‘Κάποτε θ’ ανταμώσουμε στους λόφους του ήλιου. Μην ξεχνάς. Περπάτα’

Γιάννης Ρίτσος

Αυτό ακριβώς τριγύριζε στο μυαλό μου καθώς ανέβαινα τα λαξεμένα στον κόκκινο βράχο σκαλιά στο ανηφορικό μονοπάτι της Καστροπολιτείας της Μονεμβασιάς.

Σκαρφαλωμένη στην νοτιοανατολική ακτή της Πελοποννήσου η Καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς, το «πέτρινο καράβι» του Γιάννη Ρίτσου, σε περιμένει να σε ταξιδέψει σε άλλους καιρούς. Μονεμβασιά -Μονοβασιά κατά τον Ρίτσο, γέννημα και θρέμμα της- σημαίνει μόνη έμβαση-είσοδος. Είναι η αποκαλούμενη από τους Φράγκους Μalvasia που έδωσε το όνομά της και στο αγαπημένο γλυκό κρασί που παραγόταν στην περιοχή και έγινε περιζήτητο σε όλη τη Μεσόγειο.

Η Καστροπολιτεία χωρίζεται στην Άνω και Κάτω Πόλη, που ενώνονται με στενά πέτρινα δρομάκια. Η Άνω Πόλη, ακατοίκητη σήμερα, είναι ένα τεράστιο βυζαντινό φρούριο πάνω σε βράχο, στον κόκκινο βράχο, που αποσχίστηκε από την ξηρά μετά από έναν μεγάλο σεισμό πριν εκατοντάδες χρόνια, αλλά ενώνεται με μια νησίδα- γέφυρα 400 μέτρων με την παλιά πόλη της Λακωνίας.

Εκεί ψηλά, στο δύσβατο κάστρο, αναζητούσαν καταφύγιο οι Λάκωνες από τις επιδρομές των κατακτητών, από τον 6ο π.Χ. αι. Το κάστρο αλλάζει πολλά χέρια και αφεντικά στην πορεία του χρόνου, γίνεται Βυζαντινό, Φράγκικο, Ενετικό, Οθωμανικό και τελικά Ελληνικό, διατηρώντας και σήμερα σημάδια τεσσάρων τουλάχιστον πολιτισμών

Η Καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς κλείνει στην αγκαλιά της πυργόσπιτα, κάστρα, βυζαντινές εκκλησίες, πέτρινα καλντερίμια, αλλά και πολλούς θρύλους, μια πόλη του ονείρου και της ποίησης.

Η Κάτω Πόλη σε υποδέχεται με το χαμόγελο και τη φιλοξενία των σημερινών Λακώνων, που θα σου προσφέρουν από καφέ και ντόπιες λιχουδιές δίπλα στο ενετικό τείχος μέχρι και φιλοξενία στα διαμορφωμένα, με μοναδική φαντασία, παλιά αρχοντικά με τη μαγευτική θέα στο καταγάλανο Μυρτώο Πέλαγος.

Τα λαξεμένα στο βράχο σκαλιά και στενά μονοπάτια σε φέρνουν μπροστά σε παλιά οικόσημα σκαλισμένα στην πέτρα, αψίδες και σκοτεινές καμάρες, βαριές ξύλινες πόρτες που σφραγίζουν παλιά 6 αρχοντικά, πλακόστρωτα καλντερίμια και εκκλησιές, όλα να συνθέτουν ένα μοναδικό σκηνικό.

Η ποίηση παρούσα από τον κεντρικό δρόμο με τις ανθισμένες ροδιές που φέρει το όνομα του Γιάννη Ρίτσου. Εντυπωσιακή η προτομή του Ποιητή, κοσμεί την είσοδο του παλιού σπιτιού του και μας καλωσορίζει μόλις περνάμε την Πύλη.

Εδώ αρχίζει κι ένα ξεχωριστό ιστορικό ταξίδι σ ένα μεσαιωνικό οικισμό που είναι ζωντανός και σήμερα και άψογα διατηρημένος.

Δεν σκέπτεσαι πια τα ανηφορικά δρομάκια και τα στενά σκαλιά μόνο απολαμβάνεις τη μοναδική θέα που σε ξαφνιάζει όταν ξεπροβάλλει πίσω από καμάρες και τοξοτά παράθυρα. Στην κεντρική πλατεία με το κανόνι και την εκκλησία του Ελκόμενου Χριστού θα απολαύσεις ακόμα μια θέα ασυναγώνιστη!

