Ο παγκόσμιος δείκτης πείνας έχει ανέβει σε πρωτοφανή επίπεδα, καθώς εκτιμάται ότι 276 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι με σημαντικές ελλείψεις τροφίμων, ενώ πολλές χώρες κινδυνεύουν από λιμό.

Καθώς οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται ραγδαία, εφοδιαστικές αλυσίδες αντιμετωπίζουν προβλήματα, και οι συγκρούσεις στην Ουκρανία μπλοκάρουν την πρόσβαση σε ζωτικής σημασίας αποθέματα σιτηρών, οι ειδικοί φοβούνται πως αυτή η κρίση είναι πιθανό να βαθύνει ακόμη περισσότερο.

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης εξελίχθηκε σε τρία στάδια, γράφει στο μέσο ενημέρωσης «Politico» ο Τσαρλς Ογούμπα, επικεφαλής της οργάνωσης Action Against Hunger, και αποδίδει τη ρίζα του προβλήματος σε διάφορες αιτίες, όπως οι πρόσφατες πολεμικές συγκρούσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, και στην Covid-19. Για παράδειγμα, η Ρωσία είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες εξαγωγές σιταριού στον κόσμο, ενώ η Ουκρανία έρχεται πέμπτη.

Οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί σημαντικά σε παγκόσμιο επίπεδο από τότε που διακόπηκαν αυτές οι προμήθειες. Σύμφωνα με την Σάζα Μοχράμπι, παράγοντα του Παγκόσμιου Επισιτιστικού Προγράμματος του ΟΗΕ, εάν η κρίση συνεχιστεί στον τωρινό της ρυθμό, υπολογίζει ότι 47 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως θα μπορούσαν να βρεθούν ένα βήμα πριν τον λιμό.

Ο Πρόεδρος της Σενεγάλης, Μάκι Σαλ, ο οποίος είναι και επικεφαλής της Αφρικανικής Ένωσης, δήλωσε πρόσφατα στους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ότι θα πρέπει να γίνουν τα πάντα ώστε να απελευθερωθούν τα σιτηρά, και να διασφαλιστεί ότι θα φτάσουν στις αγορές, για να αποφευχθεί ένα καταστροφικό σενάριο ελλείψεων τροφίμων, καθώς και γενικευμένης αύξησης τιμών.

Με βάση τα στοιχεία του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ, η Ουκρανία και η Ρωσία αντιπροσωπεύουν πάνω από το 1/3 των εξαγωγών σιτηρών παγκοσμίως, καθώς οι δύο αυτές χώρες παράγουν το 19% της παγκόσμιας προσφοράς κριθαριού, το 14% του σιταριού, το 4% του αραβοσίτου, και το 52% των παγκόσμιων εξαγωγών ηλιελαίου.

Η Ετήσια Έκθεση που κυκλοφόρησε στις 4 Μαΐου 2022 από το Παγκόσμιο Δίκτυο Κατά των Επισιτιστικών Κρίσεων, τονίζει ότι περίπου 193 εκατομμύρια άνθρωποι σε 53 χώρες αντιμετώπισαν οξεία επισιτιστική ανασφάλεια πρόσφατα.

Από αυτούς, πάνω από μισό εκατομμύριο στην Αιθιοπία, στη Νότια Μαδαγασκάρη, στο Νότιο Σουδάν και στην Υεμένη χρειάστηκαν επείγουσα δράση για την αποφυγή εκτεταμένης κατάρρευσης των μέσων διαβίωσής τους.

Σύμφωνα με την προαναφερθείσα Έκθεση, οι συγκρούσεις παραμένουν ο κύριος μοχλός της επισιτιστικής ανασφάλειας. Ενώ η ανάλυση προηγήθηκε της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Έκθεση διαπιστώνει ότι ο πόλεμος έχει ήδη εκθέσει την ευθραυστότητα των παγκόσμιων συστημάτων τροφίμων με σοβαρές συνέπειες.

Έκκληση, επίσης, για επείγουσα και συντονισμένη δράση, για την επισιτιστική ασφάλεια απηύθυναν από κοινού πρόσφατα η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Μεταξύ άλλων, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες επενδύσεις, ώστε να μετριαστεί ο αντίκτυπος της κλιματικής αλλαγής και του πολέμου μεταξύ της Ρωσίας και της Ουκρανίας, στα διεθνή επισιτιστικά συστήματα.

ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΑΥΞΗΣΗ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΛΙΠΑΣΜΑΤΩΝ

Το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Τροφίμων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, προέτρεψαν παράλληλα τα κράτη να αποφύγουν τις απαγορεύσεις εξαγωγών τροφίμων ή λιπασμάτων.

Σε κοινή δήλωση, οι ηγέτες των προαναφερθέντων Θεσμών προειδοποίησαν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία προστίθεται στις υπάρχουσες πιέσεις από την κρίση του κορoνοϊού και από την κλιματική αλλαγή, απειλώντας εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Το 2021 η Ρωσία και η Ουκρανία κατατάσσονταν μεταξύ των τριών κορυφαίων παγκόσμιων χωρών εξαγωγής σιταριού, καλαμποκιού, ηλιόσπορων και ηλιελαίου. Λόγω του πολέμου που έχει διαταράξει τις αλυσίδες μεταφοράς και διάθεσης των προϊόντων, αλλά και των οικονομικών κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στη Ρωσία από χώρες της Δύσης, αναμένεται σημαντική μείωση της προσφοράς σε αυτά τα προϊόντα.

