Θα ανταποκριθώ στα ερωτήματα του κ. Σωτήρη Χατζημανώλη («ΝΚ», 5/1/2019) σχετικά με την παρατηρούμενη βουβαμάρα για τις κοινοτικές εκλογές της 20/1/2019. Η βουβαμάρα αυτή παρατηρήθηκε και στις εκλογές του 2012 και 2016. Δυστυχώς, δεν αποτελεί αίσθηση απέραντης ευφορίας από την υπάρχουσα κατάσταση, αλλά, ενδείξεις, από τη μια πλευρά καθεστωτικών αντιλήψεων και, από την άλλη, αδράνειας και αδιαφορίας. Ας ανατρέξουμε σύντομα στην Ιστορία, τη μορφή και το ρόλο της Κοινότητας και τη φιλοσοφία του κοινοτικού θεσμού.

Η Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα Μελβούρνης (ΕΟΚΜΒ) που ιδρύθηκε στις 22 Αύγουστου 1897, έχει να επιδείξει μια μακρά ιστορία 122 χρόνων. Είναι η πρώτη Ελληνική Κοινότητα που ιδρύθηκε στην Αυστραλία. Όπως και οι άλλες προπολεμικές Κοινότητες, ιδρύθηκε και διατηρήθηκε από τα μέλη της για την αντιπροσώπευση των μελών της, την προώθηση των παροικιακών ζητημάτων και την ανάπτυξη υπηρεσιών ελληνομάθειας και πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Ο ρόλος των Κοινοτήτων διευρύνθηκε με το χρόνο και προσαρμόστηκε στις εκάστοτε ανάγκες των μεταναστών και αργότερα των αυστραλογενημένων γενιών.

Η έννοια «κοινοτικός θεσμός» δηλώνει τις Κοινότητες που διοικούνται από τα μέλη τους. Έχουν ενεργά μέλη τα οποία ψηφίζουν και ψηφίζονται, εκλέγουν ένα αντιπροσωπευτικό Διοικητικό Συμβούλιο (ΔΣ) και συμμετέχουν στις συζητήσεις, τις αποφάσεις και τις δραστηριότητες του οργανισμού με τη συμμετοχή τους στις Γενικές Συνελεύσεις και τις Κοινοτικές Επιτροπές.

Μερικές σημαντικές ημερομηνίες που αποτελούν ορόσημα στην Ιστορία της Κοινότητας: το 1898, όταν η Κοινότητα αγόρασε το οικόπεδο της εκκλησίας του «Ευαγγελισμού», δήλωσαν ότι ο μικρός αυτός χώρος αποτελεί μια γωνιά του «ελεύθερου ελληνικού γένους». Το 1906 όταν η Κοινότητα διεξήγαγε έναν μικρό έρανο για το Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό και έγραψαν στην ελληνική κυβέρνηση ότι κάνουν μια μικρή συμβολή της Κοινότητας όπως «εν τω μέλλοντι δυνηθώμεν και αντιταχθώμεν τελεσφόρως κατά των πολλαπλασίων εχθρών ημών». Το 1912 η Κοινότητα, με τα δεδομένα της εποχής εκείνης, συνεισέφερε γενναία, σε έναν έρανο για τους απελευθερωτικούς βαλκανικούς πολέμους. Το 1917 άρχισε να εορτάζει με παρέλαση την επέτειο της 25ης Μαρτίου. Το 1923 ίδρυσε το πρώτο απογευματινό σχολείο.

Το1944 το ΔΣ υπό τον Θησέα Μαρμαρά αγόρασε το Illura, ένα σημαντικό κτίριο στο St. Kilda Road. Το 1952 η Γενική Συνέλευση έδωσε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες μέλη, την ίδια εποχή που το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα. Το 1956 το ΔΣ υπό τον Δημήτρη Ελεφάντη επέκτεινε το κοινοτικό απογευματινό σχολείο με την ίδρυση σχολικών παραρτημάτων (μονάδων) σε διάφορα προάστια. Το 1959 το ΔΣ υπό τον Βασίλη Λογοθέτη αγόρασε το «Tower Hotel», το πρώτο «Κοινοτικό Μέγαρο», στο Lonsdale Street. Εγκαινιάστηκε το Σεπτέμβριο του 1961.

