Όπως ανέφερα την περασμένη Πέμπτη, σήμερα θα αναφερθώ στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία, αντλώντας τα σχετικά ιστορικά στοιχεία από το βιβλίο του Τριαντάφυλλου Παπαζώη «Ο Μέγας Αλέξανδρος με την οικογένειά του είναι θαμμένοι στους βασιλικούς τάφους ΙΙ και ΙΙΙ της Βεργίνας», και από το βιβλίο «Ιστορία των Αρχαίων Χρόνων ως το 30 π.Χ.» του Λάμπρου Τσακτσίρα και του Μιχάλη Τιβέριου.
Μετά από τους Περσικούς Πολέμου (492-480 π.Χ.) ο βασιλιάς της Μακεδονίας Αλέξανδρος Α΄ μερίμνησε για την οργάνωση της Μακεδονίας και του στρατού της, για να είναι έτοιμη όχι μόνο να αντιμετωπίσει και άλλη πιθανή εισβολή των Περσών, αλλά να καταστήσουν οι Έλληνες αδύνατη μια τέτοια προοπτική, εκστρατεύοντας οι ίδιοι στην Ασία.
Προς την ίδια κατεύθυνση στράφηκε και ο Φίλιππος Β΄, πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και βασιλιάς της Μακεδονίας από το 356 ως το 336 π.Χ. Για τον σκοπό εκείνο συγκροτήθηκε, μετά από πρόσκληση του Φιλίππου, συνέδριο των ελληνικών πόλεων στην Κόρινθο το 337 π.Χ., στο οποίο μόνο οι Σπαρτιάτες αρνήθηκαν να πάρουν μέρος.
Στο συνέδριο της Κορίνθου πάρθηκαν οι ακόλουθες σημαντικές αποφάσεις:
*Συμφωνήθηκε κοινή ειρήνη μεταξύ των ελληνικών πόλεων, οι οποίες παρέμεναν αυτόνομες και διατηρούσαν το κοινωνικό και πολιτικό καθεστώς τους.
*Συγκροτήθηκε συμμαχία, αμυντική και επιθετική, των ελληνικών πόλεων με τον Φίλιππο. Η συμμαχία στρεφόταν εναντίον των Περσών.
*Καθορίσθηκε ο αριθμός των οπλιτών και πλοίων που θα πρόσφερε η κάθε πόλη.
*Ο πόλεμος κατά των Περσών χαρακτηρίσθηκε ‘προληπτικός’ και ‘εκδικητικός’.
*Ο Φίλιππος ορίστηκε στρατηγός της εκστρατείας εναντίον των Περσών.
Αν και ο Φίλιππος άρχισε τις στρατιωτικές προετοιμασίες για την εκστρατεία στην Ασία, δεν πρόλαβε να την πραγματοποιήσει, γιατί το 336 π.Χ. δολοφονήθηκε, σε ηλικία 47 ετών.
Τον βασιλιά Φίλιππο Β΄ διαδέχθηκε ο γιος του Αλέξανδρος Γ΄, ο οποίος το 336 ήταν 20 ετών, καθώς είχε γεννηθεί το 356. Αναφέρω εδώ ότι ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης υπήρξε παιδαγωγός του Αλεξάνδρου για τρία χρόνια, από την ηλικία των 13 ετών μέχρι τα 16 του χρόνια.
Ο ιστορικός Διόδωρος Σικελιώτης, στο έργο του ‘Βιβλιοθήκη Ιστορική ΙΖ’, αναφέρει πως ο Πέρσης βασιλιάς Δαρείος Γ΄ προγραμμάτιζε, πριν από το θάνατο του Φιλίππου, νέα εκστρατεία κατά της Μακεδονίας, και κατά συνέπεια και της υπόλοιπης Ελλάδας.