Ήδη, οι τιμές του σιταριού και του κριθαριού έχουν αυξηθεί κατά 31% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο το 2020. Παράλληλα, μεγάλος αριθμός αναπτυσσόμενων χωρών, όπως η Αίγυπτος, το Ιράν, το Μπαγκλαντές και άλλες, εξαρτώνται για την κάλυψη των διατροφικών αναγκών τους, σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές βασικών προϊόντων, όπως το σιτάρι, το καλαμπόκι και το ηλιέλαιο, τόσο από τη Ρωσία, όσο και από την Ουκρανία.

Αναμένεται, λοιπόν, ότι οι απότομες και μεγάλες αυξήσεις στις τιμές των βασικών αυτών προϊόντων θα έχουν δραματικές συνέπειες για τον επαρκή επισιτισμό των φτωχότερων πληθυσμών του Πλανήτη.

Αυτή η κατάσταση έκτακτης ανάγκης εξελίχθηκε σε τρία στάδια, σύμφωνα με τον Τσαρλς Ογούμπα, Διευθυντή της οργάνωσης «Δράση κατά της πείνας».

1) Οι πολεμικές συγκρούσεις ήταν εκείνες που προκάλεσαν πολλές από αυτές τις κρίσεις, συμπεριλαμβανομένων των συνθηκών που διαμορφώθηκαν κατά το περασμένο έτος στην Αιθιοπία, το Νότιο Σουδάν και την Υεμένη, και είχαν χαρακτηριστικά λιμού. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλες, συχνά αλληλένδετες αιτίες, όπως οικονομικές κρίσεις και ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα, τα οποία όλο και αυξάνονται.

2) Η πανδημία της Covid-19 ξέσπασε καθώς οι προσπάθειες αντιμετώπισης αυτών των προβλημάτων ήδη περιορίζονταν, και οι κυβερνήσεις πολλών φτωχών χωρών δυσκολεύονταν να διαχειριστούν την κατάσταση. Τα lockdown εμπόδισαν πολλούς αγρότες μικρής κλίμακας από το να καλλιεργούν τα αγροκτήματά τους, και μάλιστα σε χώρες που ήδη διέτρεχαν κίνδυνο ελλείψεων στα τρόφιμα. Αυτοί οι αγρότες συμβάλλουν σημαντικά στην προμήθεια τροφίμων, και έτσι οι περιορισμοί οδήγησαν ακόμη περισσότερους ανθρώπους στην επισιτιστική ανασφάλεια. Αν και τα μέτρα έχουν πρόσφατα αρθεί, οι αλυσίδες προμηθειών σε πολλές χώρες βρίσκονται ακόμη σε χαοτική κατάσταση.

3) Ο πόλεμος στην Ουκρανία εντείνει την κρίση. Η Ρωσία και η Ουκρανία παρέχουν περίπου το 30% του σιταριού και κριθαριού σε χώρες ανά τον κόσμο. Οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί σημαντικά σε παγκόσμιο επίπεδο από τότε που διακόπηκαν αυτές οι προμήθειες. Εάν η κρίση συνεχιστεί στον τωρινό της ρυθμό, υπολογίζεται πως 47 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ενδέχεται να βρεθούν ένα βήμα πριν τον λιμό.

Τα Ηνωμένα Έθνη προειδοποίησαν πρόσφατα ότι η Σομαλία, μια χώρα διαλυμένη μετά από δεκαετίες πολέμου, κινδυνεύει και πάλι με λιμό. Τουλάχιστον 5 εκατομμύρια άνθρωποι, σχεδόν ο μισός πληθυσμός της χώρας, δεν έχουν επαρκές φαγητό.

Το πρώτο βήμα, λέει ο Ογούμπα, είναι να υπάρξει πρόσβαση στα αποθέματα τροφίμων στην Ουκρανία. Όμως, καθώς τα περισσότερα από αυτά εξάγονται από τα λιμάνια της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα, τώρα μπλοκάρονται από τη Ρωσία.

Ο Μάκι Σαλ, Πρόεδρος της Σενεγάλης, ο οποίος είναι και επικεφαλής της Αφρικανικής Ένωσης, πρόσφατα δήλωσε στους ηγέτες της Ε.Ε. ότι θα πρέπει να γίνουν τα πάντα, ώστε να απελευθερωθούν τα σιτηρά, και να διασφαλιστεί ότι θα φτάσουν στις αγορές, «ώστε να αποφευχθεί ένα καταστροφικό σενάριο ελλείψεων τροφίμων και γενικευμένης αύξησης τιμών».

Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ ανέφερε ότι χρειάζεται 21,5 δισεκατομμύρια δολάρια φέτος για να συνεχίσει το έργο του της παροχής τροφίμων σε χώρες με επισιτιστικές ανάγκες. Χωρίς το ποσό αυτό έχει δηλώσει ότι θα υπάρξει μια «αντιστροφή των αναπτυξιακών επιτευγμάτων και της προόδου που επιτεύχθηκε με το πέρασμα των χρόνων».

Σύμφωνα με οικονομολόγους, δεδομένου ότι πολλές από τις οικονομικά ευάλωτες χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με δυσβάστακτο χρέος, η διεθνής κοινότητα θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο ελάφρυνσής του, για να είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις διατροφικές τους ανάγκες, ενώ παράλληλα πρέπει να γίνουν μεγάλες επενδύσεις στην παραγωγή σιτηρών σε διεθνή κλίμακα.

Αν ο πόλεμος στην Ουκρανία με την εισβολή της Ρωσίας συνεχισθεί, οι επιπτώσεις του δεν θα είναι μόνο ο θάνατος χιλιάδων ανθρώπων και η καταστροφή σημαντικών έργων υποδομής από τις πολεμικές συγκρούσεις, αλλά και η επισιτιστική κρίση που έχει ήδη προέλθει από αυτόν σε παγκόσμια κλίμακα, δεδομένου ότι οι δύο αυτές χώρες παραδοσιακά εξήγαγαν μεγάλες ποσότητες σιτηρών και λιπασμάτων.