Στη δεκαετία του 1960 τα ΔΣ υπό τον Δημήτρη Ελεφάντη αγόρασαν ή δημιούργησαν όλα τα σπουδαία κοινοτικά περιουσιακά στοιχεία στο Φούτσκραϊ, το Περάν, το Θόρνμπουρι και το Μπράνσγουικ. Το 1968 η Κοινότητα συγκάλεσε το Πρώτο Συνέδριο Ελληνικών Σπουδών στη Μελβούρνη και συνέβαλε στην ίδρυση της Παροικιακής Επιτροπής για την εισαγωγή της Ελληνικής Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο Μελβούρνης. Το 1970 ο Δημ. Ελεφάντης συνέβαλε στη λύση του εκκλησιαστικού προβλήματος που δημιουργήθηκε μετά το 1959. Το 1973 το ΔΣ υπό τον Ανδρέα Σκρινή παραχώρησε στο Σύλλογο Ελλήνων Φοιτητών που αργότερα ονομάστηκε (NUGAS), χώρο Γραφείου στο Κοινοτικό κτίριο.

Στις δεκαετίες του 1970 και 1980 τα ΔΣ υπό τους Ανδρέα Σκρινή, Χρήστο Μουρίκη, Δημήτρη Κτενά και Σάββα Παπασάβα, συνέβαλαν σημαντικά στη λύση παροικιακών κοινωνικών προβλημάτων, στην ενίσχυση της ελληνομάθειας στα κρατικά σχολεία και στην προώθηση της πολιτικής για τον Αυστραλιανό πολυπολιτισμό. Το 1976 το ΔΣ υπό τον Ανδρέα Σκρινή αγόρασε οικόπεδο στο Τέμπλεστοου για ίδρυση «Κοινοτικού Κέντρου». Πωλήθηκε το 1986 και αγοράστηκε το οικόπεδο του Μπουλιν. Το 1982 το ΔΣ υπό τον Δημήτρη Κτενά ίδρυσε το Κέντρο Παιδικής Φροντίδας Footscray. Το 1987 το ΔΣ υπό τον Σάββα Παπασάβα ίδρυσε το Φεστιβάλ «Αντίποδες» για τον εορτασμό της επετείου της 25ης Μαρτίου και αγόρασε το σχολείο στο οποίο αργότερα ιδρύθηκε το κοινοτικό ημερήσιο σχολείο Alphington Grammar. Το 1994 το ΔΣ υπό τον Γιώργο Φουντά διαπραγματεύτηκε επιτυχώς τη μείωση του κοινοτικού χρέους και στη συνέχεια την αποπλήρωση του χρέους με δάνειο που εξασφάλισε από την Ελληνική Εθνική Τράπεζα με εγγύηση της Ελληνικής κυβέρνησης, κάτι που πράγματι έσωσε την Κοινότητα από βέβαιη οικονομική καταστροφή. Το Σεπτέμβριο του 2014 το ΔΣ υπό τον Βασίλη Παπαστεργιάδη εγκαινίασε το νέο 14ώροφο κοινοτικό κτίριο «Πύργο», στο Lonsdale Street.

Τα περιουσιακά στοιχεία είναι σπουδαία για την προώθηση των σκοπών της Κοινότητας αλλά επίσης πιο σπουδαία είναι η φιλοσοφία του κοινοτικού θεσμού, δηλαδή, το ενδιαφέρον των μελών για την καλή λειτουργία (καλή διοίκηση) του οργανισμού. Για το αντίθετο υπάρχει μια σπουδαία επίσης ελληνική έκφραση: «κακοδιοίκηση».

Βεβαίως, όλα τα ΔΣ και οι επιτροπές λειτουργούν με τη συμβολή των μελών που προσφέρουν εθελοντικώς τον πολύτιμο χρόνο τους. Στο παρελθόν πολλές φορές η Κοινότητα αντιμετώπισε κακοδιοίκηση και λάθη αλλά είχε τις εσωτερικές δυνάμεις να επανέρχεται και να βρίσκει το δρόμο της.

