Είναι η πρώτη φορά τα τελευταία 46 χρόνια που έχουμε τόσο παρατεταμένη συγκρουσιακή κατάσταση στα ελληνο-τουρκικά.
Η κρίση των Ιμίων το 1996 διήρκησε λίγες ώρες. Η κρίση του Μαρτίου του 1987 διήρκεσε περίπου τρεις ημέρες.
Η μοναδική μακροχρόνια κρίση που είχαμε, το 1976, με το ερευνητικό σκάφος «Σισμίκ» διήρκησε 18 ημέρες. Η κρίση με το Ορούτς Ρέις που αποχώρησε σπάσει αυτό το χρονικό όριο έκλεισε 33 ημέρες.
Προς το παρόν αποχώρησε αλλά τίποτα δεν είναι σίγουρο. Ανά πάσα στιγμή μπορεί να επιστρέψει.
Ζούμε μία κατάσταση όπου όλα είναι πιθανά. Η Τουρκία επιδιώκει κάποια κίνηση εντυπωσιασμού για να ισοφαρίσει την υπογραφή και κύρωση της συμφωνίας Ελλάδας-Αιγύπτου.
Ίσως αυτή η κίνηση να είναι η εκχώρηση προς την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου ΤΡΑΟ αδειών έρευνας και εκμεταλλεύσεως στην περιοχή του τουρκο-λιβυκού μνημονίου.
Ίσως να επαναλάβουν νέες NAVTEX τους έως το ύψος του Καστελόριζου. Ίσως να προχωρήσουν σε διάλογο.
Η βασική πίεση που ασκείται από τη διεθνή κοινότητα και προς τις δύο χώρες είναι να μην προχωρήσουν σε πολεμική αναμέτρηση. Μας λένε: «μη μαλώνετε αλλά καθίστε στο τραπέζι και συζητήστε».
Από εκεί και πέραν δεν τους ενδιαφέρει πολύ το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων. Σίγουρα θα ήθελαν συνολική επίλυση των ελληνοτουρκικών προβλημάτων.
Δεν είναι όμως αιθεροβάμονες να πιστεύουν ότι θα λυθεί μία τέτοια σύγκρουση που υποβόσκει από το 1955.
Όταν θα καθίσουμε να συζητήσουμε, είναι βέβαιον ότι η κάθε πλευρά θα απαριθμήσει τον δικό της κατάλογο θεμάτων. Η Τουρκία θα ζητήσει να μπούμε σε διαπραγματεύσεις για όλα. Δεν είμαστε υποχρεωμένοι να συμφωνήσουμε…
Η Τουρκία έχει συγκεκριμένο στρατηγικό σχεδιασμό για την ανατολική Μεσόγειο ο οποίος περιλαμβάνει τη Λιβύη, τη Συρία, την Αίγυπτο, την Αλβανία, και φυσικά εμάς, Ελλάδα και Κύπρο.
Εδώ και καιρό προχωρά με αποφασιστικότητα στην υλοποίηση του. Ενδεικτική αυτών των αντιλήψεών είναι η ναυπήγηση ενός μικρού αεροπλανοφόρου στην Κωνσταντινούπολη που εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμο στον επόμενο χρόνο.
Εάν το τουρκικό ενδιαφέρον περιοριζόταν στο Αιγαίο ή στην Κύπρο, το αεροπλανοφόρο είναι άχρηστο.
Οι τουρκικές ηπειρωτικές ακτές και τα κατεχόμενα προσφέρουν απείρως περισσότερες δυνατότητες στη χρήση αεροδρομίων. Μέσα από αυτό το πρίσμα πρέπει να δούμε την κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο.
Είναι βέβαιον ότι Ελλάδα και Τουρκία οδηγούνται σε διάλογο. Είναι όμως αμφίβολο εάν ο διάλογος εκτονώσει την κατάσταση.
Η Τουρκία θέλει άμεσα να εκμεταλλευθεί το κενό εξουσίας που υπάρχει στις ΗΠΑ τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές του Νοεμβρίου, όπως και της αμφιταλαντεύσεις της Ευρώπης.
Στόχος της είναι το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα να κατοχυρώσει την θέση της ως επικυρίαρχης χώρας της ανατολικής Μεσογείου. Ακόμη και εάν αρχίσει ο διάλογος, είναι πολύ πιθανόν να διακόπτεται από εντάσεις και κρίσεις.
Υπ’ αυτή την έννοια η Τουρκία δεν αποτελεί πρόβλημα Ελλάδας και Κύπρου. Συνιστά, πλέον, συστημικό κίνδυνο για την ευρωπαΐκή ασφάλεια και σταθερότητα. Προς το παρόν μόνον η Γαλλία φαίνεται να το έχει αντιληφθεί.
*Ο κ. Άγγελος Συρίγος είναι Αν. καθηγητής Διεθνούς Δικαίου & Εξωτερικής Πολιτικής. Βουλευτής της Ν.Δ. στην Α΄ Αθηνών.