Προφητική ήταν η εκπομπή της SBS για την εκρηκτική κατάσταση στο νησί της Λέσβου που φιλοξενεί τον μεγαλύτερο καταυλισμό προσφύγων στην Ευρώπη, έχει διχάσει σε τεράστιο βαθμό την τοπική κοινωνία.

Με τον τουρισμό να έχει πέσει κατά 80%, από τη στιγμή που ξεκίνησε το 2015 η μεγαλύτερη μεταναστατευτική ροή μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η Μυτιλήνη αποτελεί μία από τι πρώτες στάσεις των προσφύγων προς την ασυλία.

Ο καταυλισμός της Μόριας, που χτίστηκε για τη φιλοξενία 3.000 προσφύγων, αριθμεί σήμερα πάνω από 15.000 πρόσφυγες, και η κατάσταση έχει φτάσει το απροχώρητο.

Μεταξύ των πρωταγωνιστών της διαχείρισης της προσφυγικής κρίσης που «έσκασε» στο νησί της Λέσβου το 2015, είναι η Αυστραλογενημμένη Ελληνίδα Melinda McRostie. Ήταν από τους πρώτους που είδαν τους πρόσφυγες να καταφτάνουν, κυριολεκτικά στο κατώφλι του εστιατορίου της που βρίσκεται στη βόρεια ακτή της Λέσβου. Οργάνωσε μία ομάδα ντόπιων εθελοντών και στη συνέχεια δημιούργησε την MKO Αστερίας (www.asterias-starfish.org) όπου τα τελευταία πέντε χρόνια έχει βοηθήσει πάνω από 200.000 πρόσφυγες με τροφή, ρουχισμό, ψυχολογική στήριξη και ιατρική περίθαλψη.

Την περασμένη εβδομάδα η κατάσταση έφτασε σε νέα αδιέξοδο, καθώς εμφανίστηκαν τα πρώτα κρούσματα μέσα στον καταυλισμό με αποτέλεσμα να μπει “λουκέτο” και να απαγορεύεται η οποιαδήποτε μετακίνηση προσφύγων από τη Μόρια.

«Έχουν γίνει γνωστά τέσσερα κρούσματα του κορονοϊού στον καταυλισμό» εξήγησε στον «Νέο Κόσμο», η κυρία Melinda McRostie (την τα κρούσματα είχαν φτάσει τα 17). «Οι πρόσφυγες δεν μπορούν να βγουν από εκεί, και το πρόβλημα είναι σοβαρό καθώς οι εγκαταστάσεις δεν είναι κατάλληλες για τόσους πολλούς και το φαγητό δεν είναι το καλύτερο».

Η Αυστραλή κάτοικος της Λέσβου, Melinda McRostie, ιδρύτρια της ΜΚΟ Αστερίας (Starfish) έξω από το σπίτι της που είχε πρόσφατα βανδαλιστεί εξαιτίας της βοήθειας που παρέχει στους πρόσφυγες. Φώτο: Supplied

«ΑΡΚΕΤΟΙ ΛΕΝΕ ΟΤΙ ΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΔΕΝ ΘΑ ΕΡΧΟΝΤΑΝ ΕΔΩ ΕΑΝ ΔΕΝ ΤΟΥΣ ΒΟΗΘΟΥΣΑΜΕ»

Η κ. McRostie έχει δεχθεί λεκτικές επιθέσεις, ακόμα και απειλές, επειδή βοηθάει τους πρόσφυγες.

«Πρώτα είχαμε την οικονομική κρίση, μετά την προσφυγική. Μετά το 2015 όταν πέρασαν από εδώ εκατομμύρια πρόσφυγες, έπεσε ο τουρισμός κατά 80%. Αν δεν βοηθούσαμε τους πρόσφυγες, δεν θα έρχονταν στο νησί, λένε κάποιοι. Πολλοί δεν πιστεύουν ότι οι εθελοντές έρχονται εδώ με δικά τους έξοδα. Η κατάσταση είναι πολύ δύσκολη γιατί τόσοι άνθρωποι είναι τόσο θυμωμένοι».

