«Ο κορονοϊός είναι σαν ένας πόλεμος που μας αναγκάζει να σκεφτόμαστε συλλογικά και όχι ατομικά, και ίσως ερχόμαστε και πιο κοντά ο ένας με τον άλλον», εξηγεί στον «Νέο Κόσμος» ο ψυχολόγος Παναγιώτης Κυριακούλης. «Διαπιστώνω ότι ενδιαφερόμαστε για τους γείτονές μας, για τους ηλικιωμένους γονείς μας, για τον διπλανό μας, διατηρώντας τα μέτρα όχι μόνο για εμάς, αλλά για όλους».

Η ζήτηση ψυχολογικής στήριξης στην κλινική Positive Psychology που διευθύνει ο Δρ. Κυριακούλης έχει αυξηθεί σημαντικά απ’ όταν ξέσπασε η πανδημία και συγκεκριμένα από τη στιγμή που καταλάγιασε το πρώτο κύμα πανικού και ο κόσμος άρχισε να δέχεται τη νέα πραγματικότητα που επέβαλλε το γενικότερο lock-down.

«Στην αρχή επικράτησε ένας πανικός. Η κοινωνία βρέθηκε σε κατάσταση σοκ. Για μία περίπου εβδομάδα από τη στιγμή που επιβλήθηκε η τρίτη φάση των περιοριστικών μέτρων, δηλαδή το γενικότερο lock-down στη Βικτώρια, είχαμε μία σημαντική πτώση στις επισκέψεις των πελατών μας. Εκείνη την εβδομάδα πολλοί άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους, και προσπαθούσαν να δουν τι θα κάνουν και από οικονομικής άποψης.

Στην αρχή παρατηρήσαμε μία αναμενόμενη αντίδραση της κοινωνίας με τα ψώνια πανικού. Επηρεασμένοι με αυτά που άκουγαν και έβλεπαν γύρω τους, οι άνθρωποι αντέδρασαν με τη λεγόμενη κομφορμιστική συμπεριφορά και είδαμε να ξεκινάει ένα κύμα πανικού και μια μανία να ψωνίσουν τα βασικά είδη. Στην ιστορία έχουμε δει ότι όταν υπάρχει κρίση ο κόσμος θα πάει να συγκεντρώσει ό,τι μπορεί να αποθηκεύσει για την περίπτωση ανάγκης.

Όταν περάσαμε αυτό το στάδιο του πανικού, η ζήτηση για ψυχολογική στήριξη ανέβηκε ραγδαία».

Γνωρίζω ότι στηρίζετε κυρίως άτομα από την ομογένεια; Ποια ομάδα στην παροικία μας, κατά τη γνώμη σας, είναι πιο ευάλωτη αυτές τις ημέρες;

«Η κάθε ηλικία αντιμετωπίζει τα δικά της προβλήματα και τις δικές της προκλήσεις. Όλοι όσοι επηρεάστηκαν άμεσα από την πανδημία, ανεξαρτήτως ηλικίας, είναι ευάλωτοι. Έχει αυξηθεί το άγχος και το στρες. Υπάρχει ο φόβος μη κολλήσουν τον ιό. Επικρατεί ένα γενικότερο άγχος μέσα στην κοινωνία. Έχουμε τους νεότερους που έχασαν τις δουλειές τους και το μέλλον τους μοιάζει αβέβαιο. Άλλοι που δεν μπορούσαν να συναντηθούν τόσο καιρό με τη σχέση τους και είχαν χάσει την κοινωνική επαφή με τους φίλους τους. Έχουμε εκείνους που κόλλησαν τον ιό. Έχουμε και τις ευπαθείς ομάδες, όπως οι ηλικιωμένοι που αποκόπηκαν εντελώς από τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Σε άλλες περιπτώσεις η ένταση μέσα στην οικογένεια αυξήθηκε από το οικονομικό στρες και από τις τόσες ώρες εγκλεισμού μέσα στο ίδιο σπίτι. Σε συνδυασμό με την αύξηση στην κατανάλωση του αλκοόλ, διαπιστώνουμε ότι αυξήθηκαν οι καυγάδες και σε ακραίες περιπτώσεις, η ενδοοικογενειακή βία».

Ποιες είναι οι ψυχικές διαταραχές που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι αυτήν την περίοδο;

«Έχουμε πολλούς νέους πελάτες που έρχονται για να τους βοηθήσουμε με το αυξημένο άγχος που βιώνουν, είτε εξαιτίας του φόβου μη νοσήσουν από τον κορονοϊό, είτε γιατί έχασαν τη δουλειά τους. Είναι άνθρωποι που έχουν πάθει κατάθλιψη ή αντιμετωπίζουν προβλήματα με τον ύπνο τους. Άλλοι παθαίνουν κρίσεις πανικού. Παλιότεροι πελάτες μας, που είχαν αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα ψυχικά τους θέματα, επανέρχονται σε μας καθώς με τη νέα κατάσταση επανήλθαν κάποια προβλήματά τους.

Αλλά υπάρχει και μία μικρή κατηγορία των πελατών μας που τα περιοριστικά μέτρα του κορονοϊού είχαν θετική επίδραση πάνω τους».

