ΤΑ ΠΑΝΤΑ στη ζωή γίνονται για το σεξ. Εκτός από το ίδιο το σεξ που γίνεται για την εξουσία. Το αξίωμα αποδίδεται, μάλλον λανθασμένα, στον Όσκαρ Ουάιλντ. Απηχεί ωστόσο εκείνη την απόσταση από τα πράγματα που προϋποθέτει το βρετανικό χιούμορ – το κεντρί εκείνης της κουλτούρας που αισθάνεται τόσο ισχυρή ώστε να υπονομεύει ριζικά τον εαυτό της.
Πειράζοντας την αδέσποτη φράση, θα μπορούσε να πει κανείς ότι τα πάντα στη βρετανική πολιτική γίνονται για την εξουσία. Εκτός από την ίδια την εξουσία που γίνεται για την πλάκα.
Σχεδόν όλοι οι πρωταγωνιστές του Brexit –ο Μπόρις Τζόνσον και οι υπόλοιποι Τόρηδες που στήριξαν την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση– έχουν εκπαιδευθεί από παιδιά στην τέχνη του λόγου. Στο πώς να κερδίζουν την προσοχή, γράφοντας και μιλώντας γοητευτικά. Δηλαδή εκκεντρικά.
O Simon Kuper των Financial Times –ήδη από το 2016, αλλά και με μια εκτενή επιφυλλίδα του τον περασμένο Ιούνιο– έχει εξηγήσει πώς μια λέσχη διαλόγου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, η Oxford Union, αποτέλεσε στη δεκαετία του ’80 την κοιτίδα των πολιτικών που σταδιοδρόμησαν στο Συντηρητικό Κόμμα και κατέληξαν οι περισσότεροι διαπρύσιοι κήρυκες του Brexit.
Εκεί έστηναν εικονικές κοινοβουλευτικές μάχες, μελετώντας τις δημηγορίες των μεγάλων κοινοβουλευτικών ανδρών. Εκεί επωάστηκε αυτό που ο Kuper, απόφοιτος και ο ίδιος της Οξφόρδης, ονόμασε «ένα κίνημα κατά των ελίτ καθοδηγούμενο από τα παιδιά της ελίτ».
Παρακολουθώντας κανείς τον τρόπο που πολιτεύεται ο Τζόνσον, πείθεται ότι η πολιτική για εκείνον είναι μόνο παίγνιο – μόνο πρωτάθλημα στυλ. Το χιούμορ και η εκκεντρικότητα έπαψαν να είναι εκδηλώσεις ενός λόγου που παρέμενε πάντα προορισμένος στο δημόσιο συμφέρον.
Έπαψαν να είναι τα εξεζητημένα μέσα πειθούς στο πλαίσιο μιας αρχαίας θεσμικής κουλτούρας. Και κατέληξαν να υποκαταστήσουν αυτήν την κουλτούρα.
Πολιτικό ζώο με έμφυτο σοφιστικό χάρισμα, ο Τζόνσον είναι βιρτουόζος αυτής της παρακμής. Μπορεί να υποστηρίξει τα πάντα και τα αντίθετά τους με την ίδια προβοκατόρικη χάρη. Στις καλύτερες ομιλίες του υπέρ του Brexit, το βασικό του επιχείρημα ήταν ότι η έξοδος από την Ε.Ε. θα επιτρέψει στο Κοινοβούλιο να ανακτήσει τη χαμένη του κυριαρχία.
Αυτή η περιγραφή μοιάζει να υποβιβάζει σε αισθητικό ζήτημα μια τραγωδία χωρίς λύση. Ο Τζόνσον, όμως, δεν είναι το στρουμπουλό φαντασματάκι – όπως τον παρουσίαζε το χθεσινό σκίτσο του Economist. Είναι πιο σκοτεινή περίπτωση από τους δημαγωγούς του συρμού. Αυτός αξιώνει την αναστολή του Κοινοβουλίου, χωρίς καν λαϊκή εντολή – χωρίς να μπορεί να επικαλείται ότι κέρδισε εκλογές.
Το χειρότερο δεν είναι ότι κλείνει τη Βουλή. Το χειρότερο είναι ότι, προτού την κλείσει, η Βουλή είχε γίνει το θέατρο του αδιεξόδου – που τα τελευταία χρόνια μπορεί να αποφασίζει μόνο για αναβολή της απόφασης. Γυμνασμένοι στα καλύτερα σχολεία, οι θεατρίνοι αχρήστευσαν το Κοινοβούλιο. Και μετά το έκλεισαν.