Με την πανδημία, η κατάσταση έχει επιδεινωθεί στο νησί. Ο ντόπιος πληθυσμός της Μόριας που βρίσκεται δίπλα στον καταυλισμό έχει υποφέρει περισσότερο απ΄ όλους, γιατί πολλές φορές έχουν λεηλατηθεί από τους πρόσφυγες που περνούν από εκεί πεινασμένοι, εξηγεί η κα McRostie.

ΑΡΚΕΤΟΙ ΝΤΟΠΙΟΙ ΕΧΟΥΝ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ ΝΑ ΒΟΗΘΟΥΝ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΓΙΑΤΙ ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ ΜΗΝ ΣΤΟΧΟΠΟΙΗΘΟΥΝ

Οι ντόπιοι έχουν περάσει πολύ δύσκολα. «Όταν άρχισαν να καταφτάνουν οι πρόσφυγες πάρα πολλοί βοήθησαν. Αλλά το κλίμα έχει αλλάξει με την άνοδο του εθνικισμού και την αύξηση εκείνων που αντιτίθενται στους πρόσφυγες. Aρκετοί ντόπιοι τώρα σταμάτησαν να βοηθούν γιατί φοβούνται μην στοχοποιηθούν».

«Δυστυχώς, όλα αυτά τα προβλήματα μας χωρίζουν. Έχω εστιατόριo, εξαρτόμαστε κι εμείς από τον τουρισμό. Αυτή είναι όλη η ζωή μας επίσης. Κι εμείς υποφέρουμε. Φέτος άνοιξα το εστιατόριο και προσπαθώ ίσα-ίσα να πληρώσω το νοίκι. Τα νοικιαζόμενα δωμάτια που έχουμε κάθονται άδεια. Όλοι μαζί υποφέρουμε.

Η πόλωση δεν μας βοηθάει να ενωθούμε και να λύσουμε το πρόβλημα μαζί. Είναι πολύ λυπηρό.

Τα παιδιά μου έχουν υποφέρει. Μπορεί να έγιναν πιο δυνατά μέσα από όλη αυτή την εμπειρία αλλά δεν θέλουν να πατήσουν στο νησί. Έχουν ακούσει ιστορίες για μένα και έχουν αισθανθεί πολύ άσχημα για κάποια θέματα.

Ναι. Με έχουν στοχοποιήσει. Έχω δεχτεί λεκτικές επιθέσεις, βανδάλισαν το ακίνητό μου με κόκκινη μπογιά, έβαλαν κάτω από την πόρτα μου απειλητικό γράμμα με ένα σπίρτο. Αυτό που με έχει πληγώσει πιο πολύ απ’ όλα είναι ότι έχουν χωρίσει την οικογένειά μου. Δεν μπορώ να φύγω από το νησί. Εδώ είναι το εστιατόριό μας και οι δουλειές μας. Αλλά τα παιδιά μου δεν θέλουν να έρχονται. Και αυτό πονάει πολύ».

Ο πανέμορφος οικισμός του Μόλυβου άδειος, χωρίς τουρίστες εξαιτίας της πανδημίας του κορονοϊού. Φώτο: Supplied

Η ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΛΑΒΕΙ ΑΣΥΛΟ

Όταν οι αιτήσεις ασύλου απορρίπτονται, οι πρόσφυγες πρέπει να επιστρέψουν. Αρκετοί έχουν απελαθεί στην Τουρκία και το Πακιστάν. Αλλά ακόμα και όταν λάβουν την ασυλία, έχουν πολύ δρόμο μπροστά τους μέχρι να ενσωματωθούν στην κοινωνία.

«Όταν λάβουν ασυλία, οι πρόσφυγες πρέπει να φύγουν από τον καταυλισμό και να ετοιμάσουν τα χαρτιά τους για να μπορούν να εργαστούν. Αλλά πρόκειται για μια πολύ δύσκολη διαδικασία. Χρειάζονται ΑΦΜ, αλλά για να λάβουν το ΑΦΜ πρέπει να έχουν διεύθυνση κατοικίας. Για να νοικιάσουν σπίτι χρειάζονται χρήματα και, επομένως, μια δουλειά. Οπότε είναι ένας φαύλος κύκλος. Το ίδιο συμβαίνει με το σχολείο. Τώρα ψηφίζουν ένα νέο νόμο που επιβάλει τη γνώση της Ελληνικής γλώσσας για να μπορείς να παρακολουθήσεις το σχολείο. Αλλά πού θα μάθουν Ελληνικά;»

Τι κάνει η κυβέρνηση και η Ευρωπαική Ένωση, τι ρωτάμε.

