Την περασμένη εβδομάδα από την στήλη αυτή έγραψα για το έργο του Κωνσταντίνου Δημαρά, στο οποίο είχα αναφερθεί στις απόψεις που είχε εκφράσει για τα έργα Ελλήνων λογοτεχνών.

Σήμερα αναφέρομαι στις απόψεις που είχε εκφράσει ο Λίνος Πολίτης για την πορεία που ακολούθησε η νεοελληνική λογοτεχνία στο βιβλίο του «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας», Γ΄ Έκδοση, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα 1980.

Ο Λίνος Πολίτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1906, σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, και το 1931 αναγορεύτηκε διδάκτορας. Για λίγα χρόνια συνέχισε τις σπουδές του κλασικής και βυζαντινής φιλολογίας στο Μόναχο, στο Βερολίνο και στο Παρίσι.

Κατά τη διάρκεια των σπουδών του υπήρξε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και πρόεδρος της Φοιτητικής Συντροφιάς, μιας φοιτητικής οργάνωσης που ιδρύθηκε το 1910, εξέφραζε τις θέσεις της δημοτικιστικής κίνησης, και ζητούσε την καθιέρωση της ομιλούμενης γλώσσας ως επίσημης γλώσσας στον γραπτό λόγο.

Το 1927 έλαβε το πτυχίο του, και το 1929 μετά από επιτυχή συμμετοχή του σε διαγωνισμό διορίστηκε επιμελητής στο Τμήμα Χειρογράφων της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος.

Το 1931 αναγορεύθηκε διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα της διατριβής του «Τα ελληνικά χειρόγραφα της Σερβίδος βασιλίσσης Ελισάβετ».

Ο Λ. Πολίτης ασχολήθηκε με την κριτική βιβλίων, και τον Μάρτιο του 1929 δημοσίευσε την πρώτη σχετική κριτική, ενώ από τον ίδιο χρόνο έως το 1932 έγραφε άρθρα στην «Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια» για πρόσωπα και έργα της ελληνικής λογοτεχνίας.

Το 1948 ο Λίνος Πολίτης είχε αναλάβει την έδρα «Νεότερης Ελληνικής Φιλολογίας» στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, όπου δίδαξε για δύο δεκαετίες έως το 1969, οπότε αποχώρησε διαφωνώντας με τον θεσμό του Επιτρόπου που είχε καθιερώσει στα Πανεπιστήμια η Χούντα των Συνταγματαρχών. Στο διάστημα που βρισκόταν στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο είχε προωθήσει τη σύσταση του τμήματος «Μέσων και Νεότερων Ελληνικών Σπουδών».

Το 1964, ύστερα από πρόταση του Λ. Πολίτη, ο Γεώργιος Σεφέρης ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, και το 1971 ο Πολίτης και ο Σεφέρης, από κοινού με τον Ιωάννη Κακριδή και τον Μ. Παπαθωμόπουλο, ίδρυσαν την εταιρεία «Μεσαιωνική και Νεοελληνική Βιβλιοθήκη», με σκοπό την έκδοση κειμένων της παλαιότερης λογοτεχνίας από τον 11ο έως τον 17ο αιώνα.

Το 1966 ο Λ. Πολίτης ήταν μεταξύ των ιδρυτικών μελών του «Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης», και κατά τις περιόδους 1966-1969 και 1974-1982 υπήρξε μέλος του διοικητικού συμβουλίου του.

Υπήρξε ιδρυτικό μέλος, και Πρόεδρος του «Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών» του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και μέλος του εποπτικού συμβουλίου στο «Ινστιτούτο Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών». Το 1971 ο Λ. Πολίτης και ο λογοτέχνης Γιώργος Σεφέρης ίδρυσαν τη «Βυζαντινή και Νεοελληνική Βιβλιοθήκη».

Το 1977 μετακόμισε οικογενειακώς στην Αθήνα, στην οποία παρέμεινε έως το τέλος της ζωής του. Τον Μάρτιο του 1980 εκλέχτηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα της «Ιστορίας της Νεότερης Ελληνικής Φιλολογίας».

Το 1978 εκδόθηκε το βιβλίο του «Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης.

Στον Πρόλογο του βιβλίου εκείνου μεταξύ άλλων αναφέρει και τα ακόλουθα:

{…} Εκείνο που προσπάθησα ήταν να δώσω μια συνοπτική, και όσο γίνεται αντικειμενική παρουσίαση της νεοελληνικής λογοτεχνίας από τις πρώτες αρχές μέσα στη βυζαντινή εποχή ως τις ημέρες μας. Αλλά μια ιστορία μόνο ως ένα ορισμένο σημείο μπορεί να είναι αντικειμενική. Θα έλεγα μάλιστα πως μια απόλυτα αντικειμενική θεώρηση, και κατορθωτή αν ήταν, δεν θα είχε ενδιαφέρον.

