάξεων του ισχύοντος νόμου 1268, η απραξία της Ελληνικής Κυβέρνησης κατά τη διάρκεια της δεκαήμερης κατάληψης του προαυλίου χώρου του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) και της Νομικής Σχολής από τους αναρχικούς του No Border Camp, δεν είναι μόνο ακατανόητη, αλλά και απαράδεκτη.
Η κατάληψη των προαναφερθέντων χώρων του πανεπιστημίου άρχισε στις 14 Ιουλίου και έληξε στις 24 Ιουλίου, μετά από την αδικαιολόγητα καθυστερημένη επέμβαση των αστυνομικών αρχών.
Στη συνέχεια θα αναφερθώ στην κάλυψη της επεισοδιακής αυτής περιόδου για το ΑΠΘ από μεγάλες εφημερίδες της Ελλάδας, καθώς και στις απόψεις δύο πανεπιστημιακών Καθηγητών, για την αδικαιολόγητη δεκαήμερη απραξία της Κυβέρνησης.
Ενόσω η κατάληψη της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου συνεχιζόταν, και οι καταληψίες προξενούσαν μεγάλες ζημιές, η αθηναϊκή εφημερίδα «Η Καθημερινή» έγραψε τα ακόλουθα στο Κύριο Άρθρο της με τίτλο: «Να επαναστατήσουν»: «Η εικόνα των ελληνικών πανεπιστημίων είναι στις περισσότερες περιπτώσεις τραγική. Δεν υπάρχει χώρα στον πολιτισμένο κόσμο που να προσομοιάζει στη δική μας κατάσταση. Μικρές μαφίες κάνουν κουμάντο και μετατρέπουν πανεπιστημιακά κτίρια σε κάμπινγκ αναρχικών, hotspots για μετανάστες, κέντρα διακίνησης ναρκωτικών, αποθήκες μολότοφ και ό,τι άλλο σκεφθούν. Οι Αρχές γνωρίζουν τα πάντα, αλλά προτιμούν να μην μπλέκουν. Οι πρυτάνεις ζητούν τη συνδρομή του κράτους, το οποίο κωφεύει, και αρνούνται, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, να… μπλέξουν», 18/7/16.
Στις 23 Ιουλίου, δηλαδή μια ημέρα πριν από τη λήξη της κατάληψης μέρους του πανεπιστημιακού χώρου από τους αναρχικούς, η εφημερίδα «Το Βήμα» δημοσίευσε την δημόσια δήλωση του Συμβουλίου του ΑΠΘ, μέρος της οποία ακολουθεί: «Τα δημόσια πανεπιστήμια είναι χώροι εκπαίδευσης και έρευνας και είναι υποχρέωση της Πολιτείας να τα προστατεύσει στην αποστολή τους. Η Πολιτεία δεν έχει καμία δικαιολογία για την ολιγωρία της…».
Η εφημερίδα «Έθνος», σε άρθρο της δύο ημέρες μετά τη σύλληψη των αναρχικών, περιγράφει τις ζημιές που προκάλεσαν στο πανεπιστήμιο κατά τη δεκαήμερη παράνομη παρουσία τους στο χώρο του. Ακολουθεί μέρος του άρθρου: «Δεκαπέντε παραβιασμένες και κατεστραμμένες πόρτες, εκατοντάδες συνθήματα και γκράφιτι σε εσωτερικούς και εξωτερικούς τοίχους, σε τζάμια, ανελκυστήρες, τουαλέτες, σκάλες, γραφεία και πίνακες διδασκαλίας, κλοπές υλικών και σκουπίδια, είναι ό,τι άφησαν πίσω οι «αλληλέγγυοι» των No Borders, που «απελευθέρωσαν» χθες τα ξημερώματα το κτίριο της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ έπειτα από κατάληψη δέκα ημερών.
Πέρα από το όποιο κόστος αποκατάστασης των ζημιών, μεγαλύτερη σημασία έχει η ηθική βλάβη που προκλήθηκε στο μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας, επεσήμανε στο «Έθνος» ο κοσμήτορας της Νομικής, Γεώργιος Δέλλιος, ο οποίος συντόνιζε χθες το έργο της καταμέτρησης. Ο ίδιος έκανε λόγο για καίρια προσβολή της υπόστασης του ΑΠΘ και της Νομικής Σχολής, που είναι απροσμέτρητη, ενώ δεν έκρυψε την ανησυχία του για πιθανή επανάληψη του ίδιου σκηνικού και στο μέλλον», 26/7/16.
ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΔΥΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ
Ακολουθεί μέρος από κείμενο του Καθηγητή Γιώργη Γιατρομανωλάκη, το οποίο δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 28/7/16 με τίτλο: «Αναίσχυντοι, απολίτιστοι, επικίνδυνοι». Οι παραπάνω χαρακτηρισμοί δεν αφορούν τους «ευγενείς» Έλληνες και ξένους εισβολείς στον χώρο του σεβαστού Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Αυτοί οι «ευγενείς» Έλληνες και ξένοι «αντιεξουσιαστές», με εξουσία τη φασιστική παρανομία, είναι πέρα από χαρακτηρισμούς. Ίσως ο χαρακτηρισμός «απόλυτο φασισταριό» κάπως να τους προσδιορίζει.