«Η κυβέρνηση έχει λάβει χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση. Αλλά δεν ήταν προετοιμασμένοι, δεν τους έδειξε κανείς τι πρέπει να γίνει. Στην αρχή έκαναν ό,τι μπορούσαν αλλά τώρα με τη νέα κυβέρνηση τα πράγματα έχουν γίνει ακόμα πιο δύσκολα για τους πρόσφυγες.
Φυσικά, δεν είναι δίκαιο για το ότι η Ελλάδα έχει επιφορτιστεί την κρίση των προσφύγων και ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μοιράζεται το πρόβλημα, ιδίως όταν έκλεισαν κακήν κακώς τα σύνορα το 2015.

Γενικώς τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και άλλες χώρες στον κόσμο, θα έπρεπε να βοηθήσουν την κατάσταση καθώς εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες είναι εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα.

Το να τους κλειδώσεις σ’ έναν καταυλισμό δεν είναι η σωστή λύση. Δεν υπάρχει σωστή φροντίδα, το φαγητό δεν αρκεί για όλους, αρρωσταίνουν. Και, κυρίως, δεν υπάρχει κανένα σχέδιο για την ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία ή για να μάθουν τη γλώσσα για να βελτιωθούν ή να αποκτήσουν κάποια ειδίκευση».

«ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΓΙΑ ΠΟΛΛΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΘΑ ΓΙΝΕΙ ΧΕΙΡΟΤΕΡΟ»

«Μου κάνει φοβερή εντύπωση ότι τόσοι άνθρωποι που δεν έχουν συναντήσει τους πρόσφυγες προσποιούνται ότι το πρόβλημα δεν υπάρχει» εξηγεί η κυρία McRostie.

«Δημιουργήσαμε το Ίδρυμα Αστερίας για να μπορούμε να συνεχίσουμε να βοηθάμε τους πρόσφυγες και για να μπορούμε να δεχόμαστε δωρεές. Το πρόβλημα θα συνεχίσει για πολλά χρόνια. Και δεν μιλάω μόνο για τον πληθυσμό της Συρίας. Η Υεμένη έχει 28 εκατομμύρια πληθυσμό και απ’ ό,τι ακούω λιμοκτονούν.

Η καλύτερη λύση θα ήταν να βοηθήσουμε όλες αυτές τις χώρες να αντιμετωπίσουν την έλλειψη τροφίμων και την έλλειψη νερού. Υπάρχουν 4,5 εκατομμύρια πρόσφυγες στην Τουρκία. Και στη Συρία… Πώς σταματάς έναν πόλεμο; Αν ρωτήσεις τους Σύριους, το μόνο που θέλουν είναι να γυρίσουν στην πατρίδα τους, αλλά δεν μπορούν».

Στον καταυλισμό Μόρια στη Λέσβο. Φώτο: Supplied

«ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΣ ΝΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΤΑΙ ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΣΟΥ ΑΠΟ ΜΙΑ ΒΟΜΒΑ, Ή ΝΑ ΣΤΟΙΒΑΖΕΙΣ ΜΙΑ ΟΛΟΚΛΗΡΗ ΖΩΗ Σ’ ΕΝΑ ΣΑΚΊΔΙΟ, ΓΙΑ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΗΣ ΔΙΑΦΥΓΗΣ;»

«Το 2014 κάηκε το εστιατόριό μου και έχασα τα πάντα» θυμάται η κ. McRostie. «Αλλά το μόνο που σκεφτόμουν ήταν ευτυχώς που δεν ήταν το σπίτι μου. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν χάσει τα πάντα. Ακούς ιστορίες τραγικές. Άνθρωποι που έχασαν τις οικογένειές τους, άνθρωποι που δεν ξέρουν αν θα δουν ποτέ ξανά τους δικούς τους».