Για πολλούς η Λακωνία αρχίζει και τελειώνει εδώ – στα τείχη και τις πολεμίστρες, στις βεράντες που μοιάζουν να αιωρούνται πάνω από την καταγάλανη θάλασσα, στις σκεπές από κεραμίδια που μοιάζουν να αγγίζουν το κύμα, στην εκκλησιά που ισορροπεί στο χείλος ενός γκρεμού, στην ιστορία που αποπνέει κάθε τι γύρω σου. Το βαθύ γαλάζιο της θάλασσας ενώνεται μ’ αυτό του ουρανού, λαμποκοπά και χρυσίζει στο μεσημεριάτικο ήλιο. Οι αντιθέσεις της Λακωνικής γης δίνουν μια ξεχωριστή ομορφιά στο μοναδικό τοπίο.

Κλείνω τα μάτια για να κρατήσω όλη αυτή την εικόνα στη σκέψη ανόθευτη! Ταξίδι στ’ όνειρο – πόσο κράτησε; Μέχρι που ακούω τη 11 φωνή του καπετάνιου να ανακοινώνει την αναχώρηση του ferry boat για την Ελαφόνησο. Τρέχω στο κατάστρωμα. Το δροσερό θαλασσινό αεράκι ευπρόσδεκτο – απόλυτα! Παίρνω βαθιά ανάσα: εισπνοή Ελαφόνησος, εκπνοή Καστροπολιτεία Μονεμβασιάς! Η απόσταση που θα διανύσουμε με το ferry μικρή, μόλις 15 λεπτά. Άρχισα κιόλας να διακρίνω καθαρά το μικρό εκκλησάκι στην είσοδο του λιμανιού, ψαρόβαρκες, τους ανθρώπους στην απέναντι ακτή. Το βλέμμα όμως καρφώνεται στα κύματα. Τιρκουάζ και μαζί γαλάζιο-μπλε;

Άλλη μια βαθιά ανάσα για να το συνειδητοποιήσω! Η απέναντι ακτή μαζί με το εκκλησάκι πλησιάζει ανελέητα γρήγορα – βιάσου σκέφτηκα, αυτή την εικόνα δε θα την ξαναδείς.

Άκουσα μια φωνή δίπλα μου να λέει : ”Οι Μπαχάμες της Ελλάδας”. Γύρισα το κεφάλι, μάλλον ενοχλημένη – ”Έχετε πάει στις Μπαχάμες;” ρώτησα. ”Όχι” μου λέει η κυρία με το ροζ φουλάρι. ”Καμία σχέση!!!” της απαντώ ”ευγενικά” χωρίς περισσότερες εξηγήσεις.

Αποβίβαση και κατ’ ευθείαν στην Παραλία του Σίμου, προστατευόμενη περιοχή Natura 2000 από την UNESCO! Ευτυχώς! Κανένα κτίσμα, μόνο ένα οργανωμένο camping κρυμμένο διακριτικά στο πράσινο με εγκαταστάσεις που δεν προσβάλλουν το φυσικό περιβάλλον. Από την είσοδο, όπου αφήνουμε το αυτοκίνητο, η πρόσβαση στην παραλία με τα πόδια, 13 φυσικά, πάνω σε αμμώδη δρομάκια και λόφους άμμου παντού τριγύρω. Βγάζω τα παπούτσια. Είναι η πρώτη επαφή με τη χρυσή ζεστή άμμο – τόσο ψιλή που δεν κολλάει στα πόδια. Η αίσθηση της ξυπολυσιάς πάνω στη χρυσή άμμο είναι η απόλυτη ελευθερία και κάτι παραπάνω. Άρχίζω να συνειδητοποιώ πόσο τυχερή είμαι.

Δεν άργησα να βρεθώ αγκαλιά με τα βελούδινα σμαραγδένια νερά με τις αποχρώσεις τους. Τιρκουάζ και γαλάζιο, ανοιχτό και πιο βαθύ, όσο έφτανε το μάτι και προ παντός ζεστά. Και ο βυθός; Ευδιάκριτος μέσα από τα κρυστάλλινα νερά, με μια ροζ άμμο που προέρχεται από τα κόκκινα κοράλλια.

