Κατά το πέρασμά του από τη Μελβούρνη ο Μητροπολίτης Βρυούλων Παντελεήμονας είχε την ακόλουθη συζήτηση με τον Κωνσταντίνο Καλυμνιό:
Ποια είναι τα αισθήματά σας, επιστρέφοντας στην Αυστραλία μετά από τόσες δεκαετίες;
Από της αποχωρήσεως μου από την Αυστραλία, δεν έπαυσα να περιμένω με αγωνία ποτέ θα είχα την ευλογία του Ποιμενάρχου για να ιερουργήσω και πάλι στις πολιτείες της Αυστραλίας που υπηρέτησα και ιδιαιτέρως στον ιερό ναό Αγίου Γεωργίου Therbarton της Νοτίου Αυστραλίας, τον οποίον, με την ευλογία και την χάρι του Θεού, ανήγειρα εκ θεμελίων.
Δεν ήταν όμως δυνατόν να φανταστώ ότι ο Θεός, μού επιφύλασσε το ιερό χρέος, τον άνθρωπο που πριν 45 χρόνια ως αντιπρόσωπος της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος και συγκεκριμένα το 1975 ενθρόνισα, να έχω την εντολή πάλι ως αντιπρόσωπος του Πατριάρχου να προστώ της εξοδίου ακολουθίας του. Η συγκίνησις μου είναι βαθύτατη.
Τι σημαίνει για σας η Αυστραλία;
Για μένα η Αυστραλία είναι ο τόπος εις τον οποίον εκλήθην να προσφέρω την διακονία μου εις την αμπελώνα του Κυρίου, όχι μόνον την διάκριση, την τόλμη και την αποφασιστηκότητα των είκοσι και εφτά χρόνων μου, αλλά τον τόπο όπου η ευλογία του Θεού μου επεφύλασσε την τιμή να ανέλθω εις το ύψος του βαθμού της ιεροσύνης του Επισκόπου, επί Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας Ιεζεκιήλ, και μάλιστα του πρώτου ορθοδόξου επισκόπου, η χειροτονία του οποίου έλαβε χώρα εις την Αυστραλία.
Η Αυστραλία, η μακρυνή αυτή ήπειρος, όπου πλέον η εκκλησία μας διανύει τον δεύτερο αιώνα της εδώ παρουσίας της, είναι συνυφασμένη και με τη δική μου διακονία. Εδώ μοιράστηκα μαζί με όλους τους ομογενείς τις χαρές και τις πίκρες της μετανάστευσης και της ξενιτιάς, όπου αυτές εναλλάσσονταν καθημερινά, τον αγώνα για την επιβίωση και αγωνίστηκα μαζί τους για την ανάπτυξη εκκλησιαστικών, εκπαιδευτικών και παροικιακών θεσμών για την διαιώνιση του ελληνισμού και δεν έπαυσα ποτέ, καθ’ όλης της διάρκειας της απουσίας μου από την Αυστραλία, να την αγαπώ τη χώρα αυτή, το λαό της και τον ελληνισμό της. Η χώρα αυτή προσέφερε και συνεχίζει να προσφέρει άπειρες ευκαιρίες και προκλήσεις για περαιτέρω πνευματικό αγώνα και εγρήγορση.
Ως εκ τούτου, αενάως η ευγνωμοσύνη μου εις την πρωτόθρονον εκκλησία,την Μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως εις την ιεραρχία της οποίας εν ταπεινώσει πολλή, ανήκω και προσφέρω τις υπηρεσίες μου.
Πώς εκτιμάτε το πρόσωπο και το έργο του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Στυλιανού;
Εις όλους είναι γνωστή η αρίστη θεολογική του κατάρτηση, η ευρυμάθεια και τα πολλά προσόντα κυρίως εις τον επιστημονικό τομέα, που είχε ο αοίδημος ιεράρχης. Η επιτυχία όμως ενός ποιμένος, εξαρτάται όχι μόνον από τα μορφωτικά του προσόντα, αλλά και από την ικανότητα να αφουγκράζεται τις ανάγκες και τον πόνο του ποιμνίου, να συμπαρίσταται και να είναι για όλους ο στηριγμός. Όπως επίσης και η δυνατότητα επιλογής των συνεργατών, τους οποίους πρέπει να θεωρεί και να αναγνωρίζει ως συγκηρηναίους εις το έργο της διακονίας των πιστών.
