Η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού φαίνεται να καταλήγει στην εκλογή τριών βουλευτών Επικρατείας οι οποίοι θα μπορούν να μιλούν αλλά όχι να ψηφίζουν για ζητήματα διαμόρφωσης πολιτικής. Οι Έλληνες του Εξωτερικού θα μπορούν να ψηφίζουν για τους τρεις βουλευτές αλλά όχι για τους 300. Αυτό όμως καταλήγει στην εκλογή βουλευτών δυο ταχυτήτων. Τι παραπάνω θα προσφέρουν αυτοί οι τρεις βουλευτές από ό,τι προσφέρουν ή δεν προσφέρουν σήμερα οι 300;
Δηλαδή καλλιεργείται η ψευδαίσθηση ότι οι Έλληνες του εξωτερικού αναγνωρίζονται ως Έλληνες πολίτες, αλλά, ουσιαστικά, ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Για την ακρίβεια, πόσοι είναι οι Έλληνες του εξωτερικού που θα έχουν δικαίωμα ψήφου; Δεν μπορεί να είναι πάρα πολλοί. Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα θα πρέπει να υπάρξουν ορισμένα κριτήρια και προϋποθέσεις. Θα έχουν δικαίωμα ψήφου όσοι μετανάστευσαν από την Ελλάδα και μέχρι πόσα χρόνια μετά; Θα έχουν τα ίδια δικαιώματα τα παιδιά τους που γεννήθηκαν στο εξωτερικό; Θα πρέπει να συζητηθούν και να διαμορφωθούν αυτά τα κριτήρια αλλά θα πρέπει και τα ίδια τα άτομα που πληρούν τα όποια κριτήρια να επιθυμούν να συμμετάσχουν στις ελληνικές εκλογές. Ίσως θα είναι πολλοί που δεν θα θέλουν.
Για να διευκρινιστούν το δικαίωμα και η διάθεση συμμετοχής θα πρέπει το άτομο να έχει αποκτήσει ελληνικό διαβατήριο ή ταυτότητα και να εγγραφεί σε περιφερειακούς εκλογικούς καταλόγους του εξωτερικού. Τι ψηφοφορία μπορεί να γίνει χωρίς καταλόγους;
Αν, όμως, διαθέτουν ελληνικό διαβατήριο και ταυτότητα είναι Έλληνες πολίτες και θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να ψηφίσουν σε κάποια περιφέρεια της ελληνικής επικράτειας. Θα μπορούσαν να ψηφίσουν σε κάποια περιφέρεια στην Ελλάδα αλλά αδυνατούν λόγω απόστασης. Αυτό συμβαίνει με πολλούς Έλληνες του εξωτερικού που αν βρίσκονται στην Ελλάδα μπορούν να ψηφίσουν. Ισχύει, επίσης και για τους Έλληνες δημόσιους υπάλληλους του εξωτερικού και για όσους μετανάστευσαν τα τελευταία δέκα χρόνια της οικονομικής κρίσης.
Γιατί αποκλείονται τα άτομα αυτά να ψηφίσουν στις ελληνικές εκλογές; Γιατί δεν ισχύει η επιστολική ψήφος; Γνωρίζουμε ότι για την Αυστραλία ισχύει αυτό. Όσοι Αυστραλοί και συμπάροικοι βρίσκονται στην Ελλάδα ή άλλη χώρα του εξωτερικού μπορούν να ψηφίσουν στην Αυστραλιανή Πρεσβεία. Ψηφίζουν τους υποψήφιους της εκλογικής τους περιφέρειας δείχνοντας απλώς το διαβατήριό τους. Μάλιστα, μπορούν να ψηφίσουν αρκετές μέρες πριν. Γιατί το ελληνικό κράτος δεν μπορεί να υιοθετήσει παρόμοιες διαδικασίες;
Ίσως ένα σοβαρό εμπόδιο είναι η ανεπάρκεια της υπάρχουσας γραφειοκρατίας. Δεν είναι εύκολο να βγάλεις διαβατήριο ή ταυτότητα αν βρίσκεσαι στη Μελβούρνη ή στην Αργεντινή.
