Το περασμένο Σάββατο, η Επιτροπή Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης απέτισε φόρο τιμής στον ρόλο που διαδραμάτισε η Λήμνος στην αυστραλιανή ιστορία των Anzacs, στο πλαίσιο εκδήλωσης που έλαβε χώρα στο κοιμητήριο της St Kilda Μελβούρνης.
Η πρωτοβουλία συνιστά μέρος της ετήσιας εκδήλωσης μνήμης που διοργανώνει ο δήμος του Port Philip προς τιμήν του Αυστραλού βετεράνου πολέμου, Albert Jacka, του πρώτου που είχε τιμηθεί με τον Βικτωριανό Σταυρό στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, πολιτικοί, εκπρόσωποι και μέλη της κοινότητας έδωσαν δυναμικό παρών στη συγκέντρωση.
Μαζί τους και η Επιτροπή Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης που συμμετέχει εδώ και χρόνια καταθέτοντας στέφανα στον τάφο του Albert Jacka αλλά και της νοσοκόμας Clarice Daley και του λοχία Ernest Lawrence, που επίσης υπηρέτησαν στην εκστρατεία στη Λήμνο το 1915-6.
Αναχωρώντας από το Port Melbourne μαζί με τον στρατηγό John Monash με το πλοίο Ulysses, ο Albert Jacka έφτασε στη Λήμνο ως μέλος της 4ης Ταξιαρχίας προκειμένου να λάβει μέρος στις επιχειρήσεις της 25ης Απριλίου.
Όσο βρισκόταν στην Καλλίπολη, του απονεμήθηκε ο Βικτωριανός Σταυρός, ενώ αργότερα κατά τη διάρκεια του πολέμου επέστρεψε στη Λήμνο και εισήχθη σε ένα από τα στρατιωτικά νοσοκομεία που είχαν εγκατασταθεί από τους Συμμάχους. Ακολούθησαν περαιτέρω τιμές και μέχρι το τέλος του πολέμου είχε ανέλθει στη βαθμίδα του λοχαγού.
Τον Σεπτέμβριο του 1915 όταν ο Albert είχε γυρίσει στο νησί, 130 Αυστραλές νοσηλεύτριες υπηρετούσαν ήδη μαζί με ιατρούς και λοιπό προσωπικό στα νοσοκομεία που είχαν αναγερθεί γύρω από το λιμάνι του Μούδρου.
Μία εξ αυτών ήταν και η Clarice Daley. Η Clarice κατατάχθηκε στο Στρατιωτικό Αυστραλιανό Σώμα Νοσηλευτών και τον Μάιο του 1915 αναχώρησε από το Princes Pier για να υπηρετήσει στη Λήμνο.
Υπό την καθοδήγηση της Grace Wilson, η Clarice και οι συνάδελφοί της περιέθαλψαν χιλιάδες στρατιώτες κάτω από τον καυτό ήλιο του καλοκαιριού και υπό αντίξοες συνθήκες τον χειμώνα καταφέρνοντας παρά τις δυσκολίες αξιοθαύμαστα αποτελέσματα στην ανάρρωση ασθενών.
Η περίπτωση της Clarice είναι μοναδική, καθώς υπήρξε μαζί με τον σύζυγό της το μοναδικό ζευγάρι που παντρεύτηκε από τους Anzacs που υπηρετούσαν στη Λήμνο κατά την εκστρατεία στην Καλλίπολη.
Ο γάμος με τον σύντροφο της ζωής της, τον λοχία Ernest Lawrence, με τον οποίο γνωρίστηκαν στη Μελβούρνη, τελέστηκε στο νησί με την παρουσία πολλών συμπολεμιστών του Ernest και με τρεις από τις συναδέλφους της Clarice – την επικεφαλής της μονάδας Grace Wilson, και τις νοσηλεύτριες Mary McIlroy και Beulah McMinn – να υπογράφουν το πιστοποιητικό γάμου.
Μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές της ημέρας ήταν όταν οι στρατιώτες σχημάτισαν με τα ξίφη τους αψίδα για να περάσει από κάτω το ζευγάρι.
Η Clarice υπηρέτησε στο πόστο της στη Λήμνο, μέχρι την εκκένωση του νησιού και τη μεταφορά τους στην Αίγυπτο, ενώ κατόπιν επέστρεψε στην Αυστραλία.
