«Τα μπλε μου μάτια με πρόδωσαν»

Ο Αυστραλός βετεράνος, James Bassham, αναφέρεται λίγο πριν πεθάνει στους Κρητικούς που τον έκρυψαν μετά τη Μάχη της Κρήτης

Ο James Bassham ήταν ένα δεκαεφτάχρονο αγόρι από την Αυστραλία όταν κατατάχθηκε στον Αυστραλιανό στρατό για να υπηρετήσει στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Βρέθηκε στη μάχη της Κρήτης, πολέμησε, και με την άφιξη των Γερμανών στο νησί, οι Κρητικοί τον φυγάδευσαν και τον έκρυψαν. Αλλά δεν κατάφερε να αποφύγει την αιχμαλωσία.

«Τα μπλε μου μάτια με πρόδωσαν» θα πει στα παιδιά του σε μια από τις ελάχιστες φορές που αναφέρεται στον πόλεμο και την αιχμαλωσία του από τους Γερμανούς.Όσο καλή κι αν ήταν η μεταμφίεσή του ως ντόπιος, τα γαλανά μάτια του δεν ήταν σηνυθισμένο χαρακτηριστικό των Κρητικών.

Το 2005, ο James Bassham πέθανε, αλλά τα παιδιά και τα εγγόνια του συνεχίζουν να αναζητούν στοιχεία για να καλύψουν τα κενά από τη ζωή του που παραμένουν ακόμα ένα αίνιγμα.

Όταν αφέθηκε ελεύθερος από το κέντρο κράτησης των αιχμάλωτων πολέμου στην Γερμανία, επέστρεψε στην Αυστραλία και δεν μίλησε ποτέ ξανά για τον πόλεμο.

Ο James Bassham επιβιβάστηκε στις 31 Μαρτίου 1941, SS Pennland για να συμμετάσχει στη Μάχη της Κρήτης. Στις 6 Ιουνίου 1941, τα ίχνη του χάνονται, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι αιχμαλωτίστηκε στην Κρήτη στις 26 Ιουνίου 1941. Φώτο: Supplied

Μόνο στο τέλος της ζωής του θα αναφερθεί μια φορά στη Μάχη της Κρήτης, και συγκεκριμένα στους Κρητικούς που τον βοήθησαν, εξήγησε στον «Νέο Κόσμο», o Karl Martin, ο άντρας της εγγονής του που ήρθε σε επαφή με την εφημερίδα μας, ελπίζοντας ότι μέσα από αυτή τη δημοσίευση ίσως προκύψουν νέα στοιχεία που θα ρίξουν φως σε αυτό το κομμάτι της ζωής του.

Σύμφωνα με τα έγγραφα που έχουν και τις ελάχιστες πληροφορίες τους, ο James Bassham δεν πρόφτασε την επιχείρηση εκκένωσης των Συμμαχικών Δυνάμεων από την Κρήτη κι έτσι κρύφτηκε για κάποιο διάστημα σε κάποιο χωριό της Κρήτης, ανάμεσα στους ντόπιους, μέχρι να αιχμαλωτιστεί.

«Ήταν ένας άνθρωπος που δούλευε σκληρά. Ήταν ήσυχος πολύ και πιστεύω ότι επηρεάστηκε πολύ από τα όσα του συνέβησαν στον πόλεμο», λέει στον «Νέο Κόσμο» η κόρη του Ellen, που ακόμα ζει στη Mildura της Βικτώριας, όπου εγκαταστάθηκε ο πατέρας της μετά τον πόλεμο.

«Δεν άντεχε να βλέπει πολεμικά έργα. Και δεν ήθελε να μιλάει για τον πόλεμο. Ίσως και να κράτησε φιλίες από εκεί, γιατί κάθε χρόνο συμμετείχε στην παρέλαση για τη γιορτή των Anzacs, με άλλους βετεράνους», συνεχίζει η κόρη του.

Φωτογραφία από το έγγραφο κατάταξης του James Bassham στον Αυστραλιανό Στρατό. Φώτο: Supplied

Σύμφωνα με τα επίσημα στρατιωτικά έγγραφα, ο Karl Martin, αναφέρει ότι ο James Bassham, γεννημένος στις 15 Απριλίου 1922, άλλαξε την ημερομηνία γέννησής τους για να μπορέσει να καταταχτεί στο Αυστραλιανό στρατό στις 14 Οκτωβρίου 1940, γιατί έπρεπε να είσαι τουλάχιστον 20-21 χρονών για να πας στον πόλεμο χωρίς την συναίνεση των γονιών σου.