«Ο ΚΟΣΜΟΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΝΟΙΑΣΤΕΙ ΚΑΙ ΝΑ ΣΚΕΦΤΕΙ ΟΤΙ ΑΥΡΙΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΚΕΙΝΟΙ ΣΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗ ΘΕΣΗ»

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι να βοηθήσει κανείς την εκρηκτική κατάσταση των προσφύγων στη Λέσβο. Ένας τρόπος είναι με δωρεές στο ίδρυμα Αστερίας (www.asterias-starfish.org) για τη στήριξη των προσφύγων και μέσω του εθελοντισμού όταν η πανδημία το επιτρέψει.

«Φαντάσου να γινόταν πόλεμος στην Αυστραλία. Δεν θα ήθελες να σε βοηθήσουν, να νοιαστούν;» ρωτάει η κ. McRostie. «Είναι μια δύσκολη εποχή για όλους. Οι δωρεές μας βοηθούν γιατί δεν θα μπορούσαμε να κάνουμε τη δουλειά μας χωρίς στήριξη».

Η κ. McRostie έχει τρία παιδιά και όλα έχουν βοηθήσει εθελοντικά στο έργο διάσωσης και φροντίδας των προσφύγων. «Έγιναν καλύτεροι άνθρωποι επειδή συνάντησαν τους πρόσφυγες. Κατανόησαν ότι όλες οι ζωές είναι σημαντικές και ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι το ίδιο όπως εγώ κι εσύ».

Πρόσφυγες περνούν έξω από τον μεγαλύτερο προσφυγικό καταυλισμό της Ευρώπης. Φώτο: Supplied

Η ίδια θυμάται ένα περιστατικό με τον 19χρονο γιο της όταν ξέβρασε η θάλασσα μια βάρκα. Στη βάρκα ήταν μία μητέρα με τα παιδιά της κι ένα βρέφος. «Ήταν παγωμένοι και η μητέρα είχε σχεδόν χάσει τις αισθήσεις της. Μας έχουν εκπαιδεύσει ότι σε αυτές τις περιπτώσεις φροντίζεις τα παιδιά πρώτα γιατί αυτά είναι πιο πιθανόν να πεθάνουν από το κρύο από τη μητέρα. Αλλάξαμε το μωρό και το έδωσα στον γιο μου να το κρατήσει μέχρι να φροντίσω τους υπόλοιπους.

Δεν ήξερε τι να κάνει γιατί το μωρό τσίριζε. Του είπα να το κρατήσει και να το νανουρίσει μέχρι να συνεφέρουμε τη μητέρα του. Μετά από μια ώρα το μωρό αποκοιμήθηκε στην αγκαλιά του γιου μου. Ήταν μια πολύ όμορφη στιγμή για μένα, να δω τον γιο μου να δένεται με ένα μωρό και να μη θέλει να το αφήσει.

Όταν ιδρύσαμε τον Αστερία ήμασταν πάντα πολύ διακριτικοί. Δεν φωνάζαμε, δεν απαιτούσαμε. Δεν ήμαστε πολιτικοποιημένοι. Ούτε αριστεροί ήμαστε ούτε δεξιοί. Απλά φροντίζουμε τους ανθρώπους. Πρέπει να βρεθούν λύσεις για αυτούς τους ανθρώπους. Βέβαια, είχαμε και κάποιους που πέρασαν από εδώ και δεν ήταν καλοί. Αλλά τι να κάνουμε; Να σταματήσουμε να βοηθάμε επειδή υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις; Μια μέρα μπορεί κι εμείς να χρειαστούμε βοήθεια».

Η Melinda McRostie κατάγεται από την Αυστραλία. Όταν ήταν πολύ μικρή ταξίδεψε στην Ευρώπη μαζί με τη μητέρα της, όπου στη Λέσβο η μητέρα της συνάντησε τον πατριό της που ήταν ψαράς. Ερωτεύτηκαν κι έτσι μετακόμισαν στην Ελλάδα όπου ζει μόνιμα από τα εφτά της χρόνια.