Ένα βιβλίο που παρουσιάζει ξέχωρο ενδιαφέρον για την ιστορία μας στην Αυστραλία θα παρουσιαστεί την Κυριακή την Κυριακή 7 Απριλίου 2019, 3.30 μμ.στην αίθουσα της Ποντιακής Κοινότητας Μελβούρνη και Βικτώριας 345 Victoria Street, Brunswick.
Συγγραφέας του ο Χρήστος Φίφης και τίτλος του «Η Πρώτη Ελληνική Κοινότητα της Αυστραλίας
Ιστορία της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Μελβούρνης και Βικτώριας, 1897 – 201»
Όπως λέει ο Χ. Φίφης στο εισαγωγικό του σημείωμα πρόκειται για μια κριτική εξέτασε της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Μελβούρνης και Βικτωρίας από την ίδρυσή της το 1897 μέχρι το 2018.
Ουσιαστικά το βιβλίο αυτό βασίζεται σε διδακτορική διατριβή του συγγραφέα και είναι αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας τουλάχιστον δυο δεκαετιών.
Ένας από τους κύριους ομιλητές στην παρουσίαση του βιβλίου που θα γίνει αυτή την Κυριακή είναι ο Δρ. Κώστας Βίτκος ο οποίος διέθεσε στο «Νέο Κόσμο» τις σημειώσεις της ομιλίας που θα κάνει από όπου και τα αποσπάσματα που ακολουθούν:
«Το ότι ο «συγγραφέας» διαφέρει από τον «ιστοριογράφο», το μαθαίνουμε από τους αρχαίους αττικιστές λεξικογράφους. Σύμφωνα με έναν από αυτούς (τον Αμμώνιο), «ιστοριογράφος» είναι αυτός που καταγράφει «τα προ αυτού γεγονότα», δηλ. τα γεγονότα που συνέβησαν προτού ακόμη αυτός γεννηθεί. Τέτοιος είναι ο Ηρόδοτος: κατέγραψε τους Περσικούς πολέμους, που άρχισαν έξι χρόνια πριν από τη γέννησή του. Από την άλλη, «συγγραφέας» είναι αυτός που καταγράφει «τα εφ’ εαυτού γεγονότα», δηλ. τα γεγονότα που συνέβησαν στη διάρκεια της ζωής του. Τέτοιος είναι ο Θουκυδίδης: κατέγραψε τον Πελοποννησιακό πόλεμο, στον οποίο ο ίδιος έλαβε μέρος ως στρατηγός.
Με βάση, λοιπόν, τους αρχαίους αττικιστές λεξικογράφους, με το βιβλίο του αυτό ο Χρήστος είναι Ηρόδοτος και Θουκυδίδης μαζί. Συγκεκριμένα, για τα πρώτα πέντε κεφάλαια είναι Ηρόδοτος, για τα υπόλοιπα είναι Θουκυδίδης. Κ’ επειδή Ηρόδοτος και Θουκυδίδης έγραψαν ιστορία, και ονομάστηκαν «ιστορικοί», λογικό είναι να πούμε ότι και ο Χρήστος είναι ιστορικός, αφού και αυτός έγραψε ιστορία: την ιστορία της Κοινότητας.
Τούτο το νέο βιβλίο τού Χρήστου, βασισμένο στη διδακτορική του διατριβή, είχα τη χαρά να το διαβάσω πέρυσι, στη βεράντα του διαμερίσματός μου, στην Αθήνα, με θέα τον πολύπαθο Παρθενώνα. Το βιβλίο ήταν ακόμη «ζεστό», «άρτι γεννηθέν». Μερικά βιβλία πέφτουν νεκρά στην ποδιά τού πιεστηρίου, γιατί γεννιούνται χωρίς ψυχή. Τούτο το βιβλίο γεννήθηκε και με ψυχή και με νεύρο, αλλά δεν βγήκε νευρόσπαστο! Θέλω να πω, ο συγγραφέας δεν παραθέτει ξερά γεγονότα, «ατάκτως ερριμμένα» πάνω στο χαρτί. Αντίθετα, τα καταγράφει μεθοδικά, με τη λεγόμενη «χρονολογική μέθοδο», ανά δεκαετία, τα εξετάζει κριτικά και τ’ αφηγείται παραστατικά, χωρίς να διανθίζει υπέρ το δέον την αφήγηση με σχόλια περιττά.