Είχατε έλθει σε ρήξη μαζί του, όμως, παλαιότερα, και αυτή είχε συντελέσει στην αποχώρησή σας από την Αυστραλία το 1984…
Επειδή πάντοτε επίστευα και θα εξακολουθώ να πιστεύω ότι η συγχώρεσις του Θεού προς τον άνθρωπο περνά μέσα από τη συγχώρεσι του ανθρώπου προς τον συνάνθρωπό του, αυτό άλλωστε ομολογούμε όταν λέμε το «Πάτερ Ημών». Δηλώνουμε στο Θεό ότι για μας η συγχώρηση στον συνάνθρωπό μας είναι δεδομένη. Εκφράζω και πάλιν την ευγνωμοσύνη μου στην Αυτού Θειοτάτη Παναγιότητα η οποία μου έδωσε την ευκαιρία αυτή να προστώ της εξοδίου ακολουθίας του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Στυλιανού και μετά των συνεπισκοπούντων του και του ιερού κλήρου, να δεηθούμε εις τον Κύριον για την ανάπαυση της ψυχής του.
Ποιες οι διαφορές μεταξύ της εκκλησίας της Αυστραλίας όπως την αφήσατε το 1984, με τη σημερινή της μορφή;
Μετά το πρώτο μου ταξίδι από την Αυστραλία εις την Ελλάδα, με υπερηφάνεια δήλωνα: «Δεν υπάρχουν γκρίζα μαλλιά στις εκκλησίες της Αυστραλίας». Αυτές οι διατυπώσεις μου των τότε χρόνων έχουν διαβρωθεί, καθώς διαπίστωσα ότι κατά το ήμισυ έχει μειωθεί η συμμετοχή νέων, στις λατρευτικές εκδηλώσεις, αλλά και στη ζωή της εκκλησίας γενικότερα, χωρίς με κανένα τρόπο να μειώνω την θαυμάσια προσφορά των νέων εκείνων που συμμετέχουν ενεργά σ’ αυτήν., διότι παρά ταύτα υπάρχουν νέοι με μεγάλη προσφορά στην Εκκλησία και τα πολιτιστικά δρώμενα, που πρέπει να αναδειχθούν ώστε να αξιοποιηθεί το ταλέντο τους.
Παρηγορούμαι από το γεγονός ότι υπάρχουν στην Αυστραλία ευσεβείς κληρικοί, δεύτερης και τρίτης γενιάς, αγγλομαθείς, πλήρως ενταγμένοι και δικτυωμένοι στα δρώμενα της ευρύτερης Αυστραλιανής κοινωνίας. Εφόσον διανύουμε όπως προείπα, το δεύτερο αιώνα της παρουσίας μας εδώ, η εκκλησία μας δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ως αλλοδαπός θεσμός μιας συγκεκριμένης μειονότητας, περιθωριοποιημένη από τις επικρατούσες εθνικές αφηγήσεις της χώρας αυτής, αλλά ως μια δυναμική, εγχώρια Αυστραλιανή, εναλλακτική φωνή που θα μπορεί να αρθρώσει τον Λόγο του Κυρίου, σε αυτήν την πολύπτυχη κοινωνία. Χάρη στις θυσίες της πρώτης γενιάς, έχουμε διεισδύσει στον πολιτικό, επαγγελματικό και επιστημονικό χώρο της Αυστραλίας. Έχουμε λοιπόν παρουσία, λόγο και θέληση και πρέπει να αξιοποιήσουμε τις δυνάμεις μας. Πιστεύω σε μία εκκλησία η οποία να εκσυγχρονίζεται χωρίς να εκκοσμικεύεται. Πρέπει να διαφυλάξουμε την ολότητα της Αληθείας του Λόγου του Κυρίου, εκφράζοντας την όμως στην γλώσσα και τα δεδομένα των πιστών, οι οποίοι βέβαια παρουσιάζουν ποικίλες ιδιαιτερότητες. Μια εκκλησία κοντά σε κάθε πιστό, παρούσα σε όλες τις ανάγκες του ανθρώπου.
