Κατάθεση ψυχής και ταξίδι στο χρόνο κάνει η Μαργαρίτα Θεοδωράκη, κόρη του μεγάλου Παγκόσμιου Έλληνα δημιουργού Μίκη Θεοδωράκη, μέσα από τις σελίδες του αυτοβιογραφικού της βιβλίου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Ιανός» με τίτλο «Αναμνήσεις ενός κοριτσιού».
Πρόκειται για ένα οδοιπορικό στο παρελθόν της οικογένειας στο Παρίσι, την Αθήνα, τα βασανιστήρια, τις εξορίες, τις φυλακίσεις, το μεγαλείο του έργο του Μίκη όλων των Ελλήνων, αλλά και το μεγαλείο της ψυχής του. Με τρυφερότητα και ειλικρίνεια περιγράφει όλες τις σημαντικές, αλλά και άγνωστες στιγμές της ζωής και του έργου του μεγάλου Έλληνα μουσουργού.
Βρέθηκα στο σπίτι της οικογένειας Θεοδωράκη στο Βραχάτι Κορινθίας, όπου μας υποδέχθηκε η γλυκύτατη και φιλόξενη Μαργαρίτα σε έναν χώρο γεμάτο μνήμες, όπου ο πατέρας της έχει συνθέσει πολλά από τα έργα του.
Είναι το ησυχαστήριο της Μαργαρίτας, όπου ζει μια ήρεμη ζωή μέσα στη φύση μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, ειδικά τώρα μετά το θάνατο του Μίκη, έχοντας αφοσιωθεί στη διάδοση του μουσικού του έργου και τον προγραμματισμό συναυλιών της λαϊκής ορχήστρας «Μίκης Θεοδωράκης».
Πρόκειται για ένα σπίτι όπου όλη η οικογένεια του Μίκη έβρισκε καταφύγιο τα καλοκαίρια και τις εορτές από το 1964 μέχρι σήμερα. Η Μαργαρίτα σπάνια δίνει συνεντεύξεις, αλλά αιτία της συνάντησής μας ήταν ο κοινός μας φίλος, ο καθηγητής Κ. Σωτηρέλης, νονός του Άγγελου, εγγονού του Μίκη.
Η Μαργαρίτα–Ασπασία Θεοδωράκη μίλησε αποκλειστικά στον «Νέο Κόσμο» για τον Ελληνισμό της Αυστραλίας, τις φυλακίσεις και τις εξορίες του Μίκη, για τη ζωή που έζησε δίπλα στον πατέρα της και τους μεγάλους σταθμούς στη ζωή τους…
ΤΟ ΒΡΑΧΑΤΙ ΟΡΟΣΗΜΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΜΙΚΗ
Τα δυο σπίτια μας στο Βραχάτι είναι γεμάτα αναμνήσεις από το 1964 έως σήμερα, με πολλές επισκέψεις προσωπικοτήτων. Θυμάμαι τον Φρανσουά Μιτεράν που λάτρεψε την περιοχή του Κορινθιακού, τον διάσημο Ιταλό τραγουδιστή Al Bano, το 1968, να έρχεται εδώ όταν ο μπαμπάς ήταν σε κατ’ οίκον περιορισμό και του έμαθε το «Γελαστό παιδί» που το έκανε μεγάλη επιτυχία στην Ιταλία, τον Χαρίλαο Φλωράκη, τον Μιχάλη Κακογιάννη.
Θυμάμαι ακόμα και την Αλίκη Βουγιουκλάκη, για την οποία μαζεύαμε φραγκόσυκα στον κήπο μας, το αγαπημένο της φρούτο και πολλοί άλλοι φίλοι και συνεργάτες του πατέρα μου.
Εδώ έγραψε πολλά από τα μουσικά του έργα, ήταν το ησυχαστήριό μας στις εορτές, τα καλοκαίρια και τα Σαββατοκύριακα.
Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΙΚΗ ΜΕ ΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ
Ο πατέρας έχει δώσει συναυλίες στην Αυστραλία κατά τη διάρκεια της χούντας το 1972 και το 1995 μαζί με τους Μαρία Φαραντούρη, Πέτρο Πανδή, Κώστα Θωμαΐδη κ.ά. Η ανταπόκριση του Ελληνισμού και των Αυστραλών ήταν συγκλονιστική, όπως μας τα διηγήθηκε μετά.
Περισσότερες από 2000 συναυλίες είχε δώσει ο πατέρας μου σε όλο τον κόσμο, Αυστραλία, Αμερική, Ευρώπη, Κίνα, Αφρική, Λατινική Αμερική.
Εμείς, ως Λαϊκή Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης», η οποία αποτελείται από 10 μουσικούς, πήγαμε χωρίς τον μπαμπά, στην Αυστραλία το 2004, δώσαμε συναυλίες στο Περθ, τη Μελβούρνη, το Σίδνεϊ, το Ντάργουιν μαζί με τον Δημήτρη Μπάση. Για μένα το Σίδνεϊ είναι από τις ωραιότερες πόλεις του κόσμου.