Ο Αλέξανδρος συνέχισε τις στρατιωτικές προετοιμασίες που είχε αρχίσει ο πατέρας του, και όπως εκείνος, φρόντισε και αυτός να ανακηρυχθεί από το συνέδριο της Κορίνθου ηγέτης της ελληνικής συμμαχίας στην εκστρατεία κατά των Περσών.
Η στρατιωτική δύναμη που συγκροτήθηκε από τον Αλέξανδρο ανερχόταν σε περίπου 30.000 πεζούς, 5.000 ιππείς και σε 150 πλοία.
Ο ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑ
Την άνοιξη του 334 π.Χ. ο Αλέξανδρος πέρασε με τον στρατό του από τον Ελλήσποντο στην Μικρά Ασία, αρχίζοντας έτσι την εκστρατεία του. Για λόγους χώρου δεν θα αναφερθώ με λεπτομέρειες στις νικηφόρες μάχες που έδωσε κατά των Περσών, απλώς θα δώσω τη χρονολογία και την περιοχή.
*Η μάχη στον Γρανικό ποταμό, Μάιος 334 π.Χ.
*Η μάχη της Ισσού, Νοέμβριος 333 π.Χ.
*Φθινόπωρο 332. Μετάβαση στην Αίγυπτο, όπου οι κάτοικοι τον δέχθηκαν ως ελευθερωτή. Στις εκβολές του Νείλου ποταμού ίδρυσε, στις αρχές του 331 π.Χ., την Αλεξάνδρεια.
*Η μάχη στα Γαυγάμηλα, Οκτώβριος 331 π.Χ.
*Την Άνοιξη του 330 π.Χ. κατέλαβε τα Εκβάτανα, παλιά πρωτεύουσα της Μηδίας.
*Από τα Εκβάτανα ο Αλέξανδρος συνέχισε την πορεία του προς τα ανατολικά της Ασίας. Μετά από αγώνες που κράτησαν περίπου τρία ακόμα χρόνια (330-327 π.Χ.), ο Αλέξανδρος κατόρθωσε να εδραιώσει την κυριαρχία του στις παλιές περιοχές του Περσικού κράτους.
*Το 327 π.Χ. ο Αλέξανδρος παντρεύτηκε την Ρωξάνη, κόρη του Οξυάρτη, Πέρση σατράπη της Σογδιανής.
*Το καλοκαίρι του 326 π.Χ., όταν ο Αλέξανδρος έφτασε στο ποταμό Ύφαση, παραπόταμο του Ινδού ποταμού, οι στρατιώτες του αρνήθηκαν να προχωρήσουν άλλο. Είχαν περάσει οκτώ χρόνια από τότε που ξεκίνησαν από τη Μακεδονία, και στο διάστημα εκείνο είχαν διανύσει τεράστιες αποστάσεις, πολεμώντας συνεχώς.
Ο Αλέξανδρος, διαπιστώνοντας ότι δεν μπορούσε να τους μεταπείσει, αναγκάστηκε να υποκύψει, και να δώσει εντολή για την επιστροφή. Ένα τμήμα του στρατού επιβιβάσθηκε στα πλοία, τα οποία έπλευσαν δυτικά στον Ινδικό Ωκεανό, κατά μήκος της παραλίας. Ένα άλλο τμήμα του στρατού επέστρεψε διά ξηράς από την Αραχωσία.
Ο ίδιος Ο Αλέξανδρος, με το μεγαλύτερο μέρος του στρατού του, επέστρεψε από την έρημο της Γεδρωσίας, και το 324 π.Χ. έφτασε στα Σούσα.
Το 323 π.Χ. ο Αλέξανδρος πήγε στη Βαβυλώνα, περιοχή του σημερινού Ιράκ, την οποία σχεδίαζε να κάνει πρωτεύουσα της τεράστιας περιοχής που είχε κυριεύσει. Εκεί αρρώστησε ξαφνικά, και πέθανε τον Ιούνιο του 323, σε ηλικία 33 χρόνων.