Έτσι μπορεί, στην ιδιαίτερη τοποθέτηση ορισμένων συγγραφέων ή έργων, ή στον τυχόν παραμερισμό άλλων, να διαφαίνεται κάποια προτίμηση υποκειμενική. Ο συγγραφέας ωστόσο γενικά απέφυγε να κάνει έργο λογοτεχνικού κριτικού και θέλησε να τονίσει, όσο μπορούσε, τη θέση καθενός μέσα στην ιστορική εξέλιξη.

{…} Το κατά πόσο η εξέλιξη αυτή, όπως παρουσιάζεται, είναι σωστή, αυτό δεν μπορεί να το κρίνει ο ίδιος.

{…} Πάντως το βιβλίο θέλησε ν’ απευθυνθεί σ’ ένα ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, σε όσους ενδιαφέρονται και αγαπούν τη λογοτεχνία μας και επιθυμούν να γνωρίσουν κάπως υπεύθυνα την ιστορία της. Φυσικά ελπίζω να είναι χρήσιμο και για τον σπουδαστή και στον εκπαιδευτικό. Τα πράγματα, στα τριάντα χρόνια που πέρασαν από τότε που άρχισα να διδάσκω τη νεοελληνική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, έχουν αλλάξει αρκετά.

Από τα παραπάνω αποσπάσματα του Προλόγου διαπιστώνουμε πως στόχος του Λίνου Πολίτη ήταν να απευθυνθεί τόσο σε ένα ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, το οποίο δεν είναι σε μεγάλο βαθμό εξοικειωμένο με τις λογοτεχνικές εξελίξεις των τελευταίων αιώνων, όσο και στους φοιτητές και στους εκπαιδευτικούς στον τομέα της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

Στο πρώτο μέρος του βιβλίου του παρουσιάζεται η νεοελληνική λογοτεχνική παραγωγή από τις αρχές της ως τον 18ο αιώνα, και στο δεύτερο μέρος αναλύεται η λογοτεχνία στις δεκαετίες πριν από την Επανάσταση του 1821.

Ακολουθούν οι Ρομαντικοί της Αθηναϊκής Σχολής, η γενιά του 1880, η πεζογραφία μετά το 1880, το γλωσσικό ζήτημα και ο Ψυχάρης, η ποίηση γύρω και ύστερα από τον Παλαμά, τον Καβάφη, τον Σικελιανό, το Καζαντζάκης, και τη γενιά του 1930. Στο τελευταίο κεφάλαιο αναπτύσσεται η μεταπολεμική ποίηση και η πεζογραφία.

ΠΤΥΧΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΛΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΗ

Άρθρα και μελέτες του Λ. Πολίτη δημοσιεύθηκαν σε επετηρίδες και περιοδικά, όπως η «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση», τα «Κρητικά Χρονικά», η «Νέα Εστία», ο «Φιλόλογος», και άλλα.

Ο διακεκριμένος φιλόλογος Εμμανουήλ Κριαράς, σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε το 1964 στο περιοδικό «Εποχές», ανέφερε πως η προσφορά του Λίνου Πολίτη στις νεοελληνικές σπουδές θεωρείται από τις σημαντικότερες, καθώς ως συγγραφέας διακρίθηκε κυρίως για τις μελέτες του για το έργο του Διονύσιου Σολωμού, και για έργα της κρητικής λογοτεχνίας, ιδιαίτερα για τον «Ερωτόκριτο» του Βιτσέντζου Κορνάρου.

Ο Λίνος Πολίτης διακρίνεται για την υψηλή ποιότητα του έργου του, το δημοκρατικό ήθος, τη γενναιοδωρία, τη φυσική ευγένεια, αλλά και το θερμό ενδιαφέρον του για τους μαθητές του.

Εκτός από το ογκώδες έργο που άφησε πίσω του, ο Λίνος Πολίτης προήγαγε τη νεοελληνική φιλολογία σε αυτόνομη επιστήμη, ενώ με την ακάματη προσπάθειά του πρόσφερε στις κατοπινές γενιές τα απαραίτητα κίνητρα για τη γόνιμη συνέχειά της.

Κατά την άποψή μου, από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο Λίνος Πολίτης αποτελεί μία εξέχουσα προσωπικότητα στον χώρο της ιστορίας και της μελέτης της νεοελληνικής μας λογοτεχνίας.

ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ

Από τα πολλά έργα του Λίνου Πολίτη αναφέρονται τα ακόλουθα:

*Οδηγός για τη σύνταξη καταλόγων χειρογράφων.

*Ποιητική ανθολογία σε έξι τόμους.

*Ο Σολωμός στα γράμματά του.

*Γύρω στον Σολωμό.

*Μελέτες και άρθρα.

*Συνοπτική ιστορία της νέας ελληνικής λογοτεχνίας.

*Μετρικά.

*Συμπληρωματικοί κατάλογοι χειρογράφων Αγίου Όρους.

*Συνοπτική αναγραφή χειρογράφων ελληνικών συλλογών.

*Θέματα της λογοτεχνίας μας.

*Ιστορία της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.

*Παλαιογραφία και βυζαντινή και νεοελληνική λογοτεχνία.

Ο Λίνος Πολίτης πέθανε το 1982 στην Αθήνα, σε ηλικία 76 ετών.