Υπάρχει διαφορά μεταξύ προφήτη και μελλοντολόγου. Προφήτης είναι ο θεόπνευστος άνθρωπος που γνωστοποιεί στους συνανθρώπους του το θέλημα κάποιου θεού. Μελλοντολόγος είναι ο επιστήμων άνθρωπος που, στηριζόμενος σε συγκεκριμένες θεωρητικές αρχές, εικάζει το μέλλον του κόσμου. Και είναι οι μελλοντολόγοι που θα μας απασχολήσουν εδώ. Προτού όμως δούμε κάποιους από αυτούς, αξίζει ν’ αναφέρουμε τον περιβόητο Νοστράδαμο.
Ο ΝΟΣΤΡΑΔΑΜΟΣ
Ο Νοστράδαμος (Michel de Nostredame) γεννήθηκε στη Γαλλία το 1503 και πέθανε το 1566. Το 1555 εκδόθηκε το βιβλίο του, με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Les Propheties» («Οι Προφητείες»), το οποίο εξακολουθεί να κυκλοφορεί.
Μετά τη δημοσίευση του βιβλίου του, κατάφερε να ελκύσει πολλούς υποστηρικτές, οι οποίοι του χρέωσαν πολλές «προβλέψεις» σημαντικών παγκόσμιων γεγονότων. Ωστόσο, πρόκειται για «προβλέψεις» αόριστες και ασαφείς, που μπορούν να σχετιστούν με οποιοδήποτε μεταγενέστερο ιστορικό γεγονός.
Στις μέρες μας κυκλοφορεί άλλη μία «πρόβλεψη» του Νοστράδαμου, σχετικά με τον κορονοϊό, η οποία λέει:
«Θα υπάρξει ένα δίδυμο έτος, από το οποίο θα προκύψει μια βασίλισσα που θα έρθει από την Ανατολή και θα εξαπλώσει έναν λοιμό μέσα στο σκοτάδι της νύχτας, σε μια χώρα με επτά λόφους και θα μετατρέψει το λυκόφως των ανθρώπων σε σκόνη, θα καταστρέψει και θα ερειπώσει τον κόσμο. Θα είναι το τέλος της παγκόσμιας οικονομίας όπως τη γνωρίζετε.»
Κάποιοι ερμηνεύουν το «δίδυμο έτος» ως έτος 2020 (διπλό το 20), τη «βασίλισσα» ως κορώνα, τον «λοιμό» ως κορονοϊό, τους «επτά λόφους» ως Ιταλία, και τη «σκόνη» ως θάνατο.
Έξυπνη ερμηνεία, αλλά ο καθηγητής Γαλλικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης, S. Gerson, δήλωσε ότι το ως άνω κείμενο δεν είναι του Νοστράδαμου.
ΟΙ ΜΕΛΛΟΝΤΟΛΟΓΟΙ
Περνάμε τώρα στους σοβαρούς σημερινούς μελλοντολόγους. Ένας από αυτούς είναι ο πασίγνωστος διανοούμενος Αμερικανός καθηγητής Noam Chomsky (92 ετών). Έχει συγγράψει πάνω από 100 βιβλία!
Με αφορμή το επόμενο βιβλίο του «Climate Crisis and the Global Green New Deal», ρωτήθηκε: «Γιατί εστιάζεις την προσοχή σου στην κλιματική κρίση;». Η απάντησή του ήταν καθαρά μελλοντολογική:
«Πέρα από τον πυρηνικό πόλεμο, είναι το πιο σημαντικό ζήτημα στην ανθρώπινη Ιστορία… Έχουμε λίγο χρόνο να θέσουμε την κρίση υπό έλεγχο, ίσως λίγες δεκαετίες. Αν δεν το κάνουμε, το ανθρώπινο πείραμα θα λάβει άδοξο τέλος.»