Στο Πρώτο εισαγωγικό Κεφάλαιο ο συγγραφέας αιτιολογεί την απόφασή του να γράψει την ιστορία της Ελληνικής Κοινότητας και αναφέρει τον σκοπό για τον οποίο συντελέστηκε η συγγραφή. Όλα ξεκίνησαν από ένα άρθρο που έγραψε πριν από πολλά χρόνια, με αφορμή τη συμπλήρωση των εκατό χρόνων από την ίδρυση της Κοινότητας. Διαπίστωσε τότε ότι, ένας τέτοιος σημαντικός Οργανισμός άξιζε μια πιο ολοκληρωμένη μελέτη της ιστορικής του πορείας και εξέλιξης. Έτσι, από ένα απλό άρθρο (από έναν μικρό λάκκο), ξεπήδησε ολόκληρη διδακτορική διατριβή (ένας θησαυρός), που εμπλούτισε το βιογραφικό τού συγγραφέα με τον τίτλο τού Διδάκτορα.
Το εξώφυλλο του βιβλίου
Έχοντας ο συγγραφέας εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους έγραψε αυτό το βιβλίο, προχωρεί στο ξεκαθάρισμα των εννοιών των όρων: «Παροικία», «Κοινότητα», «Διασπορά». Αυτό το ξεκαθάρισμα συνάδει με την αριστοτελική μεθοδολογική αρχή, που λέει: «ει τις εξ αρχής τα πράγματα φυόμενα βλέψειεν, κάλλιστ’ αν θεωρήσειεν». Δηλαδή, αν κάποιος δει τα πράγματα ν’ αναφύονται από την αρχή, θα τα μελετήσει και θα τα εκθέσει καλύτερα. Επομένως, ο συγγραφέας σωστά κινείται εδώ, εξηγώντας εκ προοιμίου τι είναι Παροικία, τι είναι Κοινότητα, τι είναι Διασπορά.
Μετά προχωρεί στο ουσιώδες: στην ίδρυση της Κοινότητας της Μελβούρνης, στις 22 Αυγούστου του 1897, τριάμισι χρόνια πριν από την ίδρυση της Κοινοπολιτείας της Αυστραλίας. Φανταστείτε ένα καπέλο Έλληνες να ιδρύουν Κοινότητα, με σκοπό να διασώσουν την ελληνική τους ταυτότητα σ’ ετούτη εδώ την απόμακρη, άγνωστη νότια αντιχθόνα – την «tera australis incognita». Όμως η ανέκαθεν αθεράπευτη επιρρέπεια στο διχασμό και στην αντιμαχία – στοιχείο αναπόσπαστο της ελληνικής ταυτότητας – δεν θ’ αργούσε να επιφέρει κάποια δυσάρεστα αποτελέσματα.
Στο Δεύτερο Κεφάλαιο ο συγγραφέας καλύπτει την πρώτη δεκαετία ζωής της Κοινότητας, από το 1890 μέχρι το 1900.
Το 1891, στη Βικτόρια ζούσαν 185 Έλληνες, γεννημένοι στην Ελλάδα, και 17 Ελληνίδες. Υποθέτω πως μόνο η γυναικεία πολυγαμία θα έσωζε τους άντρες! Δηλαδή, το 1891, το σύνολο των Ελλήνων και Ελληνίδων μεταναστών έφτανε μόλις τις 202 ψυχές! Δέκα χρόνια μετά, τα πράγματα χειροτερεύουν: οι άνδρες λιγοστεύουν κατά 14 άτομα και οι γυναίκες κατά 7. Τι ήταν ο κάβουρας, τι ήταν το ζουμί του! Δέκα γυναίκες όλες κι όλες! Η κατάσταση ελαφρώς βελτιώνεται το 1911, όταν οι άντρες φτάνουν τους 279 και οι γυναίκες τις 18.
Ένα άλλο θέμα του Κεφαλαίου αυτού, αφορά στην απόκτηση του πρώτου ιερέα, στις 22 Ιουνίου του 1898, αφού προηγουμένως είχε αστραπιαία περάσει από την Αυστραλία κάποιος Αρχιμανδρίτης, με το αλμυρό όνομα Μπακαλιάρος!
Τον Ιούλιο του 1899 αγοράστηκε το οικόπεδο στην Ανατολική Μελβούρνη, με το ποσό των 600 λιρών, και τον Δεκέμβριο του 1900 έγινε η θεμελίωση της εκκλησίας τού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Μετά έχουμε το πρώτο Καταστατικό. Σ’ αυτό αναγνωρίζεται ως Πνευματική Αρχή της Κοινότητας η Εκκλησία της Ελλάδας.
