Την περασμένη Παρασκευή, 7 Απριλίου, στο πλαίσιο συνεδρίασης των Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης, που έγινε στην Βαλέτα, πρωτεύουσα της Μάλτας, μεταξύ των άλλων θεμάτων συζητήθηκε και το θέμα των μεταρρυθμίσεων που οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, απαιτούν να κάνει η Ελλάδα στο πλαίσιο του τρίτου μνημονίου.

Δεδομένου ότι το θέμα αυτό υπήρξε αντικείμενο έντονων συζητήσεων, αλλά και αντιπαραθέσεων, μεταξύ των εκπροσώπων της Ευρωζώνης, του ΔΝΤ και της Ελλάδας από τις αρχές του 2017, η ανακοίνωση για την επίτευξη της συμφωνίας, και οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνει η Ελληνική Κυβέρνηση, αποτελούν αντικείμενο επισταμένης μελέτης και αξιολόγησης από πολλούς φορείς.

Είμαι της γνώμης πως στην αξιολόγηση της εν λόγω συμφωνίας θα βοηθήσει η πρόσφατη αναφορά του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ) της Ελλάδας στις 10 προκλήσεις που πρέπει, όπως αναφέρει, να αντιμετωπιστούν στο πλαίσιο κατάρτισης μιας εθνικής στρατηγικής ανάπτυξης. Και αυτό γιατί ο ΣΕΒ επισημαίνει ότι μια εθνική στρατηγική ανάπτυξης θα πρέπει να καταρτίζεται όχι μόνο από την κυβέρνηση, αλλά και με τη συνδρομή της ιδιωτικής οικονομίας.

Οι δέκα προκλήσεις που προσδιόρισε ο ΣΕΒ είναι οι ακόλουθες:

1. Μείωση της ανεργίας.

2. Μεταρρυθμίσεις φιλικές προς τις επιχειρηματικές πρωτοβουλίες.

3. Προσέλκυση ξένων άμεσων επενδύσεων.

4. Ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των επενδύσεων.

5. Επενδυτικά κίνητρα και άρση αντικινήτρων για επενδύσεις.

6. Εγκατάσταση στη χώρα διεθνώς ανταγωνιστικών επιχειρήσεων με εξαγωγικό προσανατολισμό.

7. Εξάλειψη θεσμικών στρεβλώσεων που δεν αφήνουν τις επιχειρήσεις να μεγαλώσουν.

8. Επανακατάρτιση και επανεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού.

9. Αποκρατικοποιήσεις για αύξηση της παραγωγικότητας.

10. Άρση εμποδίων για ενίσχυση της εξωστρέφειας, δηλαδή του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος εξαγωγικών επιχειρήσεων.

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΛΤΑΣ

Από την πλευρά της Ελληνικής Κυβέρνησης ο Υπουργός Οικονομικών, κ. Ευκλείδης Τσακαλώτος, αναφερόμενος στην αποδοχή μέτρων ύψους 3,6 δισεκατομμυρίων ευρώ, δήλωσε πως στη συμφωνία υπάρχουν μέτρα που θα στεναχωρήσουν όχι τόσο την διαπραγματευτική ομάδα – με άλλα λόγια την Κυβέρνηση – αλλά τον ελληνικό λαό, αναγνωρίζοντας πως στη συμφωνία υπάρχουν συμβιβασμοί και πράγματα που δεν μας ικανοποιούν, αλλά όπως είπε «αυτό είναι στη φύση της κάθε συμφωνίας».

Πράγματι, η συμφωνία είναι δύσκολη, καθώς ο λογαριασμός για τη λήψη μέτρων που θα κληθεί να πληρώσει ο ελληνικός λαός στα επόμενα χρόνια θα είναι όντως βαρύς, καθώς ανέρχεται σε 3,6 δισεκατομμύρια Ευρώ, ποσό που αποτελεί 2% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) της Ελλάδας.

