ΣΕ ένα ταξίδι στην άκρη του θανάτου θα αναφερθώ σήμερα…

ΣΤΟ μυθιστόρημα του Άρη Αλεξάνδρου, που φέρει το τίτλο «Το κιβώτιο», αφιερώνω τη στήλη…

ΣΤΗΝ πορεία ενός κιβωτίου, με έγγραφα ντοκουμέντα και εντολές του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού τον Ιούλιο και Αύγουστο του 1949…

ΕΝΟΣ κιβωτίου, το οποίο συνόδευαν 39 επιλεγμένα, αφοσιωμένα και παρασημοφορημένα μέλη του κόμματος, κατά τη διάρκεια της οδυνηρής και τραγικής διαδρομής του…

ΜΙΑΣ διαδρομής, στην απεραντοσύνη του εφιάλτη, που στοίχισε τη ζωή 38 εξ αυτών, οι περισσότεροι των οποίων, ακολουθώντας πιστά τις διαταγές του Αρχηγείου, είτε αυτοκτόνησαν είτε εκτελέσθηκαν είτε σκοτώθηκαν από δικούς τους ανθρώπους…

ΤΕΛΙΚΑ, ο επιζών παρέδωσε το κιβώτιο στους παραλήπτες του, για να διαπιστώσουν οι τελευταίοι, όταν μετά από πολλές προσπάθειες κατάφεραν να το ανοίξουν, ότι ήταν άδειο…

Ο Αλεξάνδρου, άρχισε να γράφει «Το κιβώτιο» στην Αθήνα το 1966 και το τελείωσε στο Παρίσι το 1972, όπου είχε καταφύγει μετά το πραξικόπημα των συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου 1967…

Ο συγγραφέας αρχίζει την αφήγησή του, αναφερόμενος με κάθε λεπτομέρεια στην πορεία, όχι μόνο του κιβωτίου, αλλά και της δικής του αγωνιστικής ζωής, γράφοντας μέσα από φυλακή που κρατείται, σε έναν ανακριτή…

Ο ανακριτής προσπαθούσε να μάθει από τον μόνο επιζώντα, ποιος αφαίρεσε κατά τη διάρκεια της διαδρομής τα έγγραφα του Γενικού Αρχηγείου από το κιβώτιο και ο ανακρινόμενος, εξιστορώντας λεπτό προς λεπτό ότι γνώριζε του έγραφε πως δεν ξέρει…

Η ανάκριση άρχισε στις 15 Σεπτέμβρη του 1949, 15 μέρες δηλαδή μετά τη λήξη του εμφυλίου και διήρκεσε μέχρι τις 15 Νοέμβρη…

Ο Αλεξάνδρου, συμπυκνώνοντας τον αφηγηματικό χρόνο σε ένα δίμηνο και χρησιμοποιώντας συμβολικά το άδειο κιβώτιο, προσπαθεί να καταδείξει, ότι ο εμφύλιος, που στοίχισε τη ζωή δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων και ταλαιπώρησε την Ελλάδα πάνω από τρεις δεκαετίες έγινε για το τίποτα…

ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΟΣ στη κουλτούρα και συμπεριφορά, όχι μόνο των ηγετικών στελεχών (του ΚΚΕ, προφανώς), αλλά και σε όσους έλαβαν μέρος στη μεταφορά του κιβωτίου…

ΤΟ Γενικό Αρχηγείο επινόησε την ιδέα της μεταφοράς των ανύπαρκτων εγγράφων για να καταδείξει σε όλους, ότι η έκβαση της νίκης θα εξαρτηθεί από τον αν έφταναν στον προορισμό τους και οι συμμετάσχοντες για τους ίδιους λόγους «δέχθηκαν» να αυτοκτονήσουν εθελοντικά…

ΚΑΙ αυτά έλαβαν χώρα σε μια χρονική στιγμή, που όλα έδειχναν ότι ο Δημοκρατικός Στρατός, όχι μόνο είχε χάσει τον πόλεμο, αλλά είχε ηττηθεί κατά κράτος…

ΩΣ εκ τούτου, ο υποψιασμένος αναγνώστης, που γνωρίζει έστω και τα βασικά γύρω από την εποχή, μπορεί να συνάγει εύκολα το συμπέρασμα ότι το Γενικό Αρχηγείο επινόησε την αποστολή του άδειου κιβωτίου, για να αποποιηθεί των ευθυνών του για τη συντριβή και να τις «φορτώσει» σε πλάτες άλλων…

ΟΙ ευθύνες θα βάραιναν τους «προδότες» που έδωσαν τα πολύτιμα ντοκουμέντα στον εχθρό, ο οποίος και τα χρησιμοποίησε για να χτυπήσει τους αγωνιστές πισώπλατα και να κερδίσει τον πόλεμο…

ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, ο τρόπος που έχει γραφεί «Το κιβώτιο» αφήνει ορθάνοιχτη την πόρτα στους αναγνώστες να δώσουν τη δική τους ερμηνεία για τους λόγους που το Γενικό Αρχηγείο θυσίασε 38 επίλεκτους και αφοσιωμένους αγωνιστές για μια επικίνδυνη αποστολή που είχε σχεδιαστεί να αποτύχει…

ΜΙΑ από τις ευκολότερες και πιο συνηθισμένες ερμηνείες είναι πως έκαναν ό,τι έκαναν, για να βρίσκονται σε δουλειά και να δείχνουν στους ανώτερους τους, ότι κάνουν το καλύτερο που μπορούν για την επιτυχία του αγώνα…

ΑΛΛΩΣΤΕ, κατά τη διάρκεια της ανάκρισής του, ο ανακρινόμενος αναφέρθηκε και σε πολλά άλλα περιστατικά, που δείχνουν ότι πολλά πράγματα που γίνονταν στερούνταν λογικής και γίνονταν για να δικαιολογούν την «δράση» τους τα ανώτερα, επιτελικά στελέχη του κόμματος…

ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ, μάλιστα, σε ένα τέτοιο περιστατικό, που έλαβε χώρα αμέσως μετά την απόσπασή του από το Γενικό Αρχηγείο στην πόλη Ν απ’ όπου και θα συμμετείχε στην αποστολή του κιβωτίου στην πόλη Κ…

ΦΤΑΝΟΝΤΑΣ εκεί, όταν ο διοικητής της μονάδας πληροφορήθηκε ότι όταν ήταν εξόριστος στην Ικαρία έφτιαχνε τα ρολόγια των φυλακισμένων, τον ρώτησε αν μπορεί να φτιάξει και το ρολόι του χωριού που είχε χτυπηθεί στον τελευταίο βομβαρδισμό των αντιδραστικών…

ΔΕΧΘΗΚΕ να δοκιμάσει να φτιάξει το ρολόι, αλλά η επισκευή δεν μπορούσε να αρχίσει πριν τα μέλη του κόμματος αποφασίσουν αν συνέφερε το κόμμα να φτιαχτεί το ρολόι ή έπρεπε να παραμείνει χαλασμένο…

ΑΠΟ την μια πλευρά, ήταν αυτοί που πίστευαν, ότι το ρολόι πρέπει να επισκευαστεί για να καταλάβουν οι πολίτες ότι το κόμμα τα πάντα μπορεί να επισκευάσει, ακόμα και σε καιρό πολέμου και, από την άλλη, η πλευρά που πρότεινε να μην επισκευαστεί για να κατανοήσει ο λαός τις καταστροφές που επιφέρουν στη χώρα οι αντιδραστικοί…

Ο διοικητής τον διέταξε, τελικά, να επισκευάσει το ρολόι, αλλά ο ίδιος, όταν ανέβηκε στο καμπαναριό και διαπίστωσε ότι η ζημιά ήταν ασήμαντη, αντί να το επισκευάσει το αποχάλασε, για να μη βρει τον μπελά του από τους διαφωνούντες…

ΣΤΟΝ διοικητή είπε ότι το μόνο που μπορεί να γίνει για να δείξουμε στον κόσμο ότι το κόμμα κατάφερε να φτιάξει και το χαλασμένο ρολόι, είναι να στέλνουμε δύο στρατιώτες στο καμπαναριό, καθ’ όλη τη διάρκεια του 24ωρου και κάθε 30 δευτερόλεπτα να μετακινούν τους λεπτοδείκτες ώστε ο κόσμος να πειστεί ότι το ρολόι δουλεύει κανονικά…

ΕΤΣΙ και έγινε. Κάθε τετράωρο ανέβαιναν στο καμπαναριό δύο αφοσιωμένοι σύντροφοι και μετακινούσαν τους λεπτοδείκτες, μέχρι να τους αντικαταστήσει η επόμενη βάρδια…

ΕΠΕΙΔΗ, όμως, μια βάρδια δεν έκανε σωστά τη δουλειά της και αργούσε κανένα δίλεπτο να μετακινήσει τους δείκτες, ο διοικητής έδωσε εντολή να παρακολουθούν τους λεπτοδείκτες από το απέναντι σπίτι δύο άλλοι σύντροφοι και αλίμονο σε αυτούς που θα συλλαμβάνονταν να μην εκτελούν τις εντολές του κόμματος…

ΣΤΗ συνέχεια, εξήγησε στον ανακριτή του ότι επιλέχθηκαν από το Γενικό Αρχηγείο οι καλύτεροι και πιο αφοσιωμένοι σύντροφοι για να αναλάβουν τη μεταφορά του κιβωτίου από την πόλη Ν στην πόλη Κ και ότι όλοι οι προτεινόμενοι δέχτηκαν «εθελοντικά» να συμμετέχουν στην ομάδα αυτοκτονίας…