Γνωρίζω ότι παρακολουθείτε με ενδιαφέρον και αγωνία την ευρύτερη θρησκευτική ζωή της Αυστραλίας. Ποιες είναι οι προκλήσεις του μέλλοντος για την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας;
Είναι γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση έχει επηρεάσει στις μέρες μας και το Ορθόδοξο πλήρωμα της εκκλησίας με αποτέλεσμα το μήνυμα ότι όλοι οι άνθρωποι έχουμε κοινή καταγωγή και κοινό Θεό εις τον οποίο πιστεύουμε να καταλύει τη βασική διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Η πολιτική πόλωση, οι διχαστικές πολιτικές των άκρων, η πολιτική κόπωση, η πρόσφατη σφαγή στο Christchurch, δεν μπορεί να βρει την Ορθόδοξη Εκκλησία ασυγκίνητη. Σε μία εποχή μεγάλων διαταραχών και σεισμικών αλλαγών και μετατροπών, μόνο η διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας παραμένει ίδια, σταθερή και απαράλλαχτη. Αποτελεί στήριγμα για τους πιστούς που βάλλονται από παντού, αρκεί να σταθεί κοντά στο λαό, να μπορεί να τον προσεγγίσει στη δική του γλώσσα, με πλήρη γνώση των σύγχρονων δεδομένων. Μελετώντας τις δημογραφικές στατιστικές της Αυστραλίας, βλέπουμε ότι αξιόλογο ποσοστό ελληνορθοδόξου πληθυσμού είναι κάτω των σαράντα ετών. Με καλοσύνη, σεβασμό και αγάπη, πρέπει να υποστηρίξουμε τους νέους ανθρώπους, τις νέες οικογένειες, τύπος της ευρύτερης οικογένειας της Εκκλησίας, να τους πείσουμε ότι η εκκλησία μας έχει άμεση σχέση με την καθημερινότητά τους και δεν αποτελεί απλώς μέρος της παράδοσης των γονέων και παππούδων τους. Ο άνθρωπος πονά. Το “άνθρωπον ουκ έχω” σήμερα κυριαρχεί και το κλείσιμο του καθενός μας στον εαυτό του με τη βοήθεια πολλές φορές του διαδικτύου μας κάνει να περνάμε μπροστά από το πόνο του άλλου και να γυρίζουμε το κεφάλι αλλού. Αυτό βέβαια έχει και αντίκτυπο στην παροικία. Πρέπει λοιπόν όλοι μας αλλά ιδιαίτερα οι νέοι άνθρωποι να γνωρίσουν όχι μόνο τους ανθρώπους της εκκλησίας αλλά και τη διδασκαλία της εκκλησίας. Για να γίνει αυτό όμως θα πρέπει και η ίδια η εκκλησία να σταθεί με σεβασμό και προσήλωση, στο πλευρό των νέων.
Το ζήτημα των μεικτών γάμων αποτελεί καίρια ευκαιρία για την εκκλησία μας να δεχθεί και να αγκαλιάσει νέους ανθρώπους, σεβόμενη πάντοτε τις πολιτιστικές τους διαφορετικότητες, ιδιαίτερα σ αυτήν την πολυπολιτισμική κοινωνία.
Πέραν τούτων, μία νέα σύγχρονη Ιερά Αρχιεπισκοπή της Αυστραλίας θα πρέπει να συνεχίζει να αντλεί από την μακραίωνη παράδοση της Εκκλησίας, ώστε να δημιουργήσει εδώ τις προϋποθέσεις για μια ιδιαίτερη αυστραλιανή χροιά, για μια αυστραλιανή προοπτική στη ζωή της εδώ εκκλησίας, πλήρως ενταγμένη στην Αυστραλιανή κοινωνία, και με τη δυνατότητα να συνδιαλέγεται μ’ αυτήν ως συνιστώσα αυτής.
Επιπλέον, θα πρέπει η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας να ενισχύσει τους δεσμούς της με την Μητέρα Εκκλησία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, από όπου θα αντλεί δύναμη, ενίσχυση και τη γνήσια ελληνορθόδοξη παράδοση. Διαπίστωσα ότι υπάρχουν στην Αυστραλία καλοί και πολυτάλαντοι κληρικοί με διάθεση για εργασία, όχι μόνο στο λατρευτικό χώρο αλλά και στην κοινωνική ζωή της χώρας. Θα πρέπει να αξιοποιηθούν οι ικανότητές τους ώστε να ανταποκριθούν στις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες και να αρθρώσουν την υπόστασή μας εντός της ευρύτερης Αυστραλιανής εθνικής αφήγησης, συνάμα διαφυλάττοντας την ιδιαίτερή μας ταυτότητα.