Το κοινό ήταν υπέροχο, αποκτήσαμε φίλους με τους οποίους διατηρούμε επαφές μέχρι σήμερα, όπως ο Στράτος και η Άντζελλα Πούλου από το Ντάργουιν με καταγωγή από την Φλώρινα, με τους οποίους είμαστε πια σαν συγγενείς.
Υπέροχοι Έλληνες ζουν στην Αυστραλία, μου έκανε μεγάλη εντύπωση η ζεστασιά και η φιλοξενία τους και το ότι δεν ξεχνούν την πατρίδα παρά που μας χωρίζουν μεγάλες αποστάσεις.
Ειδικά, οι Έλληνες που έφυγαν τη δεκαετία του 1960 διατηρούν μεγαλύτερες σχέσεις με την πατρίδα, ενώ οι επόμενες γενιές έχουν περισσότερα πολυπολιτισμικά στοιχεία. Θα θέλαμε ως ορχήστρα να ξαναδώσουμε συναυλίες στον υπέροχο Ελληνισμό της Αυστραλίας και να συμμετάσχουμε στο γνωστό Φεστιβάλ «Αντίποδες».
Με μεγάλη χαρά θα ανταποκριθούμε στο επόμενο κάλεσμα της Αυστραλίας. Μετά τη δίχρονη αποκοπή μας από τον κόσμο, λόγω Covid , οι πρώτες συναυλίες μας ξεκινούν από την άλλη εβδομάδα. Θα δώσουμε συναυλίες στο Ντουμπάι, ακολουθεί το Λονδίνο και μια συναυλία στη Λαμία μέχρι τέλος Μαρτίου.
Ακολουθούν συναυλίες σε πόλεις της Ελλάδας και του εξωτερικού. Ήδη έχουμε κλείσει περιοδείες στη Γερμανία, τη Σουηδία, τη Βουλγαρία, τις ΗΠΑ κ.α.
Μια ευχή θέλω να δώσω στην ομογένεια της Αυστραλίας, ειδικά στους νεότερους. Να κρατούν τις ελληνικές τους ρίζες, να επισκέπτονται τακτικά την Ελλάδα και μην ξεχνούν την πατρίδα των παππούδων τους, είναι πολύ ωραίο και τρυφερό αυτό και ειδικά στην εποχή της παγκοσμιοποίησης.
Η ΧΟΥΝΤΑ
Ο πατέρας μας ήταν ειρηνιστής, ήρεμος άνθρωπος χωρίς βία, πάντα με το καλό του λόγο. Αυτό που μας δίδαξε είναι να αγαπάμε τα ζώα και τους ανθρώπους, πάντα ήταν με τους αδύναμους και τους αδικημένους, πάντα δίκαιος και αγωνιστής με ιδανικά και πίστη στη δύναμη των ανθρώπων και την ισότητα.
Περάσαμε δύσκολα χρόνια κατά διάρκεια της χούντας, καθώς ο πατέρας ίδρυσε την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΜ κατά του καθεστώτος.
Το 1967 φυλακίζεται στις φυλακές Αβέρωφ, εκτοπίζεται στη συνέχεια στη Ζάτουνα της ορεινής Αρκαδίας, ακολουθεί κατ’ οίκον περιορισμός και ύστερα από διαμαρτυρίες στο εξωτερικό μεταβαίνουμε στο Παρίσι το 1970.
Για την αποφυλάκισή του βοήθησαν πολλές προσωπικότητες, μεταξύ των οποίων οι Λόρενς Ολιβιέ, Άρθουρ Μίλλερ, Σοστακόβιτς, Ιβ Μοντάν κ.ά.
Στο Παρίσι συνέχισε τον αγώνα του και τις συναυλίες του υπερ της ειρήνης σε όλο τον κόσμο.
Πάντως, το μεγαλείο της ψυχής του φάνηκε άλλη μια φορά στην περίπτωση των βασανιστών Λώρη και Λαδά, οι οποίοι τον υπέβαλαν σε βασανιστήρια και ξυλοδαρμούς, του σπάσανε τα πόδια και τα χέρια, μιλάμε για φρίκη.
Όμως, αργότερα, βοήθησε οικονομικά τον Λώρη που είχε ξεπέσει, πήγανε μαζί με τον Γρηγόρη Μπιθικότση, Μακρονησιώτης και εκείνος, στο σπίτι του στον Πειραιά, κόβοντας του μισθό 50 δρχ. το μήνα.
Με τον περιβόητο βασανιστή της Χούντας Λαδά βρέθηκε αργότερα και τον είδε μετανοιωμένο με τύψεις, γεροντάκι πια στο σπίτι του. Ο πατέρας μου ντρεπόταν για τους βασανιστές του, τους θεωρούσε θύματα, αφού βασανίζοντας έχαναν την αξιοπρέπειάτους, κατέβαιναν στο επίπεδο του ζώου. Τα γράφω αυτά και στο βιβλίο.