Το 1% των μέτρων, που αντιστοιχεί με 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ, θα επιτευχθεί με μειώσεις στις συντάξεις, και θα τεθεί σε εφαρμογή του 2019, ενώ δεύτερο μέτρο του 1% του ΑΕΠ θα προέλθει από αυξήσεις στην φορολογία, με τη μείωση του αφορολόγητου ποσού από τα 8.600 ευρώ ετησίως στα 5.500 ευρώ ετησίως, το οποίο θα αρχίσει από το 2020.

Σημειωτέον πως αν η ελληνική οικονομία το 2018 δεν σημειώσει το πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ που έχουν καθορίσει η Ευρωζώνη και το ΔΝΤ, τότε τα μέτρα που πρέπει να λάβει η Ελλάδα για το 2019 και το 2020, όπως αναφέρονται στην παραπάνω παράγραφο, θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή το 2019, με άλλα λόγια σε μία, και όχι σε δύο δόσεις.

Αυτό το μέρος της συμφωνίας σημαίνει πως το 2018 προδιαγράφεται ως ιδιαίτερο δύσκολο έτος για τον ελληνικό λαό, αφού από τη μια θα μειωθούν οι συντάξεις, ενώ από την άλλη θα αυξηθεί η φορολογία.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ακόλουθη παράγραφος του άρθρου με τίτλο «Μόλις κλείσει η συμφωνία, επιστροφή στον ακραίο λαϊκισμό» της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα» (10/4/17): «Η κυβέρνηση Τσίπρα συμφώνησε με τους πιστωτές μέτρα λιτότητας ύψους 3,6 δισ. ευρώ με το κόψιμο των συντάξεων και του αφορολογήτου, αλλά κατάφερε να πετύχει αυτά να τα εφαρμόσει η επόμενη κυβέρνηση -μάλλον του Μητσοτάκη- και να υποστεί εκείνη το πολιτικό κόστος. Τουλάχιστον έτσι ελπίζουν ο Τσίπρας και η παρέα του, ότι δηλαδή γι’ αυτά που συμφωνεί αυτός σήμερα οι πολίτες θα βρίζουν τον Μητσοτάκη αύριο».

Σύμφωνα με την παραπάνω παράγραφο, δεδομένου ότι τα νέα μέτρα θα αρχίσουν να ισχύουν μετά από τις επόμενες εκλογές που θα γίνουν κατά τα τέλη του 2018 ή τις αρχές του 2019, και σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις η Αξιωματική Αντιπολίτευση αναμένεται να κερδίσει τις εκλογές, η οργή του ελληνικού λαού θα στραφεί κατά της νέας κυβέρνησης που θα είναι υποχρεωμένη να εφαρμόσει τα μέτρα, παρά το γεγονός ότι τα συμφώνησε η προηγούμενη κυβέρνηση.

ΜΕΓΑΛΟ ΤΟ ΠΛΗΓΜΑ ΣΤΟΥΣ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΥΣ ΚΑΙ ΧΑΜΗΛΟΜΙΣΘΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ

Αποτελεί ιδεολογικό παράδοξο το γεγονός ότι κάποια από τα μέτρα που η Ελληνική Κυβέρνηση συμφώνησε να εφαρμόσει στα επόμενα χρόνια θα πλήξουν σε μεγαλύτερο βαθμό τους συνταξιούχους και τους χαμηλόμισθους εργαζόμενους, οι οποίοι εκτός από το ότι είναι τα πιο ευάλωτα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, αποτελούν και την εκλογική βάση του ΣΥΡΙΖΑ. 

Αναφορικά με το θέμα αυτό βρίσκω ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα την ακόλουθη παράγραφο από το άρθρο με τίτλο «Νέοι φόροι-φωτιά ακόμη και για εισοδήματα 500-700 ευρώ» της Μαρίας Βουργάνα, εφημερίδα Ημερησία, 9/4/17: «Οι συνταξιούχοι θα είναι οι πρώτοι που θα γευτούν το πικρό ποτήρι των νέων μέτρων που συμφώνησε η κυβέρνηση με τους θεσμούς, με τη μείωση των συντάξεών τους το 2019 κατά 1,8 δισ. ευρώ. Ένα χρόνο μετά, το 2020, θα δουν τα εισοδήματά τους να συρρικνώνονται ακόμη περισσότερο με τη δραστική περικοπή του αφορολογήτου ορίου από τις 8.636 ευρώ που ισχύει σήμερα για όσους δεν έχουν παιδιά στην περιοχή των 5.500 έως 5.900 ευρώ. Το ίδιο θα συμβεί και για τους μισθωτούς».