Γίνεται λόγος για πιθανή κατάτμηση της Αρχιεπισκοπής σε Μητροπόλεις. Πώς το σχολιάζετε αυτό;
Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη ότι τόσον η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης ο Οικουμενικός Πατριάρχης και η περί αυτόν Αγία Σύνοδος, θα μελετήσουν επισταμένως όχι μόνον το ανακύψαν πρόβλημα εις την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας με την εκδημία του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Στυλιανού, αλλά τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά της χώρας ακόμη και λόγω της μεγάλης γεωγραφικής εκτάσεως που έχει η Αυστραλία, τα προβλήματα επικοινωνίας, οι ιδιάζουσες κοινωνικές συνθήκες και οι νόμοι ανά πολιτεία και θα πράξει ανάλογα για το καλό της εκκλησίας.
Αναφερθήκατε σε «πρόβλημα». Πώς εννοείτε τη λέξη αυτή;
Με τη λήξη των 44 χρόνων της παρουσίας του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αυστραλίας στον αρχιεπισκοπικό θρόνο, κλείνει ένας ιστορικός κύκλος για την εκκλησία μας. Τώρα υπάρχουν νέες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν με τη βοήθεια του Θεού και την συμμετοχή των Θεοφιλεστάτων βοηθών επισκόπων, του κλήρου, των ενοριών, κοινοτήτων και του ευσεβούς λαού και καλή θέληση κλήρου και λαού.
Συναντηθήκατε κατά τη διάρκεια της διαμονής σας εδώ με πληθώρα πολιτικών, παροικιακών και εκκλησιαστικών παραγόντων. Ποιο είναι το κύριο μήνυμα που θα μεταφέρετε από αυτούς, στο Φανάρι;
Μηδενός εξαιρουμένου, όλοι όσοι είχα την χαρά να συναντήσω, έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη ομόνοιας, ομοψυχίας , αλληλεγγύης και αγάπης τόσο εντός της εκκλησίας, όσο και της παροικίας γενικότερα. Οι προκλήσεις, όσον αφορά την αφομοίωση, την διάβρωση αρχών και ηθών μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνον εφόσον υπάρχει αγάπη και αλληλοσεβασμός μεταξύ των ομογενών. Εκφράστηκαν ποικίλες απόψεις γύρω από την δράση και τη ζωή της εδώ εκκλησίας. Μεταφέροντας τους προβληματισμούς, τις ανησυχίες αλλά και τις προσδοκίες των πιστών της Αυστραλίας για το μέλλον στη Μητέρα Εκκλησία, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, θα επισημάνω την αφοσίωση της ομογένειας στους θεσμούς της και την ανάγκη στήριξης με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, του θαυμάσιο έργου που επιτελείτε, όλοι σας εδώ.
Διαπιστώνω ότι κατά τη διάρκεια της διαμονής σας στη Μελβούρνη, ένας αξιοσημείωτος αριθμός συμπαροίκων σας υποδέχθηκε με υπέρμετρη χαρά και ενθουσιασμό, ενώ λείπετε 27 χρόνια. Πώς το σχολιάζετε αυτό;
Ποτέ δεν ξέχασα, ούτε έπαυσα να αγαπώ τους Έλληνες της Αυστραλίας. Ταυτίστηκα μαζί τους, και συγκινούμαι ιδιαίτερα, διαπιστώνοντας ότι και αυτοί, τουλάχιστον οι παλαιότεροι που με θυμούνται, συνταυτίστηκαν μαζί μου, δίνοντας συνέχεια σε μία πνευματική σχέση, σφυρηλατημένη στο αμόνι της μεταναστευτικής εμπειρίας, που υπερβαίνει γεωγραφικά όρια και τον ίδιο τον χρόνο. Ομολογώ ότι η ένθερμη υποδοχή μου από νέους της εκκλησίας και της παροικίας με ξάφνιασε και με κατασυγκίνησε.
Σας ευχόμαστε καλή διαμονή και καλή επάνοδο στην πατρίδα.
Ο Θεός να δίνει δύναμη σε όλους σας, ιδιαίτερα στους δημοσιογράφους και συνεργάτες του «Νέου Κόσμου» που επιτελούν ένα τόσο σημαντικό έργο.