Πριν μερικές δεκαετίες ανανέωσα το αρχικό μου διαβατήριο και πάλι ξανά και μετά μου είπαν δεν μπορούσα πια, θα έπρεπε πρώτα να ανανεώσω την ελληνική ταυτότητά μου. Το έκανα αυτό σε ένα μου ταξίδι στην Ελλάδα και μετά είδα ότι δεν χρειάζεται να βγάλω νέο διαβατήριο. Η ελληνική μου ταυτότητα ισχύει στην Ελλάδα και για ψηφοφορία και για όλες τις άλλες νομικές διατυπώσεις και για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και το αυστραλιανό μου διαβατήριο για όλες τις άλλες χώρες.
Όταν όμως η κόρη μου χρειάστηκε να βγάλει διαβατήριο γιατί σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να εργαστεί στην Ελλάδα, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Χρειάστηκε αυστραλιανό πιστοποιητικό γεννήσεως, βαπτίσεως καθώς και τα ανάλογα πιστοποιητικά των γονέων και των παππούδων. Η πεθερά μου είχε πεθάνει αλλά ο πεθερός μου τότε ήταν άνω των 90 χρόνων και χρειάστηκε να τον παίρνουμε στο Προξενείο για μέρες και για ώρες κάθε φορά. Τελικά μας έδωσαν αιτήσεις να ζητήσουμε τα ανάλογα πιστοποιητικά από τον Δήμο Χανίων του πεθερού μου, της Χίου για την πεθερά μου και του Θέρμου Αγρινίου για τους γονείς μου, τις οποίες στείλαμε στους εν λόγω Δήμους με συστημένα γράμματα. Πάνε χρόνια από τότε αλλά μέχρι σήμερα δεν έχουμε λάβει καμιά απάντηση. Φυσικά, η αίτηση διαβατηρίου εγκαταλείφθηκε γιατί δεν έβγαινε άκρη. Πώς, λοιπόν, η γραφειοκρατία αυτή να οργανώσει τα απαραίτητα πιστοποιητικά, εκλογικούς καταλόγους, εκλογικά τμήματα ή επιστολική ψήφο;
Υπάρχει, όμως, πραγματικό θέμα με τις εκατοντάδες χιλιάδες νέους μετανάστες της ελληνικής οικονομικής κρίσης. Η Ελληνική Πολιτεία τους στερεί το εκλογικό δικαίωμα (καθώς και στους δημόσιους υπαλλήλους του εξωτερικού) γιατί δεν είναι ικανή ή δεν επιθυμεί να οργανώσει την επιστολική ψήφο. Μετά από κάθε διεξαγωγή εκλογών στην Ελλάδα δημοσιεύονται σχόλια ότι η αποχή ήταν μεγάλη και συνεχώς αυξανόμενη. Πώς να μην είναι όταν οι εκλογικοί κατάλογοι περιέχουν εκατοντάδες χιλιάδες ονόματα Ελλήνων του εξωτερικού που δεν τους παρέχονται δυνατότητες να ασκήσουν τα εκλογικά τους δικαιώματα;
Αυτές οι διακρίσεις μεταξύ Ελλήνων των εντός της επικράτειας και εκείνων του εξωτερικού δεν θυμίζουν την παλιά διαμάχη του 19ου αιώνα μεταξύ των αυτόχθονων και των ετερόχθονων; Στην Εθνοσυνέλευση του 1844, κατά τη συζήτηση του νέου τότε Συντάγματος συζητήθηκαν και αποφασίστηκαν προνομιακά δικαιώματα διορισμών στο δημόσιο των «αυτόχθονων» -των Ελλήνων που κατοικούσαν εντός των τότε ορίων της Ελλάδας – και αποκλεισμού των «ετερόχθονων», των Ελλήνων που προέρχονταν από το εξωτερικό. Μάλιστα η πρόταση υποστηρίχθηκε με φανατισμό από τον ήρωα της Επανάστασης Μακρυγιάννη. Έτσι έβλεπαν το Σύνταγμα και την νέα Ελλάδα. Σ’ αυτή την περίπτωση λέχτηκε η περίφημη φράση «γκαϊντούρια» από τον Αγγλο-ιρλανδό φιλέλληνα στρατηγό της Ελληνικής Επανάστασης Ρίτσαρντ Τσορτς, που είχε παραμείνει στην Ελλάδα και συμμετείχε στη συζήτηση ως Γερουσιαστής. Πώς μπορεί να χαρακτηριστεί ο αποκλεισμός δικαιώματος ψήφου στους ΄Ελληνες μετανάστες της οικονομικής κρίσης;
*Ο Δρ Χρήστος Ν. Φίφης είναι επίτιμος ερευνητής στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου La Trobe.