Το περασμένο Σάββατο κατατέθηκε στη Βουλή το Πολυνομοσχέδιο της Ελληνικής Κυβέρνησης, το οποίο περιλαμβάνει τα μέτρα που επέβαλαν οι θεσμοί, και τα αντίμετρα που έχει προτείνει η Κυβέρνηση, μετά από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης.

Κάποια από τα μέτρα, τα οποία απαρτίζονται από επιβαρύνσεις σε διάφορα στρώματα της ελληνικής οικονομίας, θα αρχίσουν να εφαρμόζονται από τις αρχές του 2018, ενώ τα αντίμετρα θα ισχύουν από τις αρχές του 2019.

Εισαγωγικά αναφέρω ότι κάποια από τα μέτρα είναι ιδιαίτερα βαριά για τους φορολογούμενους, και ιδιαίτερα για τους συνταξιούχους, ενώ τα αντίμετρα, τα οποία στοχεύουν στην ανακούφιση των πολύ φτωχών τμημάτων του πληθυσμού, αν και είναι περιορισμένης έκτασης, θα τεθούν σε εφαρμογή από την επόμενη Κυβέρνηση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Σε γενικές γραμμές τα μέτρα, τα οποία επιβλήθηκαν από τους θεσμούς, και η Ελληνική Κυβέρνηση αναγκάσθηκε να δεχθεί για να κλείσει η παρατεταμένη διαπραγμάτευση, σε γενικές γραμμές απαρτίζονται από την κατάργηση φοροαπαλλαγών, την περικοπή επιδομάτων, νέες φορολογικές επιβαρύνσεις για μισθωτούς, συνταξιούχους και αγρότες με χαμηλά εισοδήματα, από τους τρόπους κατάσχεσης εισοδημάτων και άλλων περιουσιακών στοιχείων πολιτών που οφείλουν στο Δημόσιο, καθώς και από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Σημειωτέον ότι το αφορολόγητο όριο μειώνεται από 8.646 σε 5.681 ευρώ για μισθωτούς και συνταξιούχους χωρίς προστατευόμενα τέκνα, από 8.863 σε 5.909 ευρώ για όσους έχουν ένα παιδί, από 9.090 σε 6.136 ευρώ για όσους έχουν δύο παιδιά, και από 9.545 σε 6.590 ευρώ για όσους έχουν τρία ή περισσότερα παιδιά. Σε γενικές γραμμές, περισσότεροι από 500.000 φορολογούμενοι με ετήσια εισοδήματα της τάξης των 6.000 – 8.000 ευρώ θα πληρώσουν για πρώτη φορά φόρο για τα εισοδήματά τους.

Όταν σε συνάρτηση με τα παραπάνω λάβουμε υπόψη πως από το 2010 μέχρι πρόσφατα είχαν γίνει μειώσεις στις συντάξεις, οι νέες περικοπές που θα γίνουν το 2019 θα έχουν το αποτέλεσμα η συντριπτική πλειονότητα των συνταξιούχων να έχει χάσει το 1/3 των συντάξεών της. 

Πάνω από 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ υπολογίζεται το κόστος για τους φορολογούμενους και τους συνταξιούχους από τη μείωση του αφορολογήτου και τις περικοπές στις συντάξεις, σύμφωνα με το Πολυνομοσχέδιο που κατατέθηκε πρόσφατα στη Βουλή.

Από τα παραπάνω προκύπτει πως κάποια από τα νέα μέτρα πλήττουν ιδιαίτερα σκληρά τους χαμηλόμισθους και τους συνταξιούχους, με άλλα λόγια τα πιο ευπαθή στρώματα της ελληνικής κοινωνίας.

Παράλληλα με τις αρνητικές αντιδράσεις των πολιτών, τα νέα μέτρα που εξήγγειλε η Κυβέρνηση φαίνεται να αντιβαίνουν σε κάποια άρθρα του Συντάγματος, όπως προκύπτει από το ακόλουθο δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδας Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (10/5/17):

«Η Ολομέλεια του Ελεγκτικού Συνεδρίου – ενός από τα ανώτατα δικαστήρια της χώρας – γνωμοδότησε, σύμφωνα με πληροφορίες, υπέρ της αντισυνταγματικότητας για τις περικοπές των κύριων και επικουρικών συντάξεων από το 2019 που συμφωνήθηκαν ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους θεσμούς.