Ο Μέγας Αλέξανδρος θεωρείται μια από τις πιο μεγάλες στρατηγικές προσωπικότητες σε παγκόσμια κλίμακα, και για τη ζωή και τα επιτεύγματά του έχουν γραφτεί πολλά.
Στη σελίδα 362 του βιβλίου του ο Τ. Παπαζώης, αναφερόμενος στο εκπολιτιστικό έργο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μεταξύ άλλων γράφει και τα ακόλουθα:
«Διέδωσε τον ελληνικό πολιτισμό κυρίως στην ανατολική Ασία και απέσπασε τους ανθρώπους από τον τρόπο της άγριας ζωής τους.
Φρόντιζε στις χώρες που καταλαμβάνονταν, παράλληλα με τις εκπολιτιστικές του δραστηριότητες, να διδάσκεται και η ελληνική γλώσσα, για να μπορέσει δύο χιλιάδες τριακόσια χρόνια αργότερα ο Αλεξανδρινός λάτρης του Ελληνισμού, Κωνσταντίνος Καβάφης, να γράψει: «…Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς».
Στο σημείο αυτό κρίνω αναγκαίο να παραθέσω στην ολότητά του το ποίημα αυτό του Κ. Π. Καβάφη.
ΣΤΑ 200 π.Χ.
«Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Έλληνες
πλην Λακεδαιμονίων –»
Μπορούμε κάλλιστα να φαντασθούμε
πως θ’ αδιαφόρησαν παντάπασι στην Σπάρτη
για την επιγραφή αυτή. «Πλην Λακεδαιμονίων»,
μα φυσικά. Δεν ήσαν οι Σπαρτιάται
για να τους οδηγούν και να τους προστάζουν
σαν πολυτίμους υπηρέτας. Άλλωστε
μια πανελλήνια εκστρατεία χωρίς
Σπαρτιάτη βασιλέα γι’ αρχηγό
δεν θα τους φαίνονταν πολλής περιωπής.
Α, βεβαιότατα «πλήν Λακεδαιμονίων».
Είναι κι αυτή μια στάσις. Νοιώθεται.
Έτσι, πλην Λακεδαιμονίων στον Γρανικό&
και στην Ισσό μετά& και στην τελειωτική
την μάχη, όπου εσαρώθη ο φοβερός στρατός
που στ’ Άρβηλα συγκέντρωσαν οι Πέρσαι:
που απ’ τ’ Άρβηλα ξεκίνησε για νίκην, κ’ εσαρώθη.
Κι απ’ την θαυμάσια πανελλήνιαν εκστρατεία,
την νικηφόρα, την περίλαμπρη,
την περιλάλητη, την δοξασμένη
ως άλλη δεν δοξάσθηκε καμιά,
την απαράμιλλη: βγήκαμ’ εμείς&
ελληνικός καινούριος κόσμος, μέγας.
Εμείς& οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς,
οι Σελευκείς, κ’ οι πολυάριθμοι
επίλοιποι Έλληνες Αιγύπτου και Συρίας,
κ’ οι εν Μηδία, κ’ οι εν Περσίδι, κι όσοι άλλοι.
Με τες εκτεταμένες επικράτειες,
με την ποικίλη δράσι των στοχαστικών προσαρμογών.
Και την Κοινήν Ελληνική Λαλιά
ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμε, ως τους Ινδούς.
Για Λακεδαιμονίους να μιλούμε τώρα!
Κωνσταντίνος Π. Καβάφης (1931)
Την ερχόμενη εβδομάδα θα ολοκληρώσω την αναφορά μου στο βιβλίο του Τριαντάφυλλου Παπαζώη, με τις απόψεις που εκφράζει ο συγγραφέας, και την τεκμηρίωσή τους, ότι στον τάφο ΙΙ της Βεργίνας βρίσκονται τα λείψανα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, και όχι του πατέρα του Φιλίππου Β΄.