Από την όμορφη νεοκλασική βίλα του στην ιστορική γειτονιά του Κεραμεικού στην Αθήνα, εργάζεται ο Φώντας Λάδης, περιτριγυρισμένος από “πύργους” πολυσέλιδων αρχείων, απόδειξη της δια βίου εμμονής του να μεγεθύνει τα πάθη και τις περιπέτειες των Ελλήνων, μέσα από ιστορίες.
Είναι ποιητής, συγγραφέας, εκδότης και δημοσιογράφος. Από νεαρή ηλικία διακρίθηκε στη συγγραφή ποιημάτων, στίχων, τραγουδιών, βιβλίων και θεατρικών σεναρίων.
Κέρδισε υποτροφία για να φοιτήσει στην προοδετυική σχολή Χατζηδάκη, από την οποία αναδείχθηκαν και άλλοι πολλοί αξιόλογοι συγγραφείς και καλλιτέχνες. Ο Λάδης συνεργάστηκε με τους μεγαλύτερους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες και μουσικούς, τον Λοΐζο, τον Νταλάρα, τον Θεοδωράκη, τον Μικρούτσικο, τον Δημητριάδη.
Το 1994 ίδρυσε την εταιρεία Μνήμες (Μνήμες), σωματείο και συνάμα εκδοτική εταιρεία για την απόκτηση και προώθηση μέσω της τεχνολογίας, ανέκδοτου μέχρι σήμερα υλικού της Νεοελληνικής Ιστορίας και Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Στόχος του, η δημιουργία ενός σύγχρονου αρχείου στο οποίο θα μπορεί να έχει πρόσβαση οποιοσδήποτε ερευνητής.
Ανάμεσα στις πολλές ιστορίες που τράβηξαν το ενδιαφέρον του Λάδη, είναι και αυτές δεκάδων Ελλήνων ομογενών που άφησαν το στίγμα τους κατά την ταραχώδη εποχή του αμερικανικού βωβού κινηματογράφου.
Ο Λάδης έμαθε για πρώτη φορά για τους Έλληνες στο Χόλιγουντ από τον Θανάση Λυμπέρη. Ο Λυμπέρης, με καταγωγή από το Βασιλίτσι της Μεσσηνίας, κρατούσε για πάνω από εξήντα χρόνια, προσεκτικά κρυμμένες σ’ ένα παλιό φωτογραφικό άλμπουμ, μεγάλες ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Το 1985 έδωσε μια συνέντευξη στο ελληνικό περιοδικό “Ταχυδρόμος”, μέρος της οποίας συμπεριλήφθηκε στη συνέχεια στο λεύκωμα “Όπου Γη Ελλάδα – Το έπος της μετανάστευσης σε εικόνες”, εκδόσεις Μνήμες 1997.
Αρχικά, το Χόλιγουντ ήταν μια μικρή πόλη στους πρόποδες των λόφων της Καλιφόρνιας, και το κλίμα ευνοούσε την δημιουργία ταινιών. Ο Λυμπέρης μπήκε στη Χριστιανική Ένωση Νέων Ανδρών του Χόλιγουντ (YMCA) το 1915, όπου μπορούσες να τρως, να κοιμάσαι και να κάνεις δουλειές του ποδαριού.
“Από εκεί διάλεξαν κάποιους από εμάς στους οποίους μας άρεσε η γυμναστική. Εγώ γυμναζόμουν. Ξεκίνησα στην αρχή ως κασκαντέρ”, είπε.
Ο Λυμπέρης εργάστηκε στο Χόλιγουντ όταν ήταν ακόμα στα σπάργανα, και ήταν το μέσον κι ένας αυτόκλητος ξάδελφος για Έλληνες ηθοποιούς, παραγωγούς, ιδιοκτήτες θεάτρων και άλλους που ασχολούνταν με τον κινηματογράφο. Οι βωβές ταινίες μπορούσαν να έχουν Έλληνες ηθοποιούς, καθώς η προφορά δεν αποτελούσε πρόβλημα.
Ήταν το παιδί για όλες τις δουλειές. Κατά καιρούς ηθοποιός, σκηνογράφος και διευθυντής σκηνής ενός ελληνικού θεατρικού θιάσου στην Καλιφόρνια.
Στις αναφορές του Λυμπέρη συμπεριλαμβάνονται Έλληνες ηθοποιοί, όπως ο Δημήτρης Μήτσουρας που εργάστηκε σε 32 παραγωγές, ο μεγάλος παραγωγός Αντώνης Ξυδιάς που δραστηριοποιήθηκε από το 1906 έως το 1935 και ο Αλέξανδρος Πανταζής που ανέπτυξε μια σειρά από διάσημες κινηματογραφικές αίθουσες. Αναφέρεται επίσης στον γνωστό ως “δημιουργό τεράτων” Τζακ Πιρς ή αλλιώς Γιάννος Πίκουλας, ο οποίος σχεδίασε το μακιγιάζ του Μπόρις Κάρλοφ για τον Φρανκενστάιν.
Στο Χόλιγουντ ο Λυμπέρης συνάντησε τον Αϊνστάιν, τον Σβάιτσερ, τον Μπέρναρντ Σο, τον Ντίσνεϊ και τον Δημήτρη Μητρόπουλο. Οι Douglas Fairbanks Sr, Valentino και Chaplin ήταν μεταξύ των συμπρωταγωνιστών του.
Οι φωτογραφίες του Λυμπέρη, τα αποκόμματα εφημερίδων και άλλα γνήσια έγγραφα υπογράφονται από φίλους και συνεργάτες του στην κινηματογραφική βιομηχανία του Χόλιγουντ. Οι ιστορίες του, οι φωτογραφίες του και πολλά άλλα βρίσκονται στο βιβλίο, “Οι Έλληνες στο Χόλιγουντ την εποχή του βωβού κινηματογράφου”, Φώντας Λάδης – Νίκος Θεοδοσίου, Εκδόσεις Μνήμες 2020.
*Η Niki Sperou είναι καλλιτέχνιδα και συγγραφέας που ενδιαφέρεται για τον ελληνικό πολιτισμό, τα κοινωνικά ζητήματα, και τη σύνδεση τέχνης και επιστήμης. Ζει και εργάζεται στην Αδελαΐδα.