Σήμερα η Κοινότητα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Στο τιμόνι της Κοινότητας βρίσκονται σχεδόν στην ολότητά τους μέλη των αυστραλογεννημένων γενεών αλλά αν κρίνει κανείς από τις Γενικές Συνελεύσεις και τις συχνές διαλέξεις στο Κοινοτικό Κέντρο η παρουσία των νέων είναι αρκετά αραιή. Ένα χρέος του ΔΣ είναι να φέρει τους ανθρώπους μαζί και ιδιαίτερα τα μέλη της νέας γενιάς που θα γίνουν τα νέα μέλη και το νέο αίμα για το μέλλον της Κοινότητας. Θα πρέπει να υπάρξουν προβληματισμός, διάλογοι και κοινοτικές συζητήσεις.

Τα ΔΣ του Βασίλη Παπαστεργιάδη εκλέγονται ανελλιπώς από το 2008 και από το 2010 έχουν την ευχέρεια να εκλέγουν και τα 19 μέλη του ΔΣ. Αυτό συμβαίνει λόγω της κατάχρησης των δυνατοτήτων του ισχύοντος εκλογικού συστήματος. Ήταν αποδεχτό να συμβεί μια φορά αυτό, το 2010, αλλά όταν συμβαίνει συνεχώς καταντάει καθεστώς. Δημιουργεί και δημιούργησε στεγανά στην πληροφόρηση και τη συμμετοχή των μελών, όταν σπουδαίες αποφάσεις που αφορούν την ταυτότητα και το μέλλον του οργανισμού λαμβάνονταν ερήμην των μελών. Η νοοτροπία αυτή οδηγεί πολλά μέλη στην αποξένωση, την αδιαφορία, την αδράνεια. Πολλά από τα παλιότερα ενεργά μέλη έπαψαν να είναι μέλη.

Κύκλοι ιδιαίτερα φιλικό του τύπο εξέφρασαν στις εκλογές του 2012 και 2016 δυσανασχέτιση γιατί βρέθηκαν κάποιοι υποψήφιοι και αναγκαστικά θα γίνονταν εκλογές και θα προκαλούσαν στην Κοινότητα «έξοδα». Ο «Νέος Κόσμος» σχολίασε για τις εκλογές: το 2012 «Οι πλέον βουβές εκλογές». Το 2016 σχολιάστηκαν ως «Οι πλέον αθόρυβες εκλογές στην Ιστορία της Κοινότητας». Ε, όχι λοιπόν, κοινοτικός θεσμός σημαίνει μέλη, απόψεις, συζήτηση, μεικτές κοινοτικές επιτροπές, σημαίνει εκλογές. Οι εκλογές δεν δημιουργούν έξοδα πέραν του δέοντος γιατί τα μέλη που ψηφίζουν ανανεώνουν τις συνδρομές τους και τη σχέση τους με την Κοινότητα.

Αν πάψουν τα μέλη να ενδιαφέρονται για την Κοινότητα θα σταματήσουν να γράφονται μέλη και να ανανεώνουν τις συνδρομές τους. Θα αρχίσει να επικρατεί αδιαφορία, αδράνεια και απάθεια. Αυτή η απάθεια τις περασμένες λίγες δεκαετίες οδήγησε πολλές συνοικιακές Κοινότητες στην αυτοκατάργησή τους, στην ενοριοποίησή τους, γιατί δεν διέθεταν ενεργά μέλη να τις υπερασπίσουν. Θα ήταν καλό αν αρκετά μέλη στις εκλογές της 20/1/2019 αντιδράσουν ενάντια στους κινδύνους της αδράνειας και της απάθειας.

Αυτό το ενδιαφέρον, αυτή την αγάπη θα πρέπει να εμφυσήσουμε στη νέα γενιά για την παροικία, για την Κοινότητα και τον Κοινοτικό θεσμό. Εν κατακλείδι, η Κοινότητα να έχει πολλά μέλη και να είναι ανοιχτή σε όλα τα μέλη. Να μην υπάρχουν στεγανά, να μην είναι ‘κλειστό μαγαζί’.

*Ο Δρ Χρήστος Ν. Φίφης είναι επίτιμος ερευνητής στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου La Trobe.