Είναι η Παραλία Σίμου – το Σαρακίνικο ή ο Μεγάλος Σίμος και ο Μικρός Σίμος, δύο αμμώδεις δίδυμες παραλίες που ενώνονται με μια λωρίδα γης. Αμμόλοφοι τριγύρω, που φτάνουν μέχρι και τα 10 μ., πλαισιώνουν τις παραλίες, που πήραν το όνομά τους από έναν Καλύμνιο σφουγγαρά, ενώ το Σαρακίνικο από τους Σαρακινούς πειρατές που χρησιμοποιούσαν τον όρμο σαν καταφύγιο.

Εδώ επικρατεί το μπλε-σμαραγδί της θάλασσας, το λέω συνέχεια… και το χρυσαφένιο της άμμου – και καμιά περιγραφή δεν σε προετοιμάζει για όλο αυτό. Απλά πρέπει να το ζήσεις. Η σημερινή Ελαφόνησος δεν ήταν πάντα νησί αλλά χερσόνησος. Ο Παυσανίας τοποθετεί την πόλη στην ποντισμένη σήμερα περιοχή της νησίδας Παυλοπέτρι, όπου διακρίνονται ακόμα χαλάσματα σπιτιών και καρόδρομοι που ποντίστηκαν μετά τον 1ο αι. μ.Χ. Το σημερινό όνομα της Ελαφονήσου οφείλεται στο πλούσιο κυνήγι που υπήρχε από την αρχαιότητα στην περιοχή, όπου πολλά ήταν τα ιερά της Αρτέμιδος και στην ύπαρξη μικρόσωμων ελαφιών.

Άλλωστε, το γνωστό και διάσημο άγαλμα της Θεάς Αρτέμιδος στο Μουσείο του Λούβρου, που κρατά ένα τέτοιο ελάφι στο χέρι της, έχει βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή της Ελαφονήσου. Βυθίστηκα στα σμαραγδένια νερά της κι άφησα τη θάλασσα να μου μιλήσει για τους θαλασσοπόρους που έβρισκαν καταφύγιο στα φιλόξενα ακρογάλια της.

Άφησα τη φαντασία να τρέξει στον Πάρι και την Ωραία Ελένη που βρήκαν καταφύγιο στο ιερό της Αθηνάς (όπου και παρέμειναν μέχρι να φύγουν για την Τροία) που κτίστηκε στην Ελαφόνησο τον 10 αι. π.Χ. Στην περιπέτεια του Οδυσσέα που βρέθηκε να παλεύει στη είσοδο του Στενού της Ελαφονήσου, που τότε ήταν ενωμένα με τα Κύθηρα, όπου τον πέταξαν οι σκληροί άνεμοι από το Ακρωτήρι του Μαλέα. Αλλά και στις Τρεις Χάριτες στο άρμα που έσερναν ελάφια πάνω στο Στενό της Ελαφονήσου, όπου τότε υπήρχε δάσος.

Για να τις προστατεύσει η Αφροδίτη από την επίθεση άγριων κυνηγών τις έσφιξε κάτω από το πέπλο της και διέταξε να βυθιστεί το δάσος – κι έτσι σχηματίστηκε το Στενό της Ελαφονήσου! Σκέφτηκα τη θαμμένη αρχαία πόλη στο Παυλοπέτρι με τους χαραγμένους δρόμους και τα κτίρια που ανακαλύφθηκε το 1967, μια από τις αρχαιότερες ποντισμένες πόλεις στον κόσμο, που ακόμα προσπαθούν να αποκρυπτογραφήσουν οι ερευνητές, που βυθίστηκε από σεισμούς κατά διαστήματα μέχρι να βυθιστεί τελείως το 1060 μ.Χ. Ήταν η χαρά της ανακάλυψης – μια χαρά που νιώθεις όταν συλλέγεις νέες εμπειρίες, βιώματα και γνώσεις που σε γεμίζουν. Είναι και οι φωτογραφίες – έστω και ερασιτεχνικές, που κλείνουν τη χαρά της ανακάλυψης, της νέας εμπειρίας αλλά και το κίνητρο να ξαναπατήσεις στα ίδια μέρη και να κάνεις νέες ανακαλύψεις, που δεν τελειώνουν. Είναι και ο συνδυασμός Μυθολογίας, Ιστορίας και σύγχρονης ζωής στην Ελλάδα που συναρπάζει!