Ένας άλλος μελλοντολόγος (κατά πολύ νεότερος του Chomsky) είναι ο κυπριακής καταγωγής καθηγητής Γιώργος Ευσταθίου. Γεννήθηκε το 1955 στο Λονδίνο. Διακεκριμένος αστροφυσικός, διευθυντής τού Ινστιτούτου Κοσμολογίας τού Πανεπιστημίου Κέμπριτζ και εταίρος της Βασιλικής Ακαδημίας της Βρετανίας. Έλαβε πολλές διακρίσεις και βραβεία για ανακαλύψεις σχετικά με τον σχηματισμό και την εξέλιξη των γαλαξιών. Πληροφορούμαι ότι έχει ανακηρυχθεί ως ένας από τους επτά σοφούς του κόσμου (μη με ρωτάτε ποιοι είναι οι άλλοι έξι).
Σύμφωνα λοιπόν με τον καθηγητή Ευσταθίου, η ανθρωπότητα ενδέχεται να ζήσει μεγάλες καταστροφές και το είδος μας να κινδυνεύσει με εξαφάνιση. Στο ερώτημα, από πού προήλθε η ζωή, η απάντησή του είναι ότι προήλθε από μια «στατική διακύμανση», από αυξομειώσεις στην κβαντική ροή.
Υπάρχουν πολλά σύμπαντα, λέει. Τα περισσότερα είναι «στείρα», δεν έχουν ζωή. Όμως σε ορισμένες «γωνίες» του πολυσύμπαντος, όπως η δική μας, κατά τύχη οι συνθήκες επέτρεψαν στ’ αστέρια να δημιουργήσουν χημικά στοιχεία που έκαναν δυνατή την ανάπτυξη της ζωής. Συνεπώς, καταλήγει ο καθηγητής Ευσταθίου, η ύπαρξη ζωής πιθανότατα οφείλεται σ’ ένα τυχαίο γεγονός.
Σχετικά με το μέλλον του ανθρώπινου είδους, ο καθηγητής Ευσταθίου ανησυχεί για την ικανότητά μας να επιβιώσουμε τα επόμενα 100 χρόνια. Αναφέρει και τον πολυβραβευμένο συνάδελφό του, κοσμολόγο και αστροφυσικό στο Πανεπιστήμιο Κέμπριτζ, Martin Rees, ο οποίος, στο βιβλίο του «Our Final Century: Will the Human Race Survive the Twenty-first Century?» («Ο Τελικός μας Αιώνας»), εξετάζει τις διάφορες πιθανές καταστροφές (ακόμη και αυτή μιας πανδημίας) που θα μπορούσαν να εξαφανίσουν το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας.
Ο καθηγητής Ευσταθίου συμμερίζεται την απαισιόδοξη εκτίμηση του Rees και υποψιάζεται ότι σε 100 χρόνια θα υπάρχουν πολύ λιγότεροι άνθρωποι που θα ζουν υπό βιώσιμες συνθήκες. Σχετικά με την κρίση της τρέχουσας πανδημίας, νομίζει ότι ίσως χρειαστούν 30 χρόνια για να επιστρέψουμε στην προ-κορoνοϊού κατάσταση. Στο μεταξύ, θα χαθούν πολλές ζωές.
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ
Προσωπικά, από την εποχή που πρωτοδιάβασα Μαρξ (μελλοντολόγος par excellence και αυτός), δεν εμπιστεύομαι τους μελλοντολόγους ούτε τους «θεόπνευστους» προφήτες. Οι θνητοί μόνο τα γενόμενα μπορούν να κρίνουν. Τα μελλούμενα τα κρίνουν οι θεοί. Ο καθηγητής Rees, που μιλά για «τελικό αιώνα», γνωρίζει ότι δεν θα ζήσει (είναι ακριβώς συνομήλικός μου) για να δει τη διάψευση της εκτίμησής του.
Ούτε ο φιλόσοφος Bertrand Russell έζησε για να δει τη διάψευση της δικής του εκτίμησης, ότι πριν εκπνεύσει ο 20ος αιώνας θα συνέβαινε ένα από τα τρία: α) το τέλος της ανθρώπινης ζωής, ίσως και όλων των ειδών ζωής στον πλανήτη, β) η επιστροφή στη βαρβαρότητα, μετά από έναν καταστροφικό αποδεκατισμό των ανθρώπων λόγω πυρηνικού πολέμου, και γ) η ενοποίηση του κόσμου κάτω από μία παγκόσμια κυβέρνηση, που θα έχει το μονοπώλιο όλων των όπλων.
Με την εκπνοή του 20ού αιώνα εξέπνευσε και η μελλοντολογία του Russell.