Εδώ αξίζει να σταθούμε και να σημειώσουμε την εκπληκτική δραστηριότητα μιας χούφτας Ελλήνων μεταναστών στη Μελβούρνη. Το 1897 ιδρύουν Κοινότητα. Ένα χρόνο μετά, το 1898, αποκτούν ιερέα. Την επόμενη χρονιά, το 1899, αγοράζουν οικόπεδο για ανέγερση ιερού ναού, και ένα χρόνο μετά, το 1900, θεμελιώνουν την πρώτη εκκλησία! Σε τρία χρόνια τα έχουν κάνει όλα!
Στο Τρίτο Κεφάλαιο βλέπουμε το κοινοτικό καράβι έτοιμο να διαλυθεί στα βράχια. Τρεις δεκαετίες γεμάτες ταραχή, ιδιαίτερα, το 1927-28, η Κοινότητα αντιμετώπιζε σοβαρό υπαρξιακό πρόβλημα. Στη σελ. 95, διαβάζουμε: «Οι διαιρέσεις, οι διαμάχες των εκκλησιαστικών διαφωνιών, οι νομικές αμφισβητήσεις και η οικονομική κρίση απείλησαν την ίδια την ύπαρξη της Κοινότητας».
Το 1921 οι γεννημένοι στην Ελλάδα Έλληνες, που ζουν στη Βικτόρια, ανέρχονται στους 505, και οι Ελληνίδες στις 53. Δώδεκα χρόνια μετά, οι αριθμοί «φουσκώνουν» δραματικά: έτσι έχουμε 1346 Έλληνες και 298 Ελληνίδες.
Στο εξώφυλλο του βιβλίου, από το όνομα του συγγραφέα, δεσπόζει ο κεφαλαιογράμματος πηχυαίος τίτλος: «Η πρώτη Ελληνική Κοινότητα της Αυστραλίας», και από κάτω διακρίνεται ο μικρογράμματος επεξηγηματικός υπότιτλος: «Ιστορία της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Μελβούρνης και Βικτόριας 1897 – 2018».
Επειδή η ουσία του βιβλίου είναι πρόδηλη στον υπότιτλο, και ο υπότιτλος μιλά για «Ορθόδοξη Κοινότητα», ο αναγνώστης εξαρχής διαπιστώνει ότι εδώ κατοπτρίζονται δύο παράλληλες ιστορίες: η μία της Κοινότητας και η άλλη της Εκκλησίας. Η αποκόλληση της μιας ιστορίας από την άλλη είναι αδύνατη, δεδομένου ότι, Κοινότητα και Εκκλησία, αδελφές σφιχταγκαλιασμένες από τα γεννοφάσκια τους, θράφηκαν μαζί, αναπτύχθηκαν μαζί και πορεύτηκαν μαζί, άλλοτε με αγαστή συνεργασία, άλλοτε με σκληρή αντιμαχία.
Συνεπώς, ο αναγνώστης θα δει να ξετυλίγονται μπροστά του διάφορα εκκλησιαστικά ζητήματα, όπως: ανεγέρσεις ναών, διαμάχη κληρικών και κοινοτικής ηγεσίας, ξιφουλκήσεις επισκόπων σχισματικών, ετεροκέφαλες και αυτοκέφαλες (για να μην πω ξεροκέφαλες) Εκκλησίες, έγκυρα και άκυρα μυστήρια, εισπηδήσεις πατριαρχείων, ακόμα και το αυτοκινητικό δυστύχημα, με οδηγό τον Ιερόθεο Κουρτέση, στο οποίο έχασε τη ζωή του ο μητροπολίτης Θεοφύλακτος, που, τελικά, ο τάλας, δεν ήταν Θεοφύλακτος! Βέβαια, η ιστορία της Εκκλησίας εμπεριέχει και θετικές πτυχές. Δεν είναι όλα μαύρα σαν το ράσο.
Ανεπιφύλακτα συνιστώ να διαβάσετε το βιβλίο αυτό του Δρα Χρήστου Φίφη, διανθισμένο με σπάνιο ιστορικό φωτογραφικό υλικό».
Η παρουσίαση του βιβλίου γίνεται από τον Ελληνοαυστραλιανό Πολιτιστικό Σύνδεσμο Μελβούρνης, τον Σύνδεσμος Ελλήνων Λογοτεχνών και Συγγραφέων Αυστραλίας και τον Γιώργο Ζάγκαλη, Αντιπρόεδρο της Συμμαχίας για τα Δικαιώματα των Συνταξιούχων,
Κύριοι ομιλητές: είναι ο Δρ Κώστας Βίτκος, και ο
Δρ Γιώργος Βασιλακόπουλος ενώ την εκδήλωση θα συντονίσει ο δικηγόρος, συγγραφέας, και ποιητής Κωνσταντίνος Καλυμνιός
Θα ακολουθήσει συζήτηση, καφές και τσάι. Η είσοδος είναι ελεύθερη σε όλους.