Σε 4 εκατομμύρια υπολογίζονται θα είναι οι συνταξιούχοι και οι μισθωτοί το 2020, οι αποδοχές των οποίων θα κυμαίνονται μεταξύ των 7.000 – 9.000 ευρώ τον χρόνο ή 500 – 750 ευρώ τον μήνα. Υπολογίζεται πως τα άτομα αυτά θα χάσουν πάνω από έναν μισθό ή μια σύνταξη τον χρόνο, ποσό σημαντικό, δεδομένου ότι ήδη δυσκολεύονται να ικανοποιήσουν τις βασικές τους ανάγκες.

Μέχρι στιγμής πολλές είναι οι λεπτομέρειες της συμφωνίας της Ελληνικής Κυβέρνησης με τους θεσμούς. Ευρεία είναι η αντίληψη ότι η συμφωνία της Μάλτας αφήνει πολλές ασάφειες, οι οποίες πρέπει να διευκρινιστούν, πριν από τη λήψη των συγκεκριμένων μέτρων. Εξάλλου γι’ αυτόν το λόγο θα επιστρέψει το τεχνικό κλιμάκιο των θεσμών στην Αθήνα κατά τα τέλη του Απριλίου. Μια τέτοια ασάφεια είναι πώς ακριβώς θα γίνουν οι περικοπές στις συντάξεις, για να εξασφαλισθεί η επιδιωκόμενη εξοικονόμηση των 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ. Το πολιτικό κόστος στην Κυβέρνηση, και το κοινωνικό πρόβλημα στην Ελλάδα θα είναι τεράστιο, δεδομένου ότι οικονομολόγοι υπολογίζουν πως κάποιες συντάξεις μπορεί να μειωθούν μέχρι 39%.

Μια άλλη αβεβαιότητα είναι η επίτευξη του στόχου αύξησης των πρωτογενών πλεονασμάτων κατά 3,5% στα επόμενα χρόνια για να βγει η ελληνική οικονομία από την ύφεση των τελευταίων χρόνων, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την αποφυγή ενός τέταρτου μνημονίου. Γιατί θα ήταν τραγική ειρωνεία η σύναψη ενός νέου μνημονίου, ενόψει της δήλωσης του κ. Αλέξη Τσίπρα πριν από τις εκλογές του 2015 ότι θα έσχιζε τα μνημόνια.

Ο Άγγελος Κωβαίος, στο άρθρο του με τίτλο «Το ντιλ της Μάλτας σπρώχνει σε εκλογές», Το Βήμα, 9/4/17, συνοψίζει ως ακολούθως το δίλημμα του Πρωθυπουργού: 

«Πάντως τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί για μειώσεις συντάξεων κατά 1,8 δισ. ευρώ το 2019 και φορολογικές επιβαρύνσεις άλλων 1,8 δισ. ευρώ από το 2020 φαίνεται ότι εγκλωβίζουν την ελληνική κυβέρνηση σε μια αναγκαστική προσφυγή στις κάλπες πριν από τη λήξη της θητείας της καθώς ο Αλ. Τσίπρας δεν θα μπορεί να πάει σε εκλογές με το… τσεκούρι των περικοπών στο χέρι». 

Το συμπέρασμα, που κατά τη γνώμη μου εξάγεται από τη συμφωνία της Μάλτας είναι ότι ενώ από τη μια δίνει στην Ελληνική Κυβέρνηση τη δυνατότητα να επικεντρωθεί σε συγκεκριμένα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, από την άλλη εντείνει τα οικονομικά προβλήματα των πιο ευάλωτων κοινωνικών ομάδων της Ελλάδας, συγκεκριμένα των συνταξιούχων και των χαμηλόμισθων εργαζομένων, με τις μειώσεις στις συντάξεις και τη μείωση του αφορολόγητου εισοδήματος αντίστοιχα.