«Ήταν πολλοί εκείνοι που άλλαζαν την ηλικία τους για να συμμετάσχουν σε πολέμους. Ο πατέρας της θετής μητέρας μου ανέβασε την ηλικία του για να πολεμήσει στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και μετά την κατέβασε για να μπορεί να συμμετάσχει και στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Κάποιοι θεώρησαν ότι ήταν χρέος τους, άλλοι το έβλεπαν σαν μεγάλη περιπέτεια, ή αναζητούσαν τη δόξα. Ενώ άλλοι πάλι τους ντρόπιαζαν και έτσι πήγαιναν στον στρατό. Συχνά επίσης ήταν κι εκείνοι που ήθελαν να ξεφύγουν από την φτώχεια τους», εξηγεί ο Karl Martin, και αυτός βετεράνος πολέμου, που συμμετείχε στον Πόλεμο του Κόλπου. «Εγώ προσωπικά συμμετείχα γιατί ήθελα να προσφέρω την εμπειρία μου και τη γνώση μου για να βοηθήσω την πατρίδα μου».

Ο James Bassham, λοιπόν, με αριθμό υπηρεσίας QX250, κατατάσσεται στο πυροβολικό και συγκεκριμένα στο Σύνταγμα 2/3 του Εκστρατευτικού Σώματος της Αυστραλίας. Μέχρι τις αρχές του 1941, εκπαιδεύεται και περιμένει την αποστολή του. Στις 31 Μαρτίου 1941, επιβιβάστηκε στο SS Pennland με προορισμό την Ελλάδα για να συμμετάσχει στη Μάχη της Κρήτης. Στις 6 Ιουνίου 1941, τα ίχνη του χάνονται, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι αιχμαλωτίστηκε στην Κρήτη στις 26 Ιουνίου 1941. Στα επίσημα χαρτιά όμως καταγράφεται ως αιχμάλωτος πολέμου σχεδόν ένα χρόνο αργότερα στις 11 Μαΐου 1942. Μεταφέρεται σε Κέντρο Κράτησης στο Lamsdorf της Γερμανίας.

Στις αρχές του 1945 απελευθερώνεται και πηγαίνει Αγγλία απ’ όπου μπαρκάρει για το Σίδνεϊ. Στην Αυστραλία έφτασε στις 24 Ιουλίου 1945 και δύο μήνες αργότερα παντρεύεται την Amy Crump με την οποία είχε συνδεθεί πριν τον πόλεμο.

Θα ήταν όμορφο επίσης, σύμφωνα με το ζεύγος Martin, να έβγαζαν στο όνομά του, αντίγραφο του Ελληνικού Αναμνηστικού Μεταλλίου Β’ Παγκοσμίου Πολέμου 1940-41 που δικαιούται αλλά δεν προσπάθησε ο ίδιος να διεκδικήσει.

«Η γυναίκα μου Kylee, προσπαθεί εδώ και χρόνια να βρει πληροφορίες για τον παππού της. Ξέρω ότι θα ενθουσιαζόταν πάρα πολύ να μάθει ποιος τον βοήθησε στην Κρήτη και σε ποιο χωριό βρισκόταν. Και φυσικά μας ενδιαφέρει τι απέγιναν εκείνοι οι άνθρωποι που τον βοήθησαν. Κι έτσι ξεκινήσαμε να το ερευνούμε. Εμένα ως απόστρατο, με ενδιαφέρει η αναγνώριση και η μνημόνευση του παππού μας για τη συμμετοχή του στον πόλεμο. Μπορεί αυτό το κομμάτι γυαλιστερού μετάλλου να μην είναι τόσο σημαντικό. Αλλά αυτό που συμβολίζει, είναι. Είτε πρόκειται για τα προσωπικά επιτεύγματα του στρατιώτη κατά τον πόλεμο, είτε πρόκειται για τα επιτεύγματα της μονάδας του και των συναγωνιστών του.

Εάν καταφέρουμε να αποκτήσουμε το αντίγραφο αυτού του μετάλλιου, εγώ, η γυναίκα μου, ή οι γιοι μας θα το φοράμε στις ημέρες μνήμης των απόστρατων πολέμου. Θα κρατήσει ζωντανή τη μνήμη του και θα θυμίζει σε όλους τις θυσίες που έκαναν αυτοί οι άνθρωποι στο παρελθόν».

Επικοινωνήστε μαζί μας στο editor@neoskosmos.com.au, εάν έχετε κάποια πληροφορία που θα μπορούσε να ρίξει φως στα γεγονότα που έζησε ο James Bassham κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.