ΣΕ κανένα σημείο της απολογίας του στον ανακριτή δεν ανέφερε ότι όσοι δεν προσφέρονταν για εθελοντές θα τους έστελναν στο εκτελεστικό απόσπασμα…

ΑΥΤΟ το συμπεραίνει εύκολα ο αναγνώστης, μετά την εκτέλεση πέντε επιλεγμένων από το Γενικό Αρχηγείο, πριν ξεκινήσει η μεταφορά του κιβωτίου και από τις επιτόπιες εκτελέσεις και «εθελοντικές» αυτοκτονίες των 38 από τους 39 συνοδούς…

ΜΕΧΡΙ και ο επικεφαλής ταγματάρχης της ομάδας που μετέφερε το κιβώτιο αυτοκτόνησε «εθελοντικά» παίρνοντας κυάνιο, όταν 8 από τους τελευταίους επιζήσαντες (όλοι κατώτεροί του σε αξιώματα) τον δίκασαν και τον καταδίκασαν εις θάνατον για τον τρόπο με τον οποίο εκτελούσε τα καθήκοντά του…

ΕΠΕΙΔΗ λατρευόταν υπέρμετρα η αφοσίωση στο κόμμα και επιβραβευόταν ο τυφλός φανατισμός, όποιος κατηγορείτο από ανώτερό του ή σύντροφό του ως προδότης ή συνεργάτης των αντιδραστικών, δεν γλίτωνε το εκτελεστικό απόσπασμα…

ΕΔΩ, βέβαια, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε, για άλλη μια φορά, ότι δεν πρόκειται για πραγματική ιστορία, αλλά για ένα μυθιστόρημα…

ΕΝΑ μυθιστόρημα, όμως, που έχει γραφεί πριν 45 χρόνια από έναν αριστερό άνθρωπο που σε ηλικία 19 χρόνων και λίγο μετά την είσοδο των Γερμανών, μαζί με άλλους νεαρούς φίλους του προσχωρούν στην νεοσύστατη κομμουνιστική νεολαία…

ΕΝΑ χρόνο μετά, την εγκαταλείπει γιατί διαφωνούσε με τον κυνισμό της. Στη συνέχεια, αν και ανένταχτος, μετέχει στις αντιστασιακές εκδηλώσεις του 1943 στην Αθήνα που είχαν πολλούς νεκρούς…

ΣΤΑ Δεκεμβριανά δεν συμμετείχε, αλλά συλλαμβάνεται από τους Άγγλους και στέλνεται στην Ελ Ντάμπα, απ’ όπου και απολύθηκε το 1945. Τον Ιούλιο του 1948 συλλαμβάνεται, εξορίζεται στο Μούδρο, έπειτα στο Μακρονήσι και τον Άγιο Ευστράτιο από όπου και απολύθηκε το 1951…

ΤΟΝ Νοέμβριο του 1952, παραπέμπεται σε δίκη ως ανυπότακτος και καταδικάζεται γιατί αρνείται να διαχωρίσει τη θέση του. Τελικά, αφέθηκε ελεύθερος τον Αύγουστο του 1958…

ΣΤΟ ενδιάμεσο εκδίδει τη δεύτερη ποιητική του συλλογή με τίτλο «Άγονη Γραμμή», όπου και διαπιστώνεται η έντονη άρνησή του με την νοοτροπία της αριστεράς…

Ο Άρης Αλεξάνδρου (πραγματικό όνομα Αριστοτέλης Βασιλειάδης) είναι από τους πρώτους αριστερούς λογοτέχνες που άσκησε έντονη κριτική στην Αριστερά, σε μια εποχή που η τότε Σοβιετική Ένωση μεσουρανούσε και οι σοσιαλιστικές χώρες θεωρούνταν ακόμα επίγειοι σοσιαλιστικοί παράδεισοι από τη συντριπτική πλειοψηφία των αριστερών…

«ΤΟ κιβώτιο», που -όπως προανέφερα- άρχισε να γράφεται το 1966, όταν η «Σοβιετική φοβέρα και η αριστερή σκλαβιά» τρόμαζε ακόμα και τους πιο πρωτοπόρους και τολμηρούς αριστερούς διανοούμενους…

Ο Αλεξάνδρου, ο οποίος γεννήθηκε το 1922 στο τότε Λένινγκραντ, από πατέρα Έλληνα που είχε μεταναστεύσει εκεί από την Τραπεζούντα και μητέρα Ρωσίδα εσθονικής καταγωγής, ήταν ένα από τους ελάχιστους που δεν έσκυψε ποτέ το κεφάλι…

ΘΕΩΡΩ, ότι «Το κιβώτιο», είναι ένα από τα κορυφαία βιβλία της ελληνικής λογοτεχνίας, γι’ αυτό και προτείνω ιδιαίτερα στους τολμηρούς αριστερούς, να το διαβάσουν. Δεν θα χάσουν…