Η Ολομέλεια, η οποία εκλήθη κατά το Σύνταγμα και το νόμο να γνωμοδοτήσει επί των μελλοντικών περικοπών αποφάνθηκε ότι οι εν λόγω περικοπές είναι αντίθετες με το πρόσθετο πρωτόκολλο της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Παράλληλα, το ανώτατο δικαστήριο απεφάνθη ότι εκλήθη να γνωμοδοτήσει επί ενός νομοσχεδίου δημοσιονομικού ενδιαφέροντος για περικοπές μετά από δύο χρόνια χωρίς αναλογιστική μελέτη, όπως προβλέπει η νομοθεσία και η νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων.

Η απόφαση- γνωμοδότηση της Ολομελείας του Ελεγκτικού Συνεδρίου εκτιμάται ότι θα αποτελέσει σκόπελο, τον οποίο θα πρέπει η κυβέρνηση να ξεπεράσει, καθώς δεν είναι ανεκτό από τη συνταγματική μας τάξη να ψηφιστούν μέτρα τα οποία εκ των προτέρων έχουν κριθεί αντίθετα με το Σύνταγμα».

ΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΡΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Η Κυβέρνηση, για να κατευνάσει τη λαϊκή κατακραυγή από τα επαχθή οικονομικά μέτρα που υποχρεώθηκε από τους δασμούς να επιβάλει στους πολίτες, συμπεριέλαβε στο Πολυνομοσχέδιο που υποβλήθηκε στη Βουλή και μια σειρά από αντίμετρα, με άλλα λόγια θετικές παραχωρήσεις σε συγκεκριμένες κατηγορίες πολιτών. Για να ισχύσουν όμως τα αντίμετρα απαιτείται η επίτευξη υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5% του ΑΕΠ από το 2019, στόχος που το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θεωρεί ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί, και αν επιτευχθεί θα έχει επιπτώσεις λιτότητας, αφού θα μειωθούν οι δημόσιες δαπάνες. Τα κύρια αντίμετρα είναι τα ακόλουθα:

* Μείωση του χαμηλού φορολογικού συντελεστή από 22% σε 20% και κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για εισοδήματα ως 30.000 ευρώ Από κει και πέρα υπάρχει κλιμάκωση συντελεστών, με μείωση σε 2% από 6,5% για εισοδήματα ως 40.000 ευρώ και σε 5% από 7,5% για εισοδήματα ως 65.000 ευρώ.

* Μείωση του συντελεστή φορολογίας των επιχειρήσεων από 29% στο 26%.

* 45.000 θέσεις στο πρόγραμμα Βρεφονηπιακής Φροντίδας από το 2020.

* 600 εκατομμύρια ευρώ, από τη θέσπιση επιδόματος στέγασης για νοικοκυριά που διαμένουν σε μισθωμένη κατοικία ή επιβαρύνονται με το κόστος εξυπηρέτησης στεγαστικού δανείου πρώτης κατοικίας.

* 150 εκατομμύρια ευρώ, για την επιδότηση ίδρυσης νέων μονάδων παιδικών ή βρεφονηπιακών σταθμών κ.λπ.

* 190 εκατομμύρια ευρώ, από την επέκταση του θεσμού των «Σχολικών γευμάτων» στο σύνολο της υποχρεωτικής δημόσιας εκπαίδευσης.

* 260 εκατ. ευρώ, από την αύξηση των πιστώσεων για την καταβολή του Ενιαίου Επιδόματος Στήριξης Τέκνων,

260 εκατ. ευρώ, από την επιχορήγηση του Ο.Α.Ε.Δ., για την υλοποίηση μέτρων ενίσχυσης της εργασίας,

* 300 εκατ. ευρώ, από την διάθεση πρόσθετων πιστώσεων, για τη χρηματοδότηση δράσεων των καθεστώτων ενισχύσεων του ν. 4399/2016 κ.λπ.