Δηλαδή; Ποια μπορεί να είναι τα θετικά των περιοριστικών μέτρων;

«Μιλώντας με κάποιους πελάτες μου, μου λένε ότι αισθάνονται καλύτερα τώρα. Γιατί εργάζονται από το σπίτι και περνάνε περισσότερο χρόνο με την οικογένεια και τα παιδιά τους. Κάποια άτομα που μπορεί να αντιμετώπιζαν αγχώδεις καταστάσεις στη δουλειά τους, τώρα που δουλεύουν από το σπίτι αισθάνονται καλύτερα.

Άλλοι απολαμβάνουν τους χαλαρούς ρυθμούς που τους επέβαλλε η κατ’ οίκον απομόνωση. Πάνε για περπάτημα, έχουν περισσότερο χρόνο να διαθέσουν στον εαυτό τους και έχουν στρέψει την προσοχή τους στην ψυχική και σωματική τους υγείας.

Επίσης πολύ σημαντικό γεγονός για κάποιους πελάτες μου είναι ότι έκλεισαν τα «πόκις» και για πρώτη φορά λένε ότι έχουν καταλάβει πόσο πιο όμορφη είναι η ζωή τους χωρίς αυτή την εξάρτηση. Δεν τους ενοχλεί που δεν υπάρχει η δυνατότητα να παίξουν τζόγο. Μου λένε ότι για πρώτη φορά έχουν χρήματα στην τσέπη τους και ψωνίζουν χωρίς να έχουν άγχος αν θα τους μείνουν χρήματα για να παίξουν. Και θέλουν να συνεχίσουν τη ζωή τους πλέον χωρίς αυτή την εξάρτηση».

Κάποιοι θα πουν ότι ίσως η παλιότεροι είναι πιο ανθεκτικοί σε καιρούς κρίσεις από τις νεότερες γενιές που δεν έχουν ζήσει κάτι τέτοιο πότε.

«Σίγουρα οι πιο παλιοί που έχουν περάσει Κατοχή και άλλες δύσκολες καταστάσεις είναι πιο ανθεκτικοί και δεν ζητάνε και πολλά στη ζωή τους. Είναι ικανοποιημένοι με τα πιο απλά πράγματα σε αντίθεση με τη νέα γενιά που έχει συνηθίσει να ζει με μία πληθώρα ψυχαγωγικών και κοινωνικών επιλογών. Αυτοί νιώθουν πιο έντονα την απομόνωση, και την έλλειψη της ελευθερίας να κάνουν αυτά που θέλουν.

Βέβαια η τρίτη ηλικία που είναι και η πιο ευάλωτη στην περίπτωση που νοσήσει από τον κορονοϊό βρίσκεται και εντελώς απομονωμένη αυτόν τον καιρό. Είναι πολύ σημαντικό να διατηρούν την επαφή μέσω τηλεφώνου. Τους παροτρύνουμε να συνεχίσουν να ασχολούνται με το σπίτι, τον κήπο, τη μαγειρική και να τους εμψυχώνουμε ότι φάση είναι και θα περάσει, για να μην τους παίρνει από κάτω».

Υπάρχουν ανησυχητικές προβλέψεις ότι ενδέχεται να αυξηθεί το ποσοστό αυτοκτονιών λόγω των ολέθριων συνεπειών της πανδημίας.

Άνθρωποι που έχουν απελπιστεί και αισθάνονται την πλήρη απογοήτευση με τη ζωή τους, ενώ είναι απομονωμένοι και δεν επικοινωνούν με τους συνανθρώπους τους, είναι σίγουρα πολύ ευάλωτοι αυτόν τον καιρό. Όταν διαπιστώνουμε ότι κάποιος από τους πελάτες μας έχει πέσει τόσο χαμηλά, προσπαθούμε να είμαστε σε διαρκή επαφή μαζί του και να εξασφαλίσουμε την οικογενειακή και κοινωνική υποστήριξη που χρειάζεται. Πρόκειται για ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, μία κρίση που για να την ξεπεράσουν θα πρέπει να αυξήσουν τις δραστηριότητες που τους προκαλούν ευχαρίστηση και μία αυτοεκπλήρωση. Τους βοηθάμε να βάλουν στόχους και να τους δώσουμε τα κίνητρα να βρουν ξανά το νόημα στη ζωή τους. Για πολλούς η εργασία είναι αυτή που τους δίνει κάποιο νόημα και επομένως εάν ενταχθούν πάλι στη δουλειά, θα ξεπεράσουν πιο εύκολα το καταθλιπτικό επεισόδιο».

*O κλινικός ψυχολόγος Παναγιώτης Κυριακούλης, εδρεύει στο Oakleigh, και είναι ο ιδρυτής και διευθυντής της κλινικής Positive Psychology Centre που έχει γραφεία στο Oakleigh και στο Mornington. Ειδικεύεται στη αντιμετώπιση της κατάθλιψης, των αγχώδη διαταραχών και το σύνθετο τραύμα.

Στοιχεία επικοινωνίας: 1300995636, enquiries@positivepsychology.net.au