Η ανθρώπινη κοινωνία μας σήμερα, αναφορικά με τους εμβολιασμούς κατά της παρούσας επιδημίας, έχει διχαστεί αγεφύρωτα και πεισματικά.

Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν και την ιστορία των εμβολιασμών για την ανθρωπότητα, θα πληροφορηθούμε ότι πίσω από την επιστημονική εισήγηση των εμβολιασμών το 1715, βρίσκονται οι γιατροί από τη Χίο και την Κεφαλλονιά, Τιμόνης και Πυλαρινός, αντίστοιχα που ανακάλυψαν τον εμβολιασμό τουλάχιστον 8 δεκαετίες πριν από κάθε άλλο γιατρό του κόσμου.

Η επιδημία της ευλογιάς εμφανίστηκε στον κόσμο μας πριν από χιλιάδες χρόνια. Τον 5o με 7o αιώνα μ.Χ. η ευλογιά έφτασε στην Ευρώπη. Υπολογίζεται ότι τον 20ο αιώνα, η ευλογιά εξαφάνισε γύρω στα 500 εκατομμύρια ανθρώπους.

Η μετάδοση της νόσου γινόταν μέσω της εισπνοής των αερομεταφερόμενων ιών της ευλογιάς, συνήθως από σταγονίδια από τη στοματική και τη ρινική κοιλότητα ή από το βλεννογόνο του φάρυγγα ενός μολυσμένου ατόμου. Ευτυχώς όμως -όπως μας πληροφορεί ο Διεθνής Οργανισμός Υγείας- το 1984, η επάρατη νόσος της ευλογιάς εξαφανίστηκε επίσημα.

Αυτή ήταν μια σοβαρή ιογενή εξανθηματική νόσος της παιδικής ηλικίας, με μεγάλη μεταδοτικότητα και υψηλά ποσοστά θνησιμότητας που έφταναν στο 30%. Ένα σοβαρό αποτέλεσμα της νόσου ήταν η τύφλωση.

Όσα παιδιά διασώζονταν είχαν στο πρόσωπό τους δύσμορφα σημάδια-ουλές, τα οποία τα συνόδευαν σε ολόκληρη τη ζωή τους. Έτσι βγήκε η λέξη μας βλογιοκομμένος.

Να σημειώσουμε ευθύς εξαρχής πως οι δύο Έλληνες γιατροί ο Εμμανουήλ Τιμόνης (1669-1720) και ο Ιάκωβος Πυλαρινός (1659-1718), δημοσίευσαν το 1714 στο αγγλικό περιοδικό “Philosophical Transactions” της Royal Society του Λονδίνου, την πρώτη επιστημονική εφαρμογή του εμβολιασμού που ονομάστηκε «ευλογιασμός» και αποτέλεσε προδρομική μέθοδος του δαμαλισμού.

Στα αγγλικά από το όνομα βους (το βόδι) και από εδώ η αγελάδα στα λατινικά έγινε vacca και από εδώ το vaccination, που και στα ελληνικά το λέμε και βατσίνα. Αργότερα από το ελληνικό έμβολο των πλοίων κάναμε τη νέα μας λέξη εμβόλιο.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΓΙΑΤΡΟΙ ΤΙΜΟΝΗΣ ΚΑΙ ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ

Ο Εμμανουήλ Τιμόνης είχε γεννηθεί στη Χίο και σπούδασε στην Ιατροφιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πάδοβας της Ιταλίας. Εργάστηκε ως ιατρός στην Κωνσταντινούπολη και υπήρξε αρχίατρος του Σουλτάνου.

Ακολούθησε σπουδές στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης της Αγγλίας και το 1703 ανακηρύχθηκε διδάκτωρ και μέλος της Βασιλικής Ιατρικής Εταιρείας του Λονδίνου (Royal Society of London).

Ο Τιμόνης κατέγραφε τις παρατηρήσεις του περί της επιστημονικής μεθόδου του «ευλογιασμού» ως «Μία πραγματεία ή ιστορία της προλήψεως της ευλογιάς με εντομή ή ενοφθαλμισμό, όπως από καιρό εφαρμόζεται στην Κωνσταντινούπολη». Την ίδια χρονιά η εργασία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου.

Ο Ιάκωβος Πυλαρινός είχε παράλληλο βίο με τον Τιμόνη. Είχε γεννηθεί στην Κεφαλλονιά και είχε σπουδάσει στη Νομική και Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Πάδοβας.

Ταξίδεψε σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, στη Ρωσία, τη Μολδοβλαχία, την Αίγυπτο και τη Μικρά Ασία και μεταξύ άλλων υπήρξε προσωπικός ιατρός του ηγεμόνα της Σερβίας και άλλων, καθώς επίσης και αρχίατρος του Μεγάλου Πέτρου της Ρωσίας.

Τελικά εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη και το 1714 δημοσίευσε στο περιοδικό της Βασιλικής Εταιρείας του Λονδίνου (Φιλοσοφικά Πρακτικά), τη μελέτη του για τον «ευλογιασμό» με τίτλο ” Pylarinus, James. M. D. A new and safe method of procuring the small pox by transplantation, lately invented and drawn into use”.

Ένα χρόνο αργότερα δημοσίευσε στη Βενετία με την έγκριση της Ιεράς Εξετάσεως στη λατινική γλώσσα τη σημαντική μελέτη του για τον «ευλογιασμό» με τίτλο: «Νέα και ασφαλής μέθοδος αποφυγής της ευλογιάς δια μετεμφυτεύσεως, η οποία εφευρέθηκε προσφάτως και έχει τεθεί σε χρήση».

Ο Τιμόνης και ο Πυλαρινός υπήρξαν εισηγητές της πρώτης επιστημονικής εφαρμογής του εμβολιασμού για την καταπολέμηση της ευλογιάς, με την μέθοδο του «ευλογιασμού», στις αρχές του 18ου αιώνα. Κατανόησαν ότι η χορήγηση μικρής ποσότητας λοιμογόνου παράγοντα στον ανθρώπινο οργανισμό προκαλεί αρκετά ήπια, άρα ασφαλή εκδήλωση της νόσου αλλά και ισόβια ανθεκτικότητα σε επόμενες μολύνσεις. Μοιραία καθιέρωσαν τον «ευλογιασμό».

Οκτώ δεκαετίες αργότερα, ο Edward Jenner αξιοποίησε τις εμπειρικές τους παρατηρήσεις και κατάφερε με το δαμαλισμό – επειδή χρησιμοποιείται ορός δαμαλίτιδας νόσου που προσβάλλει τις αγελάδες – και έτσι έδωσε τέλος στο πρόβλημα της ευλογιάς.

Δυστυχώς, είναι γεγονός ότι σε αγγλοσαξωνικές πηγές ο Τιμόνης και ο Πυλαρινός αναφέρονται ως ιταλικής καταγωγής!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

-The Caller στο Google News
-Εφημερίδα ΄Εθνος 21-12-20
-Λόγιος Ερμής 10-2-11
-Kefalonia press 14-12-21