* 240 εκ. ευρώ από την ανάληψη του κόστους μειωμένης συμμετοχής προσώπων, στις δαπάνες φαρμακευτικής περίθαλψης.

Ένα σημαντικό, κατά την άποψή μου, μέτρο που προτίθεται να θέσει σε εφαρμογή η Κυβέρνηση είναι η υποχρεωτική χρήση μηχανήματος αποδοχής καρτών (POS) σε πληθώρα δραστηριοτήτων, κυρίως υπηρεσιών (όπως νομικές υπηρεσίες, εκπαίδευση, εστίαση, ιατρικές υπηρεσίες), καθότι οι εισπράξεις θα μεταφέρονται σε κάποια κρατική υπηρεσία, γεγονός που θα υποχρεώνει τους παραλήπτες των πληρωμών να τις δηλώνουν για φορολογικούς λόγους. Έτσι θα μειωθεί σε μεγάλο βαθμό η φοροδιαφυγή, που είναι πολύ εκτενής. Το σύστημα αυτό εφαρμόζεται στην Αυστραλία, και συμβάλλει σημαντικά στην πληρωμή του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας, γνωστό ως Goods and Services Tax (GST).

Σύμφωνα με αναλύσεις εμπειρογνωμόνων σε εφημερίδες της Ελλάδας, τα μέτρα που οι θεσμοί επέβαλαν στην Ελληνική Κυβέρνηση, και τα οποία περιλαμβάνονται στο Πολυνομοσχέδιο, ενδέχεται να οδηγήσουν σε μια κατάσταση λιτότητας, η οποία αντί να βελτιώσει την οικονομική κατάσταση θα την επιδεινώσει περαιτέρω.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει το ακόλουθο απόσπασμα από άρθρο της εφημερίδας «Πρώτο Θέμα», με τίτλο «Νέο Μνημόνιο: Ποιοι θα «πληρώσουν» 5 δισ. σε πέντε χρόνια» (15/5/17): 

«Αν κάποιος ξεκινήσει να φυλλομετρεί τις 941 σελίδες του νομοσχεδίου και των συνοδευτικών εκθέσεων, θα διαπιστώσει ότι στην αρχή-αρχή «κάνουν παρέλαση» τα θετικά αντίμετρα και θα «ξεχνούσε» ίσως πως οι υπόλοιπες σελίδες βρίθουν σκληρών μέτρων λιτότητας ύψους 5 δισ. ευρώ. Πράγματι, τα 11 από τα 14 πρώτα άρθρα περιγράφουν επιμελώς τις παροχές! Μόνον το άρθρο 15 του Πολυνομοσχεδίου έρχεται να βάλει τα πράγματα στη θέση τους: τα «εξισορροπητικά» μέτρα (όπως «βαπτίστηκαν» στο πολυνομοσχέδιο τα «αντίμετρα») θα ενεργοποιηθούν, αν και εφόσον επιτυγχάνονται οι στόχοι για το πλεόνασμα ως το 2021 και το εγκρίνουν ΔΝΤ και ευρωπαϊκοί θεσμοί. Το ίδιο άρθρο λέει ότι τα μέτρα θα εφαρμόζονται «στον βαθμό» που το επιτρέπουν οι δημοσιονομικές συνθήκες (άρα οι παροχές μπορεί να είναι μικρότερες). Ακόμα χειρότερα, το ΔΝΤ αποκτά υπερεξουσίες αφού, αν το κρίνει αναγκαίο, και δεν του αντιταχθούν οι Ευρωπαίοι, μπορεί να επιβληθούν νωρίτερα και οι μειώσεις στο αφορολόγητο, από το 2019 αντί το 2020».

Επιπλέον, τα αντίμετρα πρόκειται να εφαρμοσθούν το 2019, δηλαδή μετά τη λήξη της θητείας της παρούσας Κυβέρνησης. Ως εκ τούτου η σημερινή Κυβέρνηση υπόσχεται γενναιόδωρα αντίμετρα, τα οποία κατά πιθανότητα θα χρειασθεί να τα πραγματοποιήσει μια άλλη Κυβέρνηση!