ΠΑΡΙΣΙ – ΧΙΟΣ – ΤΣΕΣΜΕΣ
Στο Παρίσι, έκαναν τα πρώτα τους βήματα οι γονείς μας ως οικογένεια, όπου γεννήθηκα, σπούδασα Ιστορία στη Σορβόννη, περάσαμε αμέτρητες ευχάριστες στιγμές.
Εκεί, ο πατέρας συνέχισε τον αντιδικτατορικό αγώνα μαζί με τους Μελίνα Μερκούρη, Ζυλ Ντασέν κ.ά., ενώ έδωσε συναυλίες με τον Ζορζ Μουστακί κ.ά. και συνέθεσε πολλά από τα έργα του – «Επιτάφιος» σε ποίηση Γ. Ρίτσου, «Το τραγούδι του νεκρού αδελφού», «Όμορφη πόλη» κ.λπ. Ακόμα, η Χίος και ο Τσεσμές είναι επίσης σημεία αναφοράς για την οικογένειά μας.
Στη Χίο γεννήθηκε ο πατέρας, ενώ από το Τσεσμέ, που σημαίνει πηγή στα ελληνικά, ήταν η γιαγιά μου Ασπασία. Αυτά τα δυο μέρη είναι γεμάτα αναμνήσεις για μας.
Το 2005 επισκεφθήκαμε τη Χίο και το Τσεσμέ όλη η οικογένεια μαζί με την ορχήστρα, μετά από συναυλία στη Χίο και επισκεφθήκαμε το σχολείο όπου δίδαξε ο παππούς μου. Πατήσαμε ξανά τα χώματα των προγόνων μας. Μαγευτικές στιγμές γεμάτες πικρόγλυκες αναμνήσεις…
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Ένα κορίτσι μεγαλώνει ανέμελα στην προσφυγική συνοικία της Νέας Σμύρνης μαζί με την οικογένειά του και τους Μικρασιάτες παππούδες, με φόντο τις διηγήσεις από τη “χαμένη πατρίδα” αλλά και τα φρικτά βασανιστήρια της Μακρονήσου.
Με τον ερχομό της χούντας, βιώνει τις αιφνίδιες νυχτερινές εφόδους του Στρατού στο σπίτι, τις φυλακίσεις του πατέρα της, την εξορία.
Εκεί, στη Ζάτουνα, σ’ ένα ορεινό χωριό της Αρκαδίας, ο Μίκης και η Μυρτώ ζουν εξόριστοι, δέσμιοι, και το μικρό κορίτσι αλωνίζει τα αρκαδικά βουνά, τρέχει ελεύθερο στις απότομες πλαγιές, μυείται στα μυστικά της μουσικής και χορεύει… χορεύει ασταμάτητα, ρουφώντας τη ζωή! “My my my Delilah”…Και παντού φρουροί, χωροφύλακες· και μουσική. Σήμερα, παλεύει με τους δαίμονές της…”
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΗΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ
Η Μαργαρίτα Θεοδωράκη γεννήθηκε στο Παρίσι το 1958. Ακολούθησε την οικογένειά της σ’ όλες τις μετακινήσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και έζησε από κοντά όλα τα γεγονότα που σημάδεψαν την ζωή του Μίκη.
Σπούδασε Ιστορία στη Σορβόννη. Είναι μητέρα τεσσάρων γιων και έχει δύο εγγονούς. Εδώ και είκοσι πέντε χρόνια ασχολείται αποκλειστικά με το έργο του Μίκη Θεοδωράκη.
Είναι επικεφαλής της Λαϊκής Ορχήστρας «Μίκης Θεοδωράκης» που ως στόχο έχει τη διάδοση της μουσικής του συνθέτη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Επίσης, ασχολείται με τις εκδόσεις «Ρωμανός», που έχουν ως αντικείμενο την έκδοση και προβολή των Απάντων των μουσικών έργων του πατέρα της.
Στόχος των δραστηριοτήτων της είναι η ανάδειξη και η διάδοση του έργου του πατέρα της. Στον ελεύθερο χρόνο της, εδώ και αρκετά χρόνια, ξεκίνησε να ασχολείται με το κέντημα και αργότερα άρχισε να συλλέγει σπασμένα αντικείμενα (πλακάκια, ποτήρια, πιάτα, διακοσμητικά κ.ά.) δημιουργώντας πρωτότυπα κολάζ.
Ξεκίνησε από μικρές επιφάνειες και τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί σε ολόκληρους τοίχους και πατώματα εξωτερικού χώρου.
Ζει μόνη, αλλά παρέα με τριάντα πέντε γάτες και είκοσι δύο σκυλάκια, που περιμάζεψε, εγκαταλελειμμένα κι απροστάτευτα μωράκια, από τα σκουπίδια και από έρημους δρόμους ανά την Ελλάδα, και τα περιέθαλψε. Άνεργη βιβλιοφάγος. Ελπίζει.