Μετά τη λήξη του πολέμου ο Ernest επέστρεψε και αυτός στην Αυστραλία το 1918 και το ζευγάρι εγκαταστάθηκε στο Elwood μεγαλώνοντας την οικογένειά τους.
Ο κοινός τους τάφος βρίσκεται μόλις μερικά μέτρα από αυτόν του Albert Jacka στο κοιμητήριο της St Kilda.
Έτσι λοιπόν, μετά την ολοκλήρωση της εκδήλωσης μνήμης προς τιμήν του Albert το Σάββατο, ανέλαβα με την ιδιότητά μου ως γραμματέας της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης να καταθέσουμε μαζί με άλλα μέλη της Επιτροπής στέφανα στο σημείο που κείτονται η Clarice και ο Ernest, τιμώντας αυτούς τους Anzacs που είχαν μια τόσο ξεχωριστή σύνδεση με το νησί της Λήμνου.
Προσωπικά υπήρξε για εμένα τιμή η συμμετοχή στο εγχείρημα και με χαροποίησε ιδιαίτερα η ευκαιρία να επιμεληθώ ξανά τη συναρμολόγηση των στεφάνων από κλαδιά ελιάς, λεμονιάς και δενδρολίβανου.
Όπως δήλωσε και το μέλος της Επιτροπής Malcom MacDonald, είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη η συνεισφορά των στρατιωτών και νοσοκόμων που πρόσφεραν εθελοντικά τις υπηρεσίες τους κατά τη διάρκεια του πολέμου.
“Προέρχονταν από κάθε μονοπάτι της ζωής – εργάτες και κληρικοί, γιατροί και δικηγόροι, νοσοκόμες και δάσκαλοι, μηχανικοί και μάγειρες – και βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις προκλήσεις του πολέμου. Τιμώντας την υπηρεσία τους αναγνωρίζουμε τον ρόλο όλων αυτών που βρίσκονταν στη Λήμνο κατά την εκστρατεία στην Καλλίπολη αλλά και συνολικά κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο” ανέφερε χαρακτηριστικά ο Malcolm.
Παρών στην εκδήλωση ήταν και ο πρόεδρος του παραρτήματος αποστράτων του Essendon και μέλος της Επιτροπής Άγγελος Κένος, που αναφέρθηκε στο πόσο σημαντικό είναι για μέλη της παροικίας να λαμβάνουν μέρος σε εγχειρήματα που τιμούν την προσφορά αυτών των ανθρώπων θυμίζοντας μάλιστα και τη σύνδεση με το ελληνικό στοιχείο.
“Η παρουσία μας σε αυτές τις εκδηλώσεις τιμά ουσιαστικά κάθε έκφανση πολυπολιτισμού που φέρνει την κοινότητα κοντά, μέσω της μετανάστευσης, της συναδελφικότητας και των φρικτών τραγωδιών του πολέμου και μέσω του ξεκινήματος μιας νέας ζωής στην Αυστραλία. Η αναγνώριση του ελληνικού συνδέσμου με τους Anzacs είναι σημαντικό κομμάτι αυτού του δικτύου”.
Η εκδήλωση μνήμης προς τιμήν του Albert Jacka πραγματοποιείται κάθε χρόνο στο κοιμητήριο της St Kilda τη δεύτερη Κυριακή του Ιανουαρίου. Η Επιτροπή Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης συμμετέχει στην εκδήλωση και πραγματοποιεί ξεχωριστή τιμητική τελετή στον τάφο της Clarice και του Ernest. Και οι δύο εκδηλώσεις είναι ανοιχτές στο κοινό.
* Ο Jim Claven είναι ιστορικός, συγγραφέας και διατηρεί θέση γραμματέα στην Επιτροπή Μνήμης Λήμνου Καλλίπολης. Αυτό το διάστημα ολοκληρώνει τη συγγραφή του βιβλίου “Lemnos and Gallipoli Revealed: A Pictorial Histroy of the Anzacs in Aegean 1915-16” το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει μέσα στο έτος. Μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Jim μέσω email στη διεύθυνση jimclaven@yahoo.com.au