{… }Αυτά που διέπραξαν αυτοί οι «ευγενείς» φασίστες μέσα στο ΑΠΘ περιγράφονται με πόνο αλλά και οργή από τη διοίκηση του Πανεπιστημίου. Οι πρυτανικές αρχές είχαν προειδοποιήσει. Είχαν παρακαλέσει να γίνει το αυτονόητο: να προστατευτεί το ΑΠΘ, η περιουσία του ελληνικού λαού. Δεν ακούστηκαν. Τώρα περιγράφουν απλά την ατίμωση του ΑΠΘ. Και καταλογίζονται οι ευθύνες συνοπτικά. Δυστυχώς η Ελληνική Πολιτεία ανέχθηκε την επιβολή αυτή και άφησε το πανεπιστήμιο μόνο του».
Ακολουθούν αποσπάσματα από εκτενές δημοσίευμα του κ. Νικολάου Μπιτζιλέκη, Καθηγητή Ποινικού Δικαίου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, με τίτλο «Η ευθύνη για τα γεγονότα στο ΑΠΘ» που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα «Καθημερινή» (1/8/16).
«Το ΑΠΘ, και ειδικότερα το κτίριο της Νομικής Σχολής, υπέστη προσφάτως μια αυθαίρετη επί δεκαήμερο κατάληψη και αναστολή λειτουργίας του και μαζί εκτεταμένες φθορές, για την αποκατάσταση των οποίων θα απαιτηθούν σοβαρά χρηματικά ποσά, ιδίως σε μια περίοδο που το Πανεπιστήμιο αδυνατεί να ικανοποιήσει τις στοιχειώδεις οικονομικές του ανάγκες.
{… }Η πρώτη κατεύθυνση αναζήτησης των ευθυνών αφορά εκείνους που κατέλαβαν αυθαιρέτως τους χώρους του Πανεπιστημίου και προέβησαν σε φθορές. Πρόκειται για άτομα του λεγόμενου «No Borders Camp», τα περισσότερα από το εξωτερικό και από ευρωπαϊκές χώρες, όπου ανάλογα επεισόδια θα είχαν κατασταλεί εν τη γενέσει τους. Στη χώρα μας συνήθως θα ακολουθηθεί εκ των υστέρων η γνωστή διαδικασία: Η εισαγγελική αρχή θα κάνει μια προκαταρκτική εξέταση ή θα ασκήσει ενδεχομένως και ποινική δίωξη κατ’ αγνώστων για παραβίαση οικιακού ασύλου και συγκεκριμένες φθορές, και αφού θα ερευνήσει στοιχειωδώς την υπόθεση, μη μπορώντας να εντοπίσει τους υπαίτιους, στον βαθμό που δεν υπήρξαν επ’ αυτοφώρω συλλήψεις, θα κλείσει την υπόθεση, αρχειοθετώντας την.
{… } Πιο σοβαρή όμως είναι η διερεύνηση των ευθυνών προς την κατεύθυνση των προσώπων εκείνων που θα μπορούσαν να αποτρέψουν μια τέτοια κατάσταση και/ή να φροντίσουν για την έγκαιρη και αποτελεσματική δίωξη των υπαιτίων των καταστροφών.
{… }Από ό,τι δείχνουν τα πράγματα, δεν φαίνεται πάντως να υπήρξε εδώ κάποια ολιγωρία των πανεπιστημιακών αρχών, καθώς αυτές αρνήθηκαν ορθώς να δώσουν άδεια στους καταληψίες, έλαβαν τα όποια μπορούσαν προληπτικά μέτρα προστασίας των εγκαταστάσεων, ενώ ενημέρωσαν τις αρμόδιες δημόσιες αρχές και ζήτησαν από αυτές έννομη προστασία.
Η δεύτερη κατηγορία προσώπων που μπορεί να έχει ευθύνη για τα γεγονότα αυτά είναι οι αρμόδιες δημόσιες αρχές, στις οποίες απευθύνθηκε το Πανεπιστήμιο, ζητώντας προστασία. Πρόκειται για τα αρμόδια εισαγγελικά και αστυνομικά όργανα. Εδώ δύο τινά μπορεί να έχουν συμβεί: Ή ο αρμόδιος εισαγγελέας παρέλειψε να δώσει εντολή στις αρμόδιες αστυνομικές αρχές να επέμβουν και να αποτρέψουν την κατάληψη των κτιρίων και των όποιων καταστροφών ή οι αρμόδιες αστυνομικές αρχές, ενώ έλαβαν σχετική εισαγγελική εντολή, δεν υπάκουσαν σε αυτήν αλλά στους πολιτικούς προϊσταμένους τους. Και η μια και η άλλη, όμως, περίπτωση είναι παράνομη και μάλιστα αξιόποινη».
Ο κ. Ν. Μπιτζιλέκης κλείνει το άρθρο του επιρρίπτοντας την ευθύνη για το ό,τι έγινε στο ΑΠΘ στην πολιτική ηγεσία, η οποία καλείται να απαντήσει στο ερώτημα ποια προστασία παρέχει στα δημόσια πανεπιστήμια και στην ακαδημαϊκή κοινότητα.
Ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, κ. Αλέξης Τσίπρας, οφείλει πολλές εξηγήσεις στον ελληνικό λαό για την ολιγωρία, ή ανικανότητα της Κυβέρνησής του, να λάβει εγκαίρως τα αναγκαία μέτρα για την απομάκρυνση των τρομοκρατών από το χώρο του ΑΠΘ, πριν να βεβηλώσουν περαιτέρω το χώρο του, και να προξενήσουν μεγάλες ζημιές.