Τον Ιούλιο του 2018, κατά παράκληση του Αναστάσιου (Τάσου) Κολοκοτρώνη, ο σύντροφός μου Αθανάσιος και εγώ, επισκεφτήκαμε τη Νέα Μαγνησία, ένα χωριό 11 χιλιόμετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη. Εκεί συναντήσαμε τους συγγενείς του Τάσου και παραλάβαμε εκ μέρους του ένα βραβείο από το Δημοτικό Συμβούλιο. Με το βραβείο αυτό αναγνωρίστηκε η προσφορά του Τάσου στη διατήρηση της ιστορίας της Νέας Μαγνησίας μέσα από τις διηγήσεις και τις μινιατούρες του που εκτίθενται στον τομέα εθνικής κληρονομιάς του Μουσείου Μετανάστευσης της Bonegilla.

Ο Τάσος μετανάστευσε στην Αυστραλία το 1954. Από τότε ζει μόνιμα στη Μελβούρνη με τη σύζυγό του, Χριστίνα Τζέγκα, και την οικογένειά τους.

Η Νέα Μαγνησία είναι ο τόπος καταγωγής του και στην αυτοβιογραφία του κάνει εκτενείς αναφορές στην πλούσια ιστορία της. Οι μινιατούρες του Τάσου αποτελούν μια λεπτομερέστατη καταγραφή του χωριού που φιλοξένησε πολλούς πρόσφυγες κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας το 1923. Η εκκλησία του χωριού, το δημαρχείο, το σχολείο και μεμονωμένα σπίτια που είχαν χαραχτεί στη μνήμη του Τάσου, πήραν στα επιδέξια χέρια του μορφή, ζωντανεύοντας όχι μόνο την ιστορία της Νέας Μαγνησίας αλλά και μια ολόκληρη εποχή. Τότε που η περιοχή ήταν το καταφύγιο που πρόσφερε η ελληνική κυβέρνηση στους αλλόγλωσσους πρόσφυγες, κόντρα στο εχθρικό πνεύμα και στη γενική φτώχεια κι ανέχεια που επικρατούσε εκείνη την περίοδο.

Ο Τάσος ήρθε στην Αυστραλία με το πλοίο “Κυρήνεια” και αφού κατάφερε να ξεπεράσει αρκετές δυσκολίες εργάστηκε σε διάφορες εταιρίες στη Μελβούρνη. Όταν συνταξιοδοτήθηκε, είχε το χρόνο να αφεθεί στις αναμνήσεις του από την πατρίδα.

Το όνομα Μαγνησία προέρχεται από την περιοχή Μανίσα της Δυτικής Τουρκίας, απ’ όπου κατάγονταν και οι 400 οικογένειες προσφύγων που κατέφυγαν στην περιοχή. Κατά τον ίδιο τρόπο, εκατοντάδες περιοχές της Μικράς Ασίας μπήκαν στο χάρτη της Ελλάδας με την προσθήκη της λέξης «Νέα».

Στο μουσείο της Bonegilla, η Νέα Μαγνησία παρουσιάζεται ως μία νοσταλγική αναπαράσταση από την οπτική ενός πρώην Έλληνα μετανάστη. Δυστυχώς όμως, δεν υπάρχουν οι απαιτούμενοι πόροι ώστε να μπορέσουν οι μινιατούρες να μπουν σε ειδικές προστατευτικές θήκες.

Έτσι, οι αρνητικές κλιματικές συνθήκες καθώς και η έλλειψη ευθείας σύνδεσης των εκθεμάτων με την κληρονομιά της Bonegilla, καθιστούν άγνωστο το πόσο θα διατηρηθεί η έκθεση στο συγκεκριμένο χώρο.
Αυτό είναι κρίμα καθώς η Νέα Μαγνησία αποτελεί ένα ζωντανό ιστορικό παράδειγμα ομαλής ένταξης προσφύγων το οποίο η Αυστραλία θα μπορούσε να μιμηθεί. Από την άλλη, η ιστορία της έχει πολλά κοινά με την Bonegilla καθώς και οι δύο περιοχές αποτέλεσαν ιστορικά σημεία υποδοχής προσφύγων.


*Η Anoma Pieris, διδάσκει στο Melbourne School of Design, The University of Melbourne – apieris@unimelb.edu.au