Σε μια από τις πιο σφοδρές εμπορικές συγκρούσεις στην πρόσφατη ιστορία, η κοινοποίηση προς τα τελωνεία της Γκουανγκντόνγκ είναι ένα σημαντικό σήμα ειρήνης: οι αξιωματούχοι της πόλης-λιμάνι της νότιας Κίνας είχαν λάβει εντολή από την τοπική κυβέρνηση πριν από λίγες ημέρες να επιτρέψουν στο μέλλον την επιστροφή των φορτίων άνθρακα από την Αυστραλία στη χώρα, αναφέρει η γερμανική οικονομική εφημερίδα Handelsblatt. Η κίνηση αυτή τερματίζει ένα ανεπίσημο μποϊκοτάζ της Κίνας κατά των προμηθευτών άνθρακα της Αυστραλίας, το οποίο διήρκεσε περισσότερο από δύο χρόνια και διατάραξε τις παγκόσμιες εμπορικές διαδρομές για την πηγή ενέργειας.
Η κινεζική απαγόρευση των εισαγωγών του ορυκτού καυσίμου αποτελούσε μέρος μιας ευρείας κλίμακας δέσμης μέτρων που σχεδιάστηκαν από την κυβέρνηση του Πεκίνου για να ασκήσει οικονομική πίεση στην Αυστραλία ως απάντηση στην ολοένα και πιο επικριτική για την Κίνα κυβέρνηση της Καμπέρα. Η απόσυρση της απαγόρευσης εισαγωγής δημιουργεί τώρα ελπίδες στην Αυστραλία ότι η δαπανηρή σύγκρουση πλησιάζει στο τέλος της. Ταυτόχρονα, όμως, οι οικονομολόγοι προειδοποιούν για την εξάρτηση από την αγορά της Κίνας.
Η Κίνα αποτελεί εδώ και καιρό μια από τις σημαντικότερες εξαγωγικές αγορές για τους Αυστραλούς παραγωγούς άνθρακα. Το 2019, η επιχείρηση στην Κίνα εξακολουθούσε να τους αποφέρει περίπου 14 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι παραγωγοί άλλων τομέων – όπως οι οινοπαραγωγοί, οι παραγωγοί κριθαριού και οι κτηνοτρόφοι και αστακοπαραγωγοί – έχασαν επίσης δισεκατομμύρια δολάρια σε πωλήσεις λόγω της εμπορικής διαμάχης. Συνολικά, οι εξαγωγές αξίας περίπου 23 δισεκατομμυρίων δολαρίων επηρεάστηκαν από τους κινεζικούς περιορισμούς στις εισαγωγές, όπως υπολόγισαν οι αναλυτές της εταιρείας διαχείρισης επενδύσεων AMP Capital.
Το αναμενόμενο πλέον άνοιγμα της κινεζικής αγοράς βρίσκεται ακόμη σε νηπιακό στάδιο: μέχρι στιγμής, μόνο τέσσερις κινεζικές κρατικές εταιρείες έχουν λάβει άδεια να εισάγουν αυστραλιανό άνθρακα – και μόνο για τους δικούς τους σκοπούς, δηλαδή όχι για μεταπώληση.
Οι εκπρόσωποι άλλων θιγόμενων κλάδων πρέπει να περιμένουν ακόμη. Η βιομηχανία θαλασσινών έχει σήμερα τις μεγαλύτερες ελπίδες. Η επίσκεψη ενός Κινέζου διπλωμάτη σε ένα αγρόκτημα στη Δυτική Αυστραλία ερμηνεύτηκε ως μήνυμα χαλάρωσης. Οι Κινέζοι εισαγωγείς αναμένουν ότι το εμπόριο αστακού μεταξύ των δύο χωρών θα επαναληφθεί το δεύτερο εξάμηνο του έτους.
Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Αλμπανέζε είναι αισιόδοξος
Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας Άντονι Αλμπανέζε είναι αισιόδοξος ότι η θετική αλλαγή είναι δυνατή: “Η Κίνα είναι ο σημαντικότερος εμπορικός μας εταίρος και εργαζόμαστε για να αλλάξουμε τη σχέση”, δήλωσε το Σαββατοκύριακο. “Είναι προς το συμφέρον της Αυστραλίας να μπορεί να εξάγει ελεύθερα στην Κίνα”, δήλωσε ο Aλπανέζε. “Είναι επίσης προς το συμφέρον της Κίνας να πάρει αυτές τις εξαγωγές από την Αυστραλία”.
Από τη σκοπιά των παρατηρητών, ωστόσο, η Κίνα δεν είναι τόσο για οικονομικούς όσο για πολιτικούς λόγους πρόθυμη να χαλαρώσει τους εμπορικούς περιορισμούς. Αν και η Αυστραλία ήταν ο δεύτερος σημαντικότερος προμηθευτής άνθρακα για τη χώρα μέχρι την έναρξη του μποϊκοτάζ, η Κίνα έχει βρει εδώ και καιρό υποκατάστατα, για παράδειγμα στη Ρωσία και την Ινδονησία.
Η απόφαση να επιτραπούν και πάλι οι εισαγωγές θα πρέπει επομένως να εκληφθεί κυρίως ως ένα “προσεκτικό βήμα προς την επανέναρξη των διμερών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών”, σχολιάζει ο Ζονγκζου Πενγκ, πολιτικός επιστήμονας που έχει σπουδάσει στην Αυστραλία και τώρα ερευνά στη Σαγκάη.
Το κύριο έναυσμα για το νέο ξεκίνημα ήταν η αλλαγή κυβέρνησης στην Καμπέρα πέρυσι, όταν ο Αλμπανέζε και το Εργατικό Κόμμα του αντικατέστησαν τον συντηρητικό πρωθυπουργό Σκοτ Μόρισον. Η κυβέρνηση Μόρισον είχε επανειλημμένα εξοργίσει την Κίνα με σκληρή ρητορική. Η απαίτηση του τότε επικεφαλής της κυβέρνησης για ανεξάρτητη έρευνα σχετικά με την προέλευση του κοροναϊού στην Κίνα έδωσε το έναυσμα για τα μέτρα μποϊκοτάζ.
Η Κίνα δεν έχει επιτύχει τους στόχους της
Ωστόσο, ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ έπρεπε να συνειδητοποιήσει ότι η οικονομική πίεση δεν τον βοήθησε να πείσει την Αυστραλία να υιοθετήσει μια πιο φιλική προς την Κίνα πολιτική. Αντιθέτως, η αντιπαράθεση εξασφάλισε ότι η κυβέρνηση στην Καμπέρα αύξησε μαζικά τη συνεργασία της στον τομέα της ασφάλειας με άλλες δυτικές χώρες. Για παράδειγμα, η Αυστραλία ένωσε τις δυνάμεις της με τις ΗΠΑ και τη Μεγάλη Βρετανία στο πλαίσιο της εταιρικής σχέσης ασφαλείας Aukus – με στόχο τον εξοπλισμό του αυστραλιανού στρατού με πυρηνικά υποβρύχια.
Ταυτόχρονα, η οικονομία της Αυστραλίας κατάφερε γρήγορα να ανοίξει νέες αγορές πωλήσεων και έτσι να γίνει λιγότερο εξαρτημένη από τη Λαϊκή Δημοκρατία. Αυστραλοί οικονομολόγοι προειδοποιούν για την αντιστροφή της κατάστασης: “Ελπίζουμε ότι πήραμε το μάθημά μας”, σχολίασε ο οικονομολόγος και δημοσιογράφος Ντέιβιντ Λέουλιν Σμιθ. “Η γενναιοδωρία από την κομμουνιστική Κίνα δεν είναι δωρεάν. Έρχεται με όρους που μπορούν εύκολα να γίνουν εθνικός στραγγαλισμός αν δεν είμαστε προσεκτικοί”.
Ο πρωθυπουργός Αλμπανέζε δεν θέλει να εγκαταλείψει ούτε αυτή την προσοχή. Η ρητορική του είναι ομολογουμένως λιγότερο επιθετική, γεγονός που επέτρεψε την επανάληψη των άμεσων επαφών σε κυβερνητικό επίπεδο. Κατ’ αρχήν, ωστόσο, ο Αλμπανέζε δεν θέλει να υποχωρήσει στην Κίνα: “Θα συνεργαστούμε με την Κίνα όπου μπορούμε, θα διαφωνήσουμε όπου πρέπει και θα υπερασπιστούμε τα εθνικά μας συμφέροντα”, δήλωσε σε τηλεοπτική συνέντευξη την Τρίτη.
Αυτό περιλαμβάνει τον περαιτέρω εξοπλισμό της Αυστραλίας: Στο πλαίσιο της αυξανόμενης στρατιωτικής συνεργασίας της με τις ΗΠΑ, η κυβέρνηση της Αλβανίας ανακοίνωσε την Τετάρτη την αγορά 40 αμερικανικών στρατιωτικών ελικοπτέρων έναντι περίπου δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ σχεδιάζουν επίσης να σταθμεύσουν έως και έξι βομβαρδιστικά B-52 με πυρηνικές ικανότητες στη βόρεια Αυστραλία, όπως αποκαλύφθηκε τον Οκτώβριο.
Ο Ρίτσαρντ Μακ Γκρέκορ, εμπειρογνώμονας για την Κίνα στο Ινστιτούτο Lowy της Αυστραλίας, καταλήγει: “Ο κύριος στόχος της να επιβάλει υψηλό κόστος στην οικονομία της Αυστραλίας και να αλλάξει έτσι την πολιτική εθνικής ασφάλειας δεν επιτεύχθηκε από τους εμπορικούς